gulis annis Ocymo fimilis : eodem enim modo colligi tur & ficcata maceratur. Hanc deinde
probe contufam&inpanes coaciamper aliquot dies ficcandam exponunt: & ficcata viridi
colore prxditavidetur, quoque magis exficcatur, eo màgis ad csruleum tendit, donec tandem
in csruleum exfatiiratum five venetum colorem evadat. Ciuf. LMangiriqmm habet
Au clor : quodvocabulum, quotquotLufitanos confului, Bafilicumlèu Ocymum interpretati
funt. At mihi iniqua admodum ifta comparatio videtur. Siquidem non folemus ex Ocy-
Hiopaftillosconficere, fedpotiuscxlfatide, qus cum hujus pianta deferiptione multo ele-
gantius quadrat. Hate ille. De hac pianta & modo eliciendi colorem illum diximus in deferiptione
Imperli Magni Mogolis, nuncadjungemus qua: Fr.Ximenes traditin commentario
fiio de Plantis Nova Hifpanis.
S Xihuiquilitlpitfrthuac, inquitr ideft'Annir foliis fubtilibus, eft frutex, ex una radice plu-
res producens truncos, fèxpalmoruminaltitudinem,&digitumminorem craflos, coloris
cinericei: foliahabetfimiliaCiccò, flores exiguos è candido rubicundos, evun quibuidam
filiquis coacervatim penduiis è calile qua fimiles funt vermiculis, quos vocamus afe arides,
crafliufculs & plens femine nigro, quod non male legumini comparami. Pianta nonnihil
amaricat, ellqueacuta, calida&ficcainfecundogradu; pulvismedeturplagisveteribus, f i
ante urina abluantur, unde à quibufdam vocatur PaUncapatli. Folia contufa & emplaftro
applicata, dolorem capitis dicuntur mitigare, maxime in infantibus: etiam in aqua macerata
& cerebro applicata. Fit ex hac pianta quod Americani vocant Tlacchoylimihuitl, quocapil-
lostingunt colore nigro. Nafcitur (ponte locis c al idi so tam planìs quam montuofis. Licet
autem quidam herbam effe cenfèant, mihi videtur
frutex, qui vivit biennio cum fummo vigore
& viribus integrò. Modus autem confi-
ciendi cxnilcam, quod Mexicani dicuntMo-
hutlli & JlecohmUi, Hilpani autem A^ul, hic
cft.Indunt folia decerpta sneo vali,pieno aqua
modicecalidavel tepida (licet quidam magis
probent frigida) & verfant valide, donec aqua
tingatur: cameffundunt dein inaliudvasfive
ollam,cuiinfuperiore parte eft foramen è quo
aqua magis clara dilabitur, turbida autem &
qusfubftantiamfoliorum exhaufit, lubfidet:
ea porro colatur per làccum cannabinum, &
lpifiiorfubftantia formatur in paftillos &ex-
poniturfoli, atque poftea patinis
imponitur prunis ardentibus, ut indurentur ac
piene ficcentur. Hsc Pianta facile coli poflet
in Hilpania locis calidis, Andaluzis imprimis
autfimilibus: fèrendum foret fernen in terra
bene fr.ict.1 atque fiib.ici.1, qualem laclucx
amant, menfe Ianuario, fi terra humida fuerit
autrigua: fin vero horumaliquiddefideratur
Septembri aut Oclobri, dein tempore oportu-
110 transferends eflènt plants & commodis
intervallis difponends : denique danda imprimis
opera ut zizania lupprimerentur, ne te-
nellasplantasfuffocarent. Hac ìUe_j.
A l i a s p e c i e s : adduorumautplurium
pedum altitudinem aifurgit, caule rotundo,
geniculato, lento, fucculento & quali lpon-
gioio feu arundinolo,viridi & hinc inde brevif
fimis pilis rufefeentibus veftito. Adgenicula
tam caulis quam ramorum, folia fine pedicu-
lisdüofemperoppofita ftant dirette, tresvel
quatuordigitoslonga.angufta,inftar foliorum
Lyfimachis viridia & in utraque planicie pilis
albisbrevibusprsdita, ad taftumpaulum hif-
pida. Ad eadem genicula, ubi folia fiuit, hinc
inde etiam duo pediculi j uxta le politi, crecle ll.itn es, duos vel tres digit, longi, fuperius florem
album circularemfullinentes, magnitudine Bellidis, circumcirca minutis foliis albis ; in umbelico
belicominutaftaminulaalba. Radixfemipedemaut paulo plus longa, paulumcurva, pau-
cas radiculas habens, lenta, lignofa, cortice obfcuri coloris veftita, qui detrahi poteft. Pianta
hsc tota cum fua radice fucculenta eft & fi quis vel caulem velradicem frangat, ftatim fuccus
effluit csrulei coloris.
Fit ex ea Anir, folum herbam contundendo & aquam affundendo : linquitur ut fubfideat
hinc detrahitur & in fole ficcatur quod confedit ; squivalet auro in pondere.
A n n o t a t i o . Fr.Ximenes. lift A alia pianta ejuidem nominis cumprscedente, qus
colorem csruleum, fed valde faturum reddit, quo feemins capillos nigro colore tingunt,
fed diifert ab altera, tam magnitudine quam forma: eft enim mediocris tantumfrutex, mul-
tasagensradices, inftarfarmentorum, cumpluribusfibris: è quibusprodeunt multi tranci
cinerei: folia huic inftar piperis longi, licet paulo majora, cum certis nervulis qui illa per
longitudinem obeunt. Flores candidi ad modum capillorum : humida & frigida cenfetur.
Modus colorem eliciendi idem cum prxcedenti, fedcolorhujus deterior&minorispretii,
itaque non eft opers prétium de ferendi modo quicquam addere. Hate illc : è quibus apparet
hanc adhuc aliam effe fpeciem plants è qua color ille csruleus fit. Communis fuit Botani-
corum opinio tinfluram hodie fatis notam, vulgo A nil & Indigo five Indico ex Ifatìdefieri aut
faltem è pianta piane illi limili, itaque illis mirum vifum, ab iis qui peregrinas plantas deferi-
bunt, Ocymo vel Bafilico autfimilibus Plantis comparati, quarum frondes cum I&tide, fatis
nota, neutiquam cohveniant; inde& Cl. viri Car. Clufiicum Fragofo certamen. Idem
teftatur ex femine Anil nomine Alexandria milfo, natas libi ftirpes qus Lentis feu Coluthes
minoris foliis confpicerentur, flore/que luteoios Sparti Grscorum (quodHifpani Rejama
vocant) omnino fimiles proferrent : putat tamen earn piantana potius fuifle Sesbtn, quam Al-
pinus deferibit inter plantas fEgypti. Ramulum autem cum foliis à noftratibus ex India alla-
turn accurate exprimi curavi, & dedi in deferiptione Imperii Mogolis : fi compares cum Ifà-
tidis fpeciebus, videbis nihil habere commune quo ad formam'foliorum : non male autem
cum Bafilici, cum Ciceris aut Lentis), opthaae autem omnium cum Coluthes foliis comparati
: Kabui& aliquoties plantas enatas è femine ex tyfulis Americs allato quarum folia
omnino conveniebant cum iftis In'dicis, nifi quod paulo minora efleht, quod eo factum,
quod alieno coelo non fatis vigeat.
- C a p . I I .
Caaghiyuyo. zAmìnììu five Jlgodon. Tangaraca. Tremate.
. Frutex arborefeens. .
f ' ' A a g h i y v y o Brafilienfibus difta pianta, Subfrutex eft, inftar Rubi Id s i, quoad ma-
V-'gnitudinem. Caulis eft piane lignofus&hirfiutus, folia bina fibi femper oppofita, hirfuta,
ad ta&um mollia, leviter/errata ; tribus
eminentibus nervis fècundum longitudinem
confpicua, tranfverffm autem mul-
tisvenulisintertexta; fuperius magis viridia
quam inferius, ac prsterea fuperius tu.
berculis per totum, inferius fcrobiculis
fcatent : quodlibet tuberculum pilumha-
bet albefeentem. Fert flofeulos in pedicu-
lis parvis, duos, tres, quatuor vel quinque
in racemum fibi appofitos, albos, quinque
foliolis conftantes ; poft quorum cafum
nafeuntur baccs nigrs, magnitudine bac-
carum I uniperi, dulcis laporis, qus com-
meduntur ab /Ethiopìbus & fuccum dant
inftar Myrtillifere.
Folia hujus plants pulverilàta, & pulvis
ulceribus ex caulà calida ortis inifariìiso-
ptime illacurat. Nafcitut pluribus locis in Brafiua noftra.
A m i n 1 1 v Brafilienfibus, Lufitanis Algodon & frutex Algodaon eft Goflypium- Excrelcit
fere in magnitudinem Coryli, ligno molli, cortice fete ut Sambucus. Folia tenera & mollia,
fuperius dilute viridia, inferius iàturatiora; in tres lacinias feda, quarum quslibet fuum ner-
vum & venas habet. Hinc inde inter tria foliola profunde ferrata ac punclulara fimilia foliolis
qus avellanas virides citeumdant, provenitelegans flos, major rofa, conftans quinque foliis
H a latis,