getta*, attundendo ienfim lixivium utipuma fe clcvet. Liquor jam ipiflatus ad modum mel-
lis , transfcrtur invas percolatorium donec impleatur, & ex ilio ruriìis in alia tria minora aliena
, quce Tache dicuntur, in quibus magis craiTcfcit, eodem quo in cxteris ahenis modo : liquore
autem fenfim confumente modice augetur ignis. Horum autem trium ahenorum, iò-
lum tertium veriant & ne'nimis effervefcat & liquor efFundatur, ieniìmirrorantbutyroaut
o lco , aliave pinguedine. Vbi autem juitam fpiflitudinem acquiiivit, traducitur in vafa alia,
qua: dicuntur forma $ paratoque primum ftrato è cannarum recrementis, vafa illa humedant
aqua, obturantqueeorumforamina, induntque in lingula fingulas partesliquòris hujusita
Ipiflati, qui jam dicitur Melado ^capit autem poftremum illud vafculum ut plurimum novem
cjufcemodi formas) agitantes cum grandi ipatula abiegna, fenlimque infundentes: pollerò
quoque die fupplentes quantum confumtum fuerit. Transferunt deinceps formas ad locum
purgationi deftinatum, & foraminibus illarum apertis, perforant iplum faccharum, finunt-
queitadecemautduodecimdiebus pro tempeftatis ratione: frangunt hinc formas malleo,
ièrioque infpedant an faccharum perpurgatum lit : fi minus , rurfus indunt in alias formas argilla
injundas : [utilem quippe hanc effe ad iaccharum dealbandum judicio gallinarum com-
pertumajunt, qu<e cum lutolis pedibus forte faccharum calcafient & argilla infeciflent, de-
prehenlum fuit partes illas ketius candicare, quas contigerat argilla) repetunt autem hanc ar-
gillae inundionem femel iterumque, raro ter, ne nimiumlàcchari perdatur. Porro iaccharum
ita piene purgatum vocatur Lealado & peculiari nomine JuTucar macho *, verum li minus lit
candidum appellamry^z.cfl'iWo, quod li velis, poterit perpurgari. Ell & aliud* genus quod
vocantJpumas', conficitur enim è ipumisqtise ex omnibus ahenis colligiintur&coquuntui*
mundanturque in ahenis eomodo & ordine quem liipradiximus: itemque aliud genus quod
nominant Reejpumas live polterius iaccharum, quodè ipumarum ipumis fit ad eundum modum.
Eft & alia ipecies iàcchari, vocant Panela, quae fit ad eundem modum è liquore melleo
qui emanar ex inferiore parte formarum : hsec ipecies vilior eli ea quam nominant Reejbumam.
Omnes hx ipecies facchari pollquam purgatte & exemtte fuerint è formis cxponunturiòli&
poftea Ìèrvantur ad varios ufus.
Eli & alia ipecies mclleiliquoris, Vecaras ipfis, quiemanat è formis argilla jam inundis;
itemque tertia qua: defcendit ex ipfispanelis. Liquor denique melleus qui canalibus adhasret
per quos iaccharum derivatur ut iìipra diximus, ipfis dicitur Raedura • è quo faciunt mel aut
faccharum, quod vocant Refinado. Vafa &inllrumenta quorum ufus obtinuit, hsec fere funt:
Bomba aut cochlearia amea, quae capiunt decem aut duodecim fextarios $ ligneis capulis apta-
t a , his transfundunt niella ab uno vafe in alterum.
Ejfumadera, id eft, laminae in modum cribri perforata*, cum ligneis item manubriis, quibus
defpumant. Remillones arnea cochlearia quae capiunt tres quatuorve fextarios, his lixivium af-
fundunt iaccharo jam in formis conftituto in loco purgationis. Forma funt vafa argillacea, inferiori
parte perforata, in quibus faccharum purgatur. Tendal eft ftratum è'recrementis cannarum
» in quo formas ftatuuntur. Viranderaìign\im rotundum ferrea cuipide armatum, quo
fedes idonea formis praparatur, neevertantur. Bar albero grandiorollajuxta tachas collocata
cui illa ipecies mellis infunditur quam vocant Melado, denuo in tachas refundenda. Tachas
autem funt minora ahena, forms triangularis, quorum poftremum habct aniàm ut iaccharum
agitari poflit. Horn allo vocant furnum in quo ahena collo cantur. Repartìdor eft cochlear cum
manubrio fefquipalmum longo, quo faccharum indunt formis : Argilla qua perpurgatur, ipfis
Mar capes, eft erette fubluteae ipecies & nonnihil plumbofs, quslocis humidis & lacuftribus
reperitur, ficcaturque ad Solem in uius totius anni : cum vero ufus poftulat, in jiciunt illam in
cifternam è lapide & csmento conftrudam, aquamque aifundunt, agitant veriàntque valide
grandi pala, ambabusmanibusannitentes, percolant dein per cribrumaeneuminvasar-
gillaceum. Argilla qus primo illinitur rarior eft, qns fecundo fpiflior, humore jam magis
coniunito. Accepi in Provincia Rio de la Tinta cannas facchari iponte enafei, adolefcereque
in arboris proceritatem (quod & fuo s v o accidifie narrai Plinius) è quibus sftufolis exiudant
qusdam piluke facchari. Atque hsc de modo faccharum conficiendi di&afunto, quem vete-
res omnino ignorarunt. Hac Ole,
C a p . X V I .
Caraguatce naricejjiecies. lurepeba.
Z " 1 A r a g Va t /E Brafilieniìbus, multx funt (pecies; una jam fupralib. i. cap. i8.de-
fcripta eft ; reliquas hue retulimus, quas Auàor ita defcripiit.
C a r a g v a t a piantacrefcensinatboribus & putridjs Atborum caudicibus. Ex radice
filamenfilamentofà
> foper caudice & ramis arborum fondata, proveniunt novcm, decemàut plura
folia, ab uno ad quinque pedes longa,
&craflà ut folia Nana: tres aut
quatuor digitos lata & cava inftaf
canalis , atque ixl ambitu dentata
aculeis brannis, acutis, furfum ete-
ctis.
In mediti autem horum folioruttt
proditeaulisalbicans,teres, minimum
digitimi draflus, duos circi-
ter pedes fongus, lignofus & rne-
dullofus, ad quem bina & binaca-
pitula pofita,Vin fitmmitate autem
■ plerumque quinque, figura ut cina-
rx , magnitudine nticis juglandis
ex craffis atque aculeatis folioiis
eonftantia; elegantis coloris incarniti.
. CARagVata GVacv (qiiaé .
eft major ipecies) ex fabuloià radice
, qux magnitudine, figura & colore
plan« cepam smulatur, atque
inferius mulpa habet filamenta; primo
aflurgunt tria,quatuor aut quin-
qùefoliacraflfa, iùcculentà, Viridià, cava,, dein proveniunt plura, figuram habentià trianj0toli
acutifiìmi , ftantijue ere-
£ta,in orbem aÀata, odoj decem
, quindecim pedumlongi-
tudinem xquàntia, pedem lata
, iti extremitate acuminata &
in lateribus Verfus inferiora a-
cutis denticulis riifefeentibus
munita Ex Una radice triginta
aut quadràginta folia prodeüt.
In medio foliorum, quando
Pianta biennii setatem habet affargli
caulis feu trUncus, fupe-
rioris tibia humanse craffiae,
retìus, ipongiofus feu mollis,
hlnc inde triangularibus foliis
minoribus veftitus ^altitudine
circiter oftodecim aut viginti
pedum , in fommitate autem
explicat tenerum & faftigia-
truncum inftàr arboris
ramis j & rami itmirn
ramulos habent ac mulra co'-
corpufcula pene digitutn
longa, qux fe fe aperientiafló-
lc exhibent. Conftat ille quinque
foliis, magnitudine florura
ibabiraba ex viridi flavefeenti»
bus, ac aliquot ftaminulis in
medio: refertflosfiguramftel-
ix : brevi tempore in fommam
altitudinem exerefeit.
Exfoliishujus plantx opti-
i*muspannus confici poteft, qui
prxftat bonitate panno lineo:
ex fubftantla conieorum corpufculorum, anteqùam in florcs abeant, alba filamenta goflypii
xmula