76 G V 1 L I E L M 1 P Í S o N U
ficus rccenfentur. Uterque flatus excitat, modice refrigerai & venerem fopitam adjuvat*
Paucifunt alimenti , pe&oriíquepotiusquam ftomachi oblc&amento , ejufque calores re-
ftinguere Avicenna autumat.
Banana paulo funt longiores, cute flavefcente & quadrangulari, qua detrada, caro fuc-
cedit mollis, pinguis, minufque, quam Bacoba, fucculenta : ad hoc qualitate frigidior, nec
tarn facilis digeftionis, nifi valde matura. Tofta biliofis prodeft, pituitofis non item. Nondum
matura fi afletur advcrfus alviprofluvium auxiliatur. Bacoba brevior eft, rotundior, nullifq-, an-
gulis diftinda : pinguior iniuper & digeftu facilior -, quo fit ut inter bellaria facile primum locum
occupet. Ad ignem arefada, eodemque modo, quo Banana, preparata, eandem utili-
tatem praeftat. Immatura aeque ac matura, ad ignem folemve exficcata, diu fervatur, & Europas
importata, longe lateque diftrahitur. Eadem in taleolas difleda,cum faccharo & ovis frixa,
vel in placentas ad arto creas modum, coada, graditimi faporis, optimiquc eft alimenti.
In Infula Maranhaon, ubi maximopere luxuriat, vinum inde exprimitur> non diu durabile,
quod tarnen inebriandi facúltate pollet.
Aqua vero quaeexBacoeratrunco ,perpetuohumore turgente, elicitur, cum frigidiflìma
fit &adftringens, in magno ab in colis predo habetur, contra calidos, internos & externos
corporisaffedus. Quibus praeterea facultatibus polleant, Avicenna, Rhafes, Almanfor&
Serapion, fufius & explicatius funt perfecuti.
C a p. X X V I I I .
D e M angaiba, ejufque facultatibus.
"EXimium hujus arborispomum, quod (JMangaiba vocatur, nec ignorandum, nec prater-
-^-'eundum arbitror , tanaetfi ad mcnfarum potius delicias , quam ad Medicum noftrum
inftitutum facere videatur. Tanta enim fuavitate guise lenocinatur, tanta faporis eft praftantia,
t l l A C T i T A t l B V ’« S i iM U I C l V M L l B . I V .
ftantia, ut haud fciam, an venuftiorcm aut: gratiorem fruaum America producat.
Arbor pulchra, crifpa& fcecundiflima fupra altlcudinem Pruni Europ*ara non attollitur,
quàm fruftu, precipue vero ligno & foliis. amiulatur. In quibufdam Bahise & Paranambuci
locis inintegra nemora hafce luxuriare videas. Diftribuitfeinmultosramos, ipftque denuo
in ramufculos tenues inftar Betula:: cujus lignum & corticem valde smulatur. ' Folia fert
parva, folida, egregie virentia, binafemper fibiinvicem oppofita, qua: in medio fecundum
longitudinem nervi, non tam venulas quamlineas habent fubtiliffimas parallele difpofitas;
Exipirante hyeme, meniè nimirum Augufto, florere incipit, ultraque novera menfespomis
feu prunis oneratur & ornatur. Biorem producit exiguum, album & fumme odorum : frudum
rotundulum, efculentum, qua Soli exponitur aureum, rubrifque maculis diftindum, Abrico-
cumdiceres. Tenuiflimacuticulategitur, intufquélapillos quinque velfex continet, turgct
lade , unde vel leviter prelTus niveum palatoque gratiffimum funditliquorem , & licet fequax
acduftilis illiuspulpavideatur, tamenmanducandonihil taledeprehenditur, oriqucinfetta
ftatim liquefcit. In arbore numquam maturefcit, fed decidens in terram ilico maturitatem
confequitur. Cujus reiignariadventitii,& externa pomipulchritudineilledi, ubi primis labris
deguflwrunt, ftatim ut aufterum & amariilìmum abjiciunt, quid, quod ne pecora quidem im-
maturum curant. Probe maturum facilis eft digeftionis, ardores vifcerum domat & febricitan-
tibus auxiliatur,’ut in meipfoaliifquemultisfum expertus. Porro haud facile ha:c poma no-
xam, etiam abunde jejuno ftomacho manducata, inferunt: nifi quod frigida & humida fu°-acia-
que alvum dejiciunt, flatufque excitant, quod folcrt-ia mulierculatum noftratium, aromatibus
corrigifolet. Lufitaniintegros fruftus coridiunt, nullifque tunc epulis cedunt.
C a p . XXIX. "
D e zAbaremo temo arbore, ejujque facuhatibus.
O ¿Ec arbor mediocris eft altitudinis, montofis locis crefcens, foliis trifte viridibits, exiguis ;
-“-buccinifimilibus, filiquisinutilibus ex minio nigreicentibus, miris vatiifque modis incurvatis,
xftivis menfibus conipicitur.
Arbor cortice exterius eft cineritio, interims
iàture rubente, quemfolum exper-
tiores in Medicinx ufum receperunt, licet
foliis eaedem qualitates adftringentes à
nonnullis attribuantur. Cortex enim qui
guftu amarus eft, live in pulverem reda-
5 us, five cxcoftus, & fomenti loco adhi-
bitus, ulceribus inveteratis & male mentis
felicitermedetur, ipiùmque cancrum
fubinde, infigni mundificandi & ficcandi
qualitate curaffe fuit compertum.
Prater hsec.quia efficaciflime adftringit,
balnea ad firmandas effoeminatas carnes ex
illis conficiuntur. Potiflimum vero mere-
trices iis utuntur, ut laxis pudendi parti-
bus tonum reftituant, setatemque rato
mcntiantur ; imo qua poflìbilc, virginita-
tem hoc dolo pretendane
C a p . XXX.
D e Umbu arbore, illiufque
facultatibus.
VNicam tantum ex hoc arboruffi genere
inhabitataBrafilixparte, lucicnus
conlpicere licuit in pago Igu an a excul-
tarn: diflira autem fylvteinterGuojanam
& Paraybam fluvios iisluxuriant. E longin-
quo profpicienti, magnitudine, ftruftura &
fruftu, parva citrus vel llmonia videtur.
K 3 Trunco