Solum omnc aflurgit in colles mediocres atque amsènos : mohtesmfigni aliqua altitudine
nulli funtinlittoralibus, in folìtudinibus tamen hinc inde nonnulli è longlnquo confpiciun-
tur. Inter colles áridos, non ubique tarnen, fed ut fupraattigi aliquot milliarium intervallo,
valles interjacent, fingufecxiguis aliquibus fluviolis irrigua: ; atqu'e ob id non plùviis tantum
menfibus, fed & reftivis ipfis fértiles. Colles ipßs xftivis menfibus ob ardorem Solis funt infrugiferi
& pcnitus arefcunt, utnon gramen tantum, fed& arborcs interdum emoriantur, &
gramen incenfum aliquando ingenti fpacio, vento prsfertim urgente; incendium proferat; ita
eaquxpluviis menfibus lxtevirent, sftivis intereunt inmontibus. His incommodis tamen
incoia: ipfiprofpiciunt, autnovum gramenterris inducentes, aut loca illa fecundantes qua
libi colenda proponunt. Hunc tamen ufum colles prceftant, prxfertim ubi filveftria recens
excifa & combutta funt, quod radix Mandioca fetius in iis proveniat, nimirum in declivis
illorum, quam alibi. Adhsecufus collium vallibus vicinorum hic eft, quod xdificia inco-
laruminillisutplurimumcOllocantur, & circa hxc adificia arbores, qua Cscni ferunt, plan-
tantur, qua quamlibettérram & fitum lubenter admittunt. Plantantur edam aliquando juxta
■domos Auraicarum & Limonum arbores, quamvis fetius in locis depreffis provenianr. Reli-
quarum omnium plantarum cultura ad valles & loca depreda rejieltur. Cxterum benitas
gleba:, ut & terra: univerfa: ita & omnium fere collium eft infignis, & in ipfis montanis locis
qua: hadenus non coluntur, oprima: ubique vites provenirent, fi àformicis defendi poifent.
Morbos & mortesfomniantincofe, fi in vallibus habitent, propterea colles iequendo, moietta
& Ionginquaaquatione plerumque utuntur. Noftro hocquod prxteriir fexennio nos
plana interdum, edam paluftrialoca, fottificationum cauià fecuti, vix aliqua tabe tamen
ea propter afflidi fuimus. In Afogados quidemfortalitio pifefidiarii aliquando, fed fatis benigne
tamen & breviter morbis corripebaritur, vcrum animadverfum fuit id propterea
accidifie, quodplerique deludes humi cubarant, quod ubi iisinterdidum & ledorum ufus in-
trodudus eft, malum hoc illico ceffavit. Quamvis incofe eam noftratium à morbis immuni-
tatemtribuantficcitati extraordinaria temporum ut nonpenitus contemnenda funt illorum
mónita; dicuntenimocculta quadamviciflitudinefeptemannorumípacio húmidos&mor-
bofos hybernos menfes dari, &' rurfiis fequéntium hos feptem annorum fpatio faniores & fic-
ciores fuccedag. Hxc de collibus notavi: quod valles attinet, hx cannarumfaccharifera-
rum cultu, (SPoniam ob duridem formica: iis nocere nonpodiint) & pafcuis occupantur..
Csterum feracidimse edènt omnis generis frumentorum edam noftratium, puta tritici, filigi-
nis, hordei, avena:, piforum.qux fingulis annis binam meflem darent, fi contra fórmicas remedium
invenidpoflet. Quicquidqualiumcunquefruduum extraordiniaria aliqua cura, in loco
àliquoangufto, contraìormicasdefenditur, miraculofa ubertate provenit: Brafilia veruni
horreum foret Europa totius, fi peftis ha:c auferri poflet. Rumor hic ad nos perlatus fuit Lu-
fitanum quendam Amftelodami confettili x i x. remedium obtuliffe contra fórmicas ; equi-
dem non credo remedium univerfale contra has invenid pode, quia aiiimadverto nonàSoli
virio, lodi Solis vi id procedere, qui toto terrarum orbe fub Zona torrida, in Indiis edam
Orientalibus, ut audio, & hìc in vicina Peruvia infinitaformicarum agmina generat : & in iis
pardbus Brafilfe, qua: extra torridam Zonam funt, utpote in Capitaneatibus S. Vincentii &
Spiritus Saniti non funt formica & Ceres eft uberrima.
Q u o d fiu v io s attinet v e lp o t iu s flu v io lo s p e r v a lle s p r a d id a s decu r ren te s : h ip à u c is e x c e -
p t is lo n g i tu d in em t r ium , a u t q uatuo r millia rium v ix em e d u n tu r à fo n d b u s fu is , S cn ih ilom i-
n u s in oftiis fuis magno rum flumin um lp e c iem prsefe fe ru n t; q tio d fit o b a c ced lis & r e c e ffu s
m ar is fau c e s ip forum eluentes ; e x em p lo fit Rio Formofo, item -Rio Grande & alii om n e s cap a ces
in o ftiis .m agn arum fatis n a v iu m , q ui tam en verfus m ed ite r ran ea , v ix duarum leu carum it in
e re à lit to r e a b lo lu to , g enu ten us pedibus tranfeuntur.
F lu v i i n u lli h ic fun t n o b ile s , au t apri ad m in im a rum ed am nav ium o n e r a è medite traneis
deferenda : Monguape tantum flumen fe x milliarium lo n g itu d in e n a v ig a v i, Se m u ltum ultra
n av ig a ti p o d è e x p gofunditate illius & a liq u o rum re latu c om p e r i , reliqua n o n item . H o rum
tam en e x ig u o rum flu v io rum a l iq u i, a lv e o s fu o s , fed f ic c o s ad iate & fin e aqua , lo n g id ìm e in
fo litu d in e sp ro fe ru n t; quale eft flumen Capivaribì, q u o d p rx te reu n d o Matt am do Brafil, Aia-
fyopi, S.Laurealo, Red, p ro p c Afogados cum a lio f lu v io io fe Conjungit, & jux ta Reciffum influit
inm a r e : item RioGrande• p er q u o rum flu v io rum a lv e o s f i c c o s , T a p u io n e s fex feprimana-
rum i te r f e p iu s f e fe c itte p r o fe f li fu n f; pluviis tamen m en fib u s , a lv e iip iò rum aqu a rep len tu r ,
ícd o b c a ta ta d a s S a x o rum freq uentiífima s e d am parvas n aviculas n o n ferunt.
Elùmen u n icum n o b ile eft in h ife e r e g io n ib u s , v u lg o Rio S. Francifco, de q u o uberrime n u -
p e r ad conced im i x i x. fcripfi. Pilcado littoris,ut fciSjfuit antehac ditiflima &X-ufitanis,dum res ipforum effent in integro,
quxftuofa; nunc penitus abjeda jacet. Sed hac-poßea repetita magno nofiratibtti ufui exifiit.
. flcras
I DE I P SA R hg . ONE ET iNDtGBNIS L IB. V m
r eras multas, ctiam fortnaram inufitat-arnm z'-i/ìx 11 • i. * 2,0 3
nibus&talium rerum indagini nondum vacare hìc fice«8 Ren^n0“ ^ ’ quamvis venatl°-
ventus noftri florcntem, nunchjec non nnftri tnnt, r a pecuariam inveni initio ad-
menter eft attrita. n°™ o ft r . tantum, fed etiam hoflifo exerchu* ufuvehe-
C a p . I I .
S r < ? t e def cr¥ io Flu. S Frandfci &■ IterVFiìbeìmi Glimmern per
Solitudine!‘Brafiliee.
Fomnium Sandorum\i m p r h ú h U M r e d l ; ' * SÌ‘Wm
ds defeenderg, Se quidem è Lacu ilio multorum n“ ly’a Pattehu)usCondnenatque
torrentes, ab altiffimis Peruvite montihns verfi bua.cel«b):;lto, fluì amnes omnes
fluvios in oceanum emitdt, imprimis Rio de la Plata J ° rtUm Imiir° s>reclPit>& per máximos
hunc noftrum. Nam deethujS^iminh fims aut ^ nU°à am I' ° n *taturi Marahaon, &
men evidens radoid neceflàrio videtur evincere n/ ° '^ duma<ltl0£llaamfueritliiftrata,ta-
Braflliffi oram in oceanum effluunt^ xfthdsmenfib!^^^^ flnam ccrteri fluvii, qui ad hanc
ex, tantam undarum copiam evolvit ut eins Iati a i VI?, admodllm & Pal'-
hauriantur. Noftrates proxime fimedntiK, Í e ad aliquot miliaria in mari adliitc dulces
ginta poene milliaria,ubi adhuc fads latum & orofii T 1^ eIoce afeenderunt adquadra-
norum fide ita fe habere dicuntur cireiter n u Lm t i era5’Cíetei;a Indigenarum & Lufita-
rupibus feu cataradis , CacoerM \ ocaht prsceps^^ r u e r e ™ ' “ “ V 1?fUmd“ ltiffimis
niuntafeendinonpoflè SuDracataraftocfl ■ ■ i- ’ mclac altius ab ns qui e mari ve-
qúod milliaria, d K Ä m,POrr°cP,ergere Veríds Corum ad ali-
qus à barbaris habitaptur, uti & ora univerfi Lacus Tn’ nf ^ “ i amacniir‘ .ma: fim fParfe>
ligi, & accolas auto abundare quidem fed vili né ì t j 1 1 auriferasarenas colverfusPeruviamjaceantdetritumabmfinitistorrendbus'inlacum^
nn maximam optimi nitri copiam- quod à orafefl-n I B Suc^Prste™^“'3 ^ h H a B B hic rePe‘
W m m K & B p a r t e s f ^ ^ U S a ^ S a ^
lum quoddam, è montibus Sabaroafi», utferébat erutumTófenTrv'^dmrBraiilian° metaI'
■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■
Ab oppidoS.Pauli, in prxfeduraS. Vincentii, profedi primum ad municipium S Mi
I ^ “ od dlftat à Inperiori verfus ortum quinqué aut fex leucasl & ad ripam
fluvu 4 » W / atque: ibidemcommeatuspatatos invenimus, quos barbari humeris eLnc
portatuir. Demde fluvmmillud trajecimus, & quatuor àut quinqué dierum pedeftri itinere Der
Promovimus verfus Ardum, adfluviolum quioriturè H M
autMarumiminis, ub.aurrfunt metalla. Hiccanois aliquotè corticibusarbomm coniuÓd
is , fecundo hoc ammculo defcendimus quinqueautfexdiebus, incidimufqueinmaiorem
fluviumabOccrdentali piaga defeendentem. Prior ille
hìddimm^in^vfem adh^T6^ ^ ^ ^eci,nduti1 hunc majorem cum biduo diihendiflbmus,
iM IÜ Ü M ® adhuc longe majorem, qui e mentis Parampiacaia A rdoo latere oritur
(ficutiAnhembi ex Auftrali ejufdemlatere; &primum fecundum montium dudum ve fus
H H H B lnter- ^ omontorium & Prafeduram Spiritus Sandi,
p icibus tam majonbus quam mmonbus egregie foetus : vocant fluvium dcSonile Hunc
quoque quindecim autftdecmi diebus defeendentes pervenimusad Cataraden ubifluvius
denteir moatlbua conftndus, prxceps ruit verfus Ortum : quapropterhic canoas noftras ■■lg rurlus pedeftre iter aggrefll, juxta & per alium amnem, qui ab occafu advenit
&navigiorum non eft patiens; quinqué aut fex diebus pervenimus adaldflimum montem
nnlri rat° defce° dlmusBpatendflimos campos, lucis quoque hac illac opacos in quibus
p ìernmx pinivifuntur, quxfrudus ferunt mole capitis humani, cujus nuces medium digitum