SS G V I I I E L M I P I S O N I 3
quali vcrmiculis aut tcfferulis variatur. i iic fmctus, quia fucco corrofivo immodice fiimto
linguam vellicai, ac gutturis ardores infert, defciffo cortice in taleolas fecatur, inque vino
Hilpanico maceratur tantifper, donec qualitatem noxiam deponat, qui gratum faporem &
odorem vino quidem communicat, lingux tarnen morfus & gutturis inflammationem, fi
potetur vinum,inducit. Ipfeautemfuccus, quoturgetfrudus, mirificeanimumlanguidum
rccreat, & fpiritus fopitos fufcitat > & imprimis ftomachum naufeabundum reftituit. Addo,
quod tecens ejus liquor, turn vinum inde expreffum, urina: fuppreffioni & doloribus nephri-
ticis fiiccurratj tura quoque venenis, imprimis fucco xMandihocx adverlàtur. Idem illius
radix, firudu deficiente, pratftat.
Omnia hxc efficacius operatur liquor ftillatitius è frudu vi ignis extradus, fi modica quantitate
exhibeatut : nam fi largius concedatur, vafa urinaria infeftat, adeoque corrodendi qua-
litate pollet, ut non tantum linguam & palatum fauciet, fed & in cultro, quo fecatur, morda-
citatis veftigia relinquat, idque intenfius, fi non probe maturus fuefit. Atque tunc prxgnan-
tibus non minus obeft quam Carawata. Febricitantibus, tum vulneribus vel iriceribus infefta-
tis, prorfus abftinendum ab hoc frudu ; adeo enim humores accendit, ut nonfolum impediat
reftitutionemxgrorum, fed & in pejus eos difponat.
Quapropter miror optimum Monardum, friidum àn a n a s frigidum & humidum dixifiè.
Minus fallitur Chriftophorus à Cotta, qui calidum & humidum effe affirmat.
Silveftres q u o q u e d a n t u r , exCarduorumfamilia,quinunc humi, nunc altisar-
boribusfupernafcuntur, quostanquaminutilespratcreo, & ad Cap. xi_ Bellonii Ledorcs
remino.
C a p . X L V I I .
D e D etjs , yel D etre, ejußue facultatibus.
"PRequcns. tum infilvis, tum in ruderibus urbis Olinda effe fole t Betys, frutexelegans,vel
* potius arbufcula quatuor aut quinque pedesalta; caudiceredo, nodofo, digitum craffo,
pallide viridi & per totum pundulis albis notato.
Superius ad aliquot nodos, ramulos adipi-
fcitut identidem nodofós & ejufdem cum cau-
dice coloris. In ramis habet folia, ad qucmlibet
nodum unum, & fimul unum julum. Folium
quodlibet quinque , fcx aut feptem digitos eft
longum, lingule figuri, pallide viridis leu fub-
flavefcentis coloris , fuperius Iplendens, craffi-
tie Lauri foliis pene fimile. Denique piperis ftirpi
Sarmentis, caule & facie externa fimillima. In
hoc tamen differt, quod folio & iructu paulo
quam piper eft grandiori.
Juli qui ex ramulis dependent, formam piperis
longi mentiuntur , fed infipidi funt & nullius
ufus. Verum licet frudus fatuus fit, radix
tamen iàpidiffima eft & celeberrima ; nam &
aromaticum quidlpirat, & Zinziberis prxftan-
tiam fapore , colore, atque odore remulatur,
prxcipue ft recens fit , tunc enim dignitate illi
vix cedit.
Foliorum &radicum decodum colicum dolorem
fedat, dolores membrorum mitigat, ven-
trem flatibus turgidum componit, pedumque tu-
mores ex frigore natos anaolitur.
Idem praeftant balnea & fomenta inde confeda.
Praeter han cBetyn, alixadhuc, inter quaseft
Betyi fcemina, in faltibus reperiuntur, julis grac
ious & exiguis botrorum modo congeftis &
piWulis.
C a t .
de F a ç v l t a t i e Vs S i m p i i c i v m L i b. IV.
C A p. X L V I I I .
D e Jfham bi, ejujque facultatibus.
OLim negletta pianta, in lilvis & nemorofis dumtaxat locis reperiebatur ; tandem cognitis
illius virtutibus, hortis eft illàta. Pro vario natura: & cultura: ludi ,’ variis rnodis excrefcit
& faciem fubinde
mutat. Herba eft caule litis
craffo, lignolò, tereti,
geniculato , qui portulaca
modo partim humi ferpit,
& hinc inde fibras in ter-
ram à fe demittens, radicès
agit, partim affurgit.
In ramulos multos varie
difpanditur, geniculatos,
duos fibi ubiq; oppofiros,
in iifque ad lingula genicu-
la , bina folià oppofita habet,
interdum&plura.inæ-
qualismagnitudinis : inex-
tremitate autem ramulo-
rurn,quinque,fex,feptemve
folia libi invicem appofita
funt.
Quodlibet autem folium
figuram fere cordis habet,
oblongum,& in ambitu le-
viter lèrratum (quxdam&
laciniata ) coloris dilute viridis.
In extremitatc ramulo-
rum flores proveniunt fo-
' litarii, magnitudine cerali
minoris, collantes lòlo um-
bilico rotundo fine foliis.
Semen in umbelico (fufco
per maturitatem ) ovali figura,
piane compreffum,ex
fufco gryfei coloris fplen-
dentis.
Radix filamentofà, tenera,
albicans.
Flofculus, quem fert chámemelo
non multum ab-
fimilem, terra; mandatus,
paucorum dierum decurfu
profilit, plantamq; afpedu
non minus quam efficacia
nobilem producit.
Calida & ficca eft in tertio gradu, linguamque præguftata vellicat. Laducas cxteralque hu-
medantes & refrigerantes herbas, quæ pro acetaríis folent apponi, temperat, & làpore aromatico
imbuit & commendat. Præterquam quod tenuitate pattium & caliditate intenfa cal-
culum frangat, vis peculiaris,contra cohcosaffedus illi ineft.
Flatus & obftrudiones ex frigore ortas diflipat, fi intusaffumatur, autbalneis, fovendo
corpori concinnatis, injiciatur.
Potentia antidotali præftarc & toxico fumme adverfari, experimento compertum habeo.
Itaque quod vidi hìcreferam:Brafilianus quidam Bufonem nadus prxgrandem & veneno tu-
midum, fucco floris & foliorum tergo leviter inftillato, eum confeftim ènecavit. Nec tantum
XM ani