6 G y i l l f t M I P l s o MIS
rce,Hederequc perpetuo virentes luxurient, qus nunc humum longiffimeperreptantes, nunc
ad fumma arborum cacumina pertingentes, tametfi filvas primo intuitu quafi inacceffibiles re-
prsfentent, obledamento tamenfummo exiftunt.quod topiarii inftar operis pcrpetuam urn-
bram prsbeant. Unde inter virgultomm opaca fers & homines nutriantur, fecretique tratiii-
■ tcs venandi fuppeditent fiimmam voluptatem ; qus filvarum fontiumque prerogativa, maxim
s parti Africs oicidentalis habitats denegata eft, ac propterea torrids regionis nomen merito
obtinet: ab immodico enim & ingenti s ii u dchifcitilla, utadfluvios umbrofoique faltus
diffitiffimos pecorum gregès amandati neceifum fit.
P o r r o ficut Pemvia crebro ex sftuantibus cavernamm latebris, ita nufquam hie Americs
tradus orientalis terrsmotum eft paifus ; quod metallis & igne fubterraneo, Spirituum & vaporato
genitore deftituatur. Atque hsc de diverfitate terrs nobis cognits.
Illasautemdcfettas inhumanafque folitudines, jugisarduas&inoccidentem ultraviginti
leucas excurrentes Antropophagi tenent. Quiinveftigandis locis incognitis Vaftiffimos illos
&fragofos:faltuspenetrarunt, teftanturfenon minusfertilesherbofofque montes & conval-
les, omni animalium genere conipicuas illic vidifie, quam in matitimis habitatis terris. Quod
ipfum quidem deinde veriffimum comperi, fedineopotiffimum difterie ab iis, quodqfload
mediterranea loca penetres altius, eo plura metallica eaque ignobiliora invenias corpora, fed
fontiuminopiam, rarioreique àmnes, atque ob auras defatigatis sftusdiurnus major, &no-
dium frigusintenfius : frequentiores vero iacus, paludcs,ftagnaque pifcofiffima, hyberns plu-
visinsftivam penuriam fuppeditant : nam mediterranea opemplurimam deccelo imbrido
habent, non circa vegetabilia folum, fed ferarum & pifcinm miram pinguedinem, ut obfonari
cos oleo vel butyro non fit neceffe. Turn loco fruduum Acaju, palmis, melleque filveftri
abundant. Carduis quoque & Rubis, csterifque fpinofis fruticibus paflim horrent.
Dus tantum indomits fers in tam vafta regione extimefcendie reperiuntur,Tigres &'Apri;
quorum ills infidiófe velocitate valent, hi tardiore funt curiii ; utraque autem familica exiftit.
Esdempafts, quodmirere, tanta ignavia à venatoribus deprehenduntur, utabipfis Tapliye-
r is& gregàriis;ctiam canibus infugamconfeftimagantur&capiantur: adeopotusubiquefa-
tietas, non homines tantum, fed & féras enervat.
Notatu dignum,quod eximis tot arbores, frutices & innumers herbs, figura, foliis & fru-
dibus. à veteris orbis vegetabilibus, paucis exceptis, diffimillims appareant. Idem de avibus,
animantibus & pifcibus deprehenditur, ut & Inlèdis alatis atque alis deftitutis. Qus ineffabili
colorum pulchritudine & p.ortentofa moltitudine generantur, partim nota nobis, partim incognita.
Ex quibus utique apparet,quam miris & variis modis divina natura ludat in orbe ter-
rarum. Ac proinde merito beati incols habendi forent, fi verum horum omnium Creatorem
cognofcerent. Qtmm è diverfo tam uberrimo & nitidiffimo fub coelo, tam agreftia & diftor-
taillis fint ingenia.
Hsc breviter de aere, aquis & locis didaiufficiant. Quotum optima utique tempetiespa-
rum culpabilis ex ie. Quippe cum neque Sòlis calore torreatur h sc terra, neque fquaiore vel
aquarüm penuria reficcetur, neque frigore violetur, fèd rore perpetuo & imbribus multis atque
fontibus irrigetur, feracifiimam eflèfi multaque illic tempeftive nafcantur oportet. Pre-
terquam enim quod nativis ballàmis, oieis, meliibus non unius generis tenideat, herbis ac ra-
dicibus medicis ad tutandam valetudinem potens fit : qusftuofiffimam quoque culturam dat,
quantum ex aliquot retro annorum meffibus colligi potuit. Ammalia denique omnia & boum
imprimis armehta vel maxime abundare , crebriufque parere certumeft. Unde prudenter
quondam Hifpani fenes, valetudine minus profpera utentes, ex patriafua & difiitis quoque In-
diis ad aerem & aquas hafce coeleftes fe contulerunt, tanquam duo validiffima ad yitam & valetudinem
requifita. Prsmaturc enim pubefcunt, tarde fenefcunt incols. Quo fit ut fupra cen-
tefimum statis annum, viridi & longxva fenefta Brafiliani & ipfi quoque Europsi hic potian-
tur. Acfifervörjuvenilis, frigorefeneftutisrepreffus, temperatioremeaminhiscalidioribus
plagis relinqueret. Pneri enim advenarum crebris licet morbis infeftentur ,• vixque tertia pars
eorum infàntiam egrediatur, non tamen id codi intemperiei adco, quam prspoftero nutriendi
modo debet imputari. Exemplo erunt vel maxime Brafilianorum liberi vivaciflimi,qui ventre
duro & prominulo, folidis toris, fubucula tantum levioriinduri, injurias coeli fecurc eontem-
nunt, brcviffimoque temporis fpacio fignare humum nituntur. Rident matres ineptam no-
fttatum in veftiendis & educandis parvulis induftriam, qua perfpirationem impediri & cathar-
ros multos generari ajunt. Nulli Strabones,Lufciofi, Claudi aut gibbo deformati inter illos in-
veniuntur,cumfafciisaut iinteolis infantes numquam invohfantur, aut Europsorum more
ligentur. Frigida frequenter lavantur : idem proveitiouibus quoque proprium, cum ob inna- '
tam huic genti mundiciem, turn adfirmandam Ssttuendam corporis fanitatem. Porro aiacres
funt & fucculenti omnes, vafifque amplis, brachiis cruribufque lacertofis & firmiter compaflis,
d e M e d i c i n a B r a s i l . L i b. I. 7
a i s , minus tamen pinguedine farftis. Moribus non admodumfunt agreftibus, nec corporis
ftaturavalde proceralittorisaccolx , qui nobifcum militant : mares maribus, mulieresmu-
lieribusfimiles, quodpaucioribus anni tempeftatibusobnoxii, rariora quoque vitia prima
lèminis efformatione eo incidant. Plerumque enim hominum inftituta, mores & naturam
pro varia regionis conftitutione mutari videmus. Rariffime adverfavaletudine afficiunrur*
Longævi fnnt admodym. Primo quod athleticis nati parentibus, incomparabili ifti aeri, ven-
torumque ferenitati & æquabilitati éxpofiti : tum vel maxime quod curas, csteraque animi
pathcmata, corporis quoque voi up tat es veluti ignorent. Sub eodcm tcfto, levi, prslongo
pice, calce, coctoque lapide deftituto, fed arundinè & paimarum foliis mitrato, mults fimui
familiae degunt, idque peregrinantes deferunt pro tempore, curtamque omnem fiipelleftilem
liberoique impigrs humeris portant foemins. Eodem femper vi£tu & amidu, eoque fimplici
gaudenti quippe folum goftypium ad veftitum, & radix altilis Mandioca cuminelle filveftri
adviàumillìsfufficit. Nullusdtniqueiliishabendi amor, paupertatique iè addicunt volun-
ta ris , ea quidem squitate, ut- cui plus eft, lubens impertiat aliis minus feabentibus, pari
dandi & pofcendi invicemfacilitate. Csteras radices alimentofas, quod dignitateMandiocs
cedant, imo ipfum panem ex Milio aut Oryza, apud Afiaticos tantopere expetitum, contem-
nunt. .Poma A cyà csteris fruftibus prsferunt, quod ad viàum & potum pariteriùfficiant.
Nam ficut vinum inde expreffum depofita immunditie ad meniès reièrvant : itaprsftantiffi-
maseoramcaftaneasin penu recondunt. Vina prsterea, liceat ita nominare, è variis frafti-
bus, imprimis l 'acova, Animai, Mangaba, Iantpaba, Car aguata expreifo fc incbriant. Idem fit
ex radieibus Mandioca, Patata, Milio Turcico, Oryza & aüis : qus à vetulis mafticantur, ma-
fticataque multa cum faliva exfpuuntur. Hic liquor mox vafis reconditur, doncc ferveat, foe-
cefque ejiciat.
Medicamentisutunturfimplicibus, noftraque derident, quia compofita. In quo veniam
merentur, quod fimpiicioribus qui ipfis contingunt afteflabus & humoribus, nulla arte fed
communi quadam animi notione, contrarium remedium opponunt. Nam calidius & tenui us
quod evafit, refrigerando & incraffando reftituunt, & vice verfa, fi quidturget, évacuant, &
ficporfo. Quifquefibi& fuis, precipuefcniores, facili negotioomnisgenerismedicamina
undiquaqueinfilvisacquifita, conficit. Qus rantaiàgacitate interne & externe illos adhibe-
re videas, precipue in morbis à veneno natis, ut hic quis illorum manibus turius & iècurius fe
tradat, quam imperitis quibufdam iciolis, fecreta fua in umbra educata proferentibus, qui-
que propterea, ÎÏ diis placeat, Rationales dicivolunt. Vel corneis cucurbitulisperfuiftio-
nem vel per fcarificationes ipfamque phlebotomiam, redundantem fanguinem educunt, dente
pifcis Làmiæ, loco fcalpelii, adhibito, fine quo vix umquam illos peregrinati videas.
Iugumfervitutisneutiquam tolerant. Saltarionibus & potationibus impendio funt dediti,
ftataque cibum capiendi tempora ignorant. Rcûe autperperam fa d is , nihil poft mortem
premii aut fupplicii iùpereffe exiftimant. Licet vana qusdam fabulentur, eorum quos fua
morsextinxit, animos immortales fóre. Otiùmamant, magnofquelabores déclinant, fed
liècure & in diem vivunt. Cujus rarionem cum Hippocrate earn eflè arbitror, quodrerum
ac temporum uno modo fe habcntium, eadem facies, focordiam ingeneret ; varietas autem
animum &corpus ad labores excitet. Quin etiam otio & quiete ignavia crefcitj exercitatio-
nevero, mentis&animi robur(quod inmeticulofumhuncpopulum haud quaquamcadit)
alitur.
Ætatemacvitsdecurfum, cumveramnumerandiartemignorent, exfruduAcajû, qui
femel dumtaxat in anno provenit, metiuntur.
Foemins mire foecunds, facili negotio pariunt, rariffime abortientes. Maritus tempore
puerperii uxoris loco decumbit primis à partudiebus, & puerpere inftar, bellariis&e-
pulis fruitur, fubindicans neceffitatem lapfas vires reitaurandi. Prepofterus lane mos, qui
tamen illis laudatiffimus videtur, cumplersque puerpere ftatimpoft pärtum, nemine ob-
ftetricante, furgant aut obambulent; imo adfiuvium vicinum corpus ablutum properent,
vidumque hinc inde conquirant. Liberos extindos ultra biduum aut triduum non déplorant,
matribusmiièrandoejulatutotamdomumimplentibus. Profufislachrymis, quas inpotefta-
te habent, cognatos reduceique amicos cxcipiunt, quorum caiamitates & labores peregre
exantlatòs, multis fuipiriis & gemitibus deflent, circumdaris collo brachiis & capite ad
pedus adpreffo.
Qui inter Belgas & Lufitanos degunt, Chriftum fequuntur, ièd irigidius, & adulti circa
iàcra noftra valde remiffi : nec vix placita noftra, nifi tenells stari, nondum preoccupatis
animis, remotiiqueparentibusinftillaripoffunt. Linguainterièhaud differunt. Etquamvis
quondam ex Antrophagorum profapia orti, tamen mutuo cum Europsis commercio &
confuetudine exculti-, exutaque barbarie, humanitate nonnulli cum noftratibus contendunt.