S4 G v i l i b l m i P i s o n i s
quamctcmorcmdcTipiocayoc.vM'. Ex aquafarinsinfqndo fubfidente, bolos quoque con-
ficiunt, Tipioceto didos, optimi faporis. Tum Gummiquoddamfeupotius amylum exea
fit, atque eidem ufui inlcrvit. Hie liquor Manipteera, quod dulcis fit fàporis, ab animalibus
avidiffimehaudus, vi quadam venenata eaftatimexdinguit: ex radice tarnen non exprefiiis
( quod mirum ) csteta animantia, excepto hominc. nutrit.
Prsterea è radice àSole exficcata, alia farina & pollens albicans, imo &panisfiligineus
& bifeodus, qualis è trittico (cui &fimillimused) pinfitur. Hoc alimentum integrum &
non comminutumpro jumcntis &pecoribus, quibus in pabulum ccdit, refèrvatur.
A vermibus Stintegrisformicarum cohortibus, h*c pianta-mifere foletinfedari, magno
agricolarumincommodo, nonfolumfolia atque caulem:i fed ipfàm quoque, radicem depo-
pulantur, ferarum greges & ammalia domeftica. Ipfi Brafiliani, /Ethiopes, & nodratium
nonpauci, hujus plant*folia amant, adeo ut cootufa, coda & probe condita pro cibis &c
laducis apponant, atqne in maffam.efformata, Manicoba nuncupant Brafiliani.
Porro radix h*c quatuor aut quinque dierumfpacio in aqua macerata & emollita, Mandio-
piba dicitur, qus affata, maxime ab agrediori Indorum & Barbarorum multitudine expeti-
tur Sc manducatur. E redimento hujus confidenti*, farina mollis notaeque melioris confici-
tur, quam Brafiliani Fipcba^ Lufitani, Farinha frefea cognominane .
Ex Mandihoca contufa, butyro & faccharo, infignes fiunt boli vel p ad* , ad edendum
optims.
Pultis denique genus prsparant ex Mandìopeba, quod npmcn accepit Mingau-petmga.
Mandihoca illa mollis, illis Puba, igni impofita exficcatur, exficcata appellatur Carima.
Ex hac Angolenfes panem optim*aiot* confjjjnnt, quem Mufam vel i A?tgu, interdum
Enfonde appellant. Omnium autem pr*danti£Ìimum pultis genus condiunt, quod vocant
Mingati de Carima, cui aromafum loco momentum piperis Brafilienfis, & floris Nhambi ad-
mifeent: quod optimi cum fit faporis, fànitatique conducat, frequens illis in prandiis effe
folet; nec fuaviter fe vivere exidimant nifi hoc alimento utantur. Sanis *que atque *gris
ejufmodi pultes, emulfiones, atque adeo ptifanas faluberrimas inde confedas exhibent.
Tipioca fiquidem & Carima pota, vel fyrupi fpecie cum aqua florum auriacorum & pauxillo
facchari exhibita, antidoti loco plerumque ed. Ego quanti dignitates Tipioca & Carima, iì-
ciam, in deferiptione morborum Endemiorum fatis explicavi. Tipiòca enim, fi multa lo-
tionedefoecata atque exficcata, probe abomnihumiditaterefervetur, Tabidis & Dyfcnte-
ricis ex arte propinata, medetur. Febricitantes, animo deficientes, veneno infedos redituit.
Pr*ter h * c , violento exercitio fradis vires recuperai, fudorefque immodicos compcfcit,
Ptilàna illius fimplex. Quafcunque h*morrhagias, imprimis exvulnereinfiidas.tum in'tus
affumta, tum empladrì forma applicata, cohibet.
Ex Macaxera optimum fit vinum, ferum ladis fàpore referens; CMandihoca rafa, vulne-
ribus& ulceribUsantiquisimpofita, eamundificàt, atque attemperai.
eManipaera coda craifefeit pultis inmodum, alimentoque convenienti exidit. Quod fi
oryzam & Saccharum , cum aqua dedillata ex floribus aurantiorum lùperinfundas, con-
lèrv* gratidim* formam induet, mutatoque nomine Marmelada de Mandihoca appellatur.
Podremo illa fpecies Macaxera, prsterquam quod vicem farins pr*did* fuppleat, igne
etiam affata, abfque ulla alia pr*pafatione, comeditur, ac Macapera appellatur.
A aeteris radicibus abdinendum ed, quod pr*fens fint venenum. Dantur enim qu*dam,
quas citius combufferis.quam ut virus ihum deponant,& ad edendum idone* reddantur.Quin
lpfi Brafiliani ohm minus exercitati, infeparatione alimentofi & venenofi, multoties mortem
oppetierunt: nunc eruditiores fadi, nonfolum illis pr*cipuo exidit vit*fudentaculo, lèd
omnibus Lufitanis & nodratibus. Idque pani triticeo prsferre non verentur, licet minoris ha-
beatur nutrimenti.
Athfopes & Brafiliani inter edendum pugnos farin* plenos in os injiciunt, ut manu quoque
longius ab ore remota, vix tarnen mica pereat. Raro aut parum inter prandendum potu
utuntur, quod farina aquamnimisimbibat, &domachum infiet. ‘ ■
Cum aratrum ejufque ufus hic ignoretur, & improbi ac multi jugi laboris tsdia dèclinent,
facilem hanc & nimis *rumnofam agricultural«, tamvit*. aqrei familiari tuend*, quam * ri
corradendo, egregie adhucampleduntur. Quippe unius dumtaxat mancipii indudria & labore,
centum tuberculos, aliquando unius diei decurfu abfolvunt. Hujus autem farin* una,
qu*viginticantharosnodratescontinet,autfefquial/i«M, hoc ed, modius unusautfefqui,
homini robudo & laboriofo, in menfem integrum plerumque fufficit. Quem modium fex
aut feptem aut ad fummum odo fohdis comparaveris. .
H*cfunt qu* ufu &fedulain hanc radicem'inquifitione, àrudicis & hortorum culto-
ribusrefeifeerepotui; qu*fijfius& explicatius.perfequi volui, quod h*c pianta ubique frequens
«
d e E a c v l t a t i b v s S i m p l i c i v u L ib . IV- 5S
quensfit&domedica, tamque excellentis ufus,ut vadiffimiorbis Americaniincolis, abundq
vidum fuppeditet.
Tapuycri vita & moribusagrediores,necMandihocam hanc, necquicqfiamfimileplan.
tant, fed arborumfrudibus,variisherbis& melle agredi fe fudentant. Inter radices quas Co,
medere amant, ed tMandihoca quædam filvedris, fpohte provenions! frutexque arborefeens:
cæterum fativs fimillima, fi caulem & folia confideres, verum dignitate longé inferior.
Mediterraneis Cugitacticitremia, maris accolis Cuacû-mandijba dida. Cujus Iconem expreffàm
hic videre ed. .
C a p . I II .
De melle Sibeßri.
M Iflis fis, quævelâbaliisanteme tradata, ut Ambragrifea& nigra, LapisBezoar, vel
aliunde huefunt tranflata, ut Zinziber, Tabacum, Oriza, Goffipium, Milium Tur,
cicum, Anil, vel Indigo; aliifque præteritis, quæ potiffimum quædui, non autem Medi-
cin* funt comparata : Illa tantum perdringenda duxi, quæ Incölis longa experientia innotue-
runt, atque in Medicinam funt recepta, atque à me ad artis nodræ incrementum profpero
ufurpata fucceffu. ’ _ ' ■ • . A
Inter prima quidem, Brafilianotum folertia, etiam antequam Canna-faccharifera hic co-
leretur, mclSilvedrc, quod ipfi 7i « vocant, exvadiffimis filvis & faltibus fibicomparavit,
quod in ufu atque deliciis, Europæis æque ac gentilibus , tarn fanis quam ægtis habetur.
Cujus dignitates ingenti mortahum bono quotidie magis magifque illudrantvu.
Apes ,E iruba illis didæ, diverfotum generum hîc reperiuntur, quæ m arbonbus, mms
& variis modis nidificantes,' nodrisquidem non plane funt diffimiles , fed uteumque paulo
minores, quarum examina ubique peregrinan videas. Regem vero ehgant, neqne, non a-
tis hadenus condat. Reliqua quæ de illarum regimine produntur, ob difficiles âd eas in ne-
mora aditus, nondum experiri datumed. Ignavum pécus, fucos, crabrones, oedra, v^-