D e Incolù Tèmfiltce.
INcolarumnaturalinm hujus-terra, funtquatuor nationesfuisnominìbusdiftin&a: nimi-
rum Tupinambu, Tobajara, Fetiguara, & Tapuiya.Et poftrema hac natio iterum in alias multas
nominibus diftinftas, & idiomate differentes,diviià eft. Tres reliqua una utuntur lingua, diale-
£to tantum ex parte differente I ut capite de Brafilianorum lingua óbiter à nobis explicabitur.
Tapuyarummùonts qua habitant ad flumen S“ Francifci, funt fr o d e r à , Cajau, OMaquarti
& Ppluradt hifcenationibiu d ixiin Defcriptione Inda Occidentals Uh.xv. & x v j. qua hfcripetere
nolo, quit potiftmum de iis agendum autumo, quajam Belgis noftrisparent, aut cum noftrts confeede-
rata funt, fiqtiidemnotìoribus. , H . _ ... . _
Lufitani hic plurimi habitant, uti&Belgze, iifquc permixti Germani, GaUi, Angli, &c.
Brafiliani vocant Belgas, Germanos, Gallos, Anglos, Ajuru-juba, ideo, quia plerumque ruffas
feu flavashabent barbas & capillos. In genere autem vocant omnes Europaos & advenas
Caratba, itemquePrro. . . . . „
Denique ob mifturam variarum nationum, ali® quinque diftincta hominum ipecies hic
rcperiuntur : nimirum qui ab Europais parentibus, patre atque matte, hic natus eft, appellarne
LMo~ombo. -
Qui natus eft ex patte Europeo & matte Brafiliana nominatut Mameluco.
Natus ex patre Europeo & matre Asthiopiffa dicitut Malato.
Natus ex patre Braiilienfi & matre /Etbiopifla vocatur Curtboca, & Caboeles.
Natus hic ex utrifque parentibus Nigritis appellamr ertolo.
ffithiopiffaquadam hkgemellos peperit, unum album, alterum nigrum.
Vidi hic Afrieanamfoeminam, nonnigram, fedruffaplane cute &pilisac capillis ruffis.
Ex qua regione effet, non potui inteftigere, nam linguam ejus non intelligebant reliqui
Nigrira.
Multos hic vidi ffithiopes fenes barba magna & totaliter cana, ut & capillis capitis cams.
Lepidum fpe&aculum, atta barba qua incanuit, in nigra cute, videtur quali farina effet
afpetfa.
Vidi hic etiam piane albiffìmum juvenem o&odecim annorum, pilis criipis albiflimis & fu-
perciliis albis, cute albiiBma, nafo piane more Akhiopum, qui natus hic è patre & matre
Nigritis.
°e_Anmtatk. Tapujarum fines & fedes àjacobo Rabbi, qui plures annos inter illosvìxit, ita
defcriptasaccepimus. Sio Grande adcujusoftium jacet arx Colonia, ad fexhorarum iter penetrai
in continentem verfus occafum: uti & fluvius Mupco novem horarum itinere à Rio Grandi
verfus meridiem. Syrag minor trium horarum itinere à R . Grandi verfus Ardum, ferme quinquaginta
horarum itinere defeendit è continente.
A Rio Grandi porro verfus Arftum exit in mare infignis fluvius CMapreucauch, longe e continente
defeendens, &porcorum aquaticorum ferax-, ad ripasillius multa vagantur caprese
& Struthiones. Tertius fluvius duodecim mill, à R io Grandi, vocatur Tpotinge^t. Quartus
autemd i f t us feptemde c im horamm itinere diftat à Rio Grandi. Deincepsdiei itinere
ab Uguafu occurrit Tponi, ubi Salina funt; à quibus ad alias Salinas milliaria numerantur quin-
decim : atque ab his ad Aritawa novcnn: ad maximas Salinas, & per excellcntiam ita noftris
didas, tria : ad Vnapatubam totidem : ad Marytupa duo : ad VVarerugh unum. Hic fluvius allo
nomine appellarne Otfchtmogh, qui fupra centum milliaria penetrat in continentem verfus Au-
ftrum. Quinque autem & viginti mill, à littore maris, jacet grandis lacus Bajatagh, pifeium foe-
cundus: &adfiniftram ab hoc verfus'ortum alter qui Igtug appellami ab Indigenis, quemta-
men nemoingrediaudet, ob copiammordaciumpifeium, & hominibusadmoduminfefto-
tum. Adjacet huic vallis Kuniangeya, viginti milliaria in longitudinem patens, in latitudinem
tanmm duo: quam permeat fluvius Otfchmogh, pifeibus abundans, ficut ipfa vallis maxima co-
piaferarum,&variisftu£tibus: quarumpracipuiflint, Kuraùra Barbaris,magnitudinepomi
noftratis, qui ubi fponte deciderunt, tum demum edules funt : dein Dìerada, magnitùdine globuli
fclopetarii, piane nigricantes antequam defluant. Atque hifce fru&ibus Barbari quotannis
trimeftre fpatium viaitant : quibus acccdit Kakara, fruftus inftar juglandis,- qui coquendus eft
antequam comedatur: crudus enim amaricat inftar glandis. Magna quoque copia nafeuntur
hic ficus filveftres, pugni magnitudine: quarum quadam intus rubra, externe vitides : alia.ex-
tus rubra, & interius alba, & piena gtanulis albis, qu a , ubi pra maturitate dehifeunt, admodum
dum dulces funt inftar Sacchari ; harum plantarum folia inftar fubula: acuta & dmttim huma-
num longa. Praterea funt radices è quibus Indigena panem faciunt, ipfls cyitug, Barar,
Hobtg, Engepug qua cruda comedi poffunt: Eniapugh qua torrenda funt: Packoda qua cruda
; & Hompugb quas potiffimum ad fitim exftinguendam ufurpant. Ita ut hic terrarum traftus
longe amcemffimus fit & viftum hominibus iufficiat.
Porro ab Otfchunogh ad Opporne'milliaria numerantur decem, qui fluvius ab Auftro pene
centum milliariumfpacio defeendit: ab hoc ad Iauarug iter-eft bidui : a ABerytvere uniusmil-
liaris ; ad Vatepug duorum, atque ita porro per rVtefem 8iBacvvatighìdCiarams.andcm
iter eft duorum dierum.
Inter hos fines, qui fatis amplum terrarum fpatium occupant, incolunt varii Tapuya, etiam
idiomate diverfi, & fub diverfisRegulis: quorum primus lanàuy latè tendit in Otfchunotrh
Otjcbuayayuch, ScDrcrinagh: huieproximus Pntiyabàcumprioripacem & amicitiam colens-
mox ^ingpoygh-, VFamfewaJkg, Tfhering, è Dremmemge, quibus male cum praceden-
tibus convenir, ita ut fape hoftiliter alii in aliorum fines incurrant. Tandem autem jam fiupra
centefimum atatis annum agens, eft Regulus die qui pacem cum noftris colif & ex foedere
ahquoties aut ìpfe noftris fubfidio venit, aut filium atque affinem cum copiis mifit contra Lu-
fitanos, quibus infenfiffimus eft : fed non eft hifce Barbaris nifi in fumma neceffitate uten-
dum, nam tam immanes funt ut tam ammalia quam homines ned tradant,& magnani vafti-
tatem inducant, neque noftri facile ejulmodi furusufifuiffent, nififimilesLufitaniin noftros
immififlent.
C a p . V.
D e Statura habitu corporis Drafilienßurn, de eoruni ectate
& morìbus.
TNdigena Brafilienfes qui inter nos degunt, ftatuta funt mediocri, robufti, largis humeris,
bene compofiti: nec facile eft inter illos invenire , diftortum vel lufeum aut claudum!
Quod mirum videri poteft, quum infantes recens natos nunquam fafciis involvant aut ligent,
caufammorborum illis prabent. Ligant tantum Brafilienfes recens natis in infantia crura
certis fàfciis, quas vocant Tapa cura, ea decaufa ut robuftiora fiant. Oculos habentBrafilienfes
nigros, nafum compreffum, os amplum, capillos nigros, reftos. Barbam raram aut
nullam. Multi tarnen dantur qui barbas habent nigras. Mulieres quoque mediocris funt fta-
tura, benedifpofira,& forma haud inelegantis, nigris comis, fatis robuftai, & qua; facil-
lime pariunt.
Annos fuos numerant ab. exortu Heliaco Pleiadum, quos Ceixu vocant, atque ideo annum
eodem nomine denotant : accidit autem is ottus menfe noftro Majo.
Numerum autem annorum atatis fua ut retinere pofifint, fingulis annis reponunt unam
caftaneam de Aeaju,quam ipfi Acayuacaya appellant,itemquevicai»/! & /temboera.fmStus enim
illius arboris fingulis annis femel maturatur, nimirum menfibus Deeembri & Januarib, ufque
in Martium durans. Plura de hac arbore dicla in lib. 1 1 1 . de Arboribus.
Diu plerumque vivunt, & videre inter illos licet multos fenes, centum atque etiam viginti
fupra centum annorum, neque facile canefcunt nifi in decrepita atate.
Pueri illorum ingenio funt fatis docili : verum quando adolefcentiam ingrediuntur fiunt he-
betiores, ita ut paucos videre liceat literis inftruftos, aut q ui artem fcribendi norint ; aut alias
attes Europaas, à quibus quodammodo abhorrent, laborum impatientiores.
Tranquille iàtis agunt inter ièlè : nifi quando poculis indulgent, tunc enim dies noctefquc
faltando & cantillando tranfigunt. Sunt enim ebrietati admodum additìi tam mulieres quam
viri : neque facile ab hoc vitio deterreri poffunt, quod longe maximum illis eft, è quo & rixa
atque alia prava confuetudincs nafeuntur.
. Pigritia quoque valde obnoxii funt & fugientes laborum : prafertim Tapuya, quilaborum
vel maxime intolerantes funt ; nanfeum paucis fint contenti, & terra abunde ipfis viftum lùp-
peditct, & divitias non appetant aut norint, ad labores fubeundos non excitantur.
Qupmodo hofpites advenienteslachrymando excipiant foeminaillorum, & quibus fermo-
nibus illos allo’quantur; atque quo pado mortuos fuos deplorent, jam ab aliis diftum eft, pra-
fe'rtim à Joanne Lerio, qui inter Tupinambos egit, à quorum moribus cateri non diffident;
quare hk nihil repetendum duximus.
Tapuiya autem quando pater aut mater moritur, omnes capillos capitis evellunt : de quorum
cateris moribus poftea plura dicentur.