6+ G v i l i e l m i P i s . o n i s
eleo, quamvisfapidiffimo, dignitatecedit: nutrit enim & fuaviterreficit : proinde'à viato-
ribus longo itinere delaffatis & fcorbuto ìnfedis valde expetitur. Calidus & humidus exiftit in
primo gradu. Oleum inde premendo extradum, in plurimos culinx & pharmacopex ufus
refervatur, nec amygdalorum oleo prxllantia cedit.
Per os aflumtum pedoris malis medetur oleum, alvum quoque laxat, filargius exhibeatur :
ex altolxfis mirumin modum prodeft, urinaique cit.
Priterea liquor quidam ftillatitius, albicans &eximix virturis exinde elicitur, renumque
& Gonorrhex ardoribus exftinguendis utiliiTimus, tum à mulierculis inter cofmetica adhibi-
tus. Obfervandum autem aquam illam copiofiffimam & gratiffimam inveniri in mediae xtatis
nucibus : in piane maturis tantum modicam, neque ita gratam. Nucleum autem tum optime
Papere, quum ad fummam maturitatem pervenit.
E trunci porro vertice medulla quidam, arbufculi inftar n o v i , exfurgit, q u i ex loculo,
quo continebatur, prorumpens, ejufdem fere qualitatis, cujus concretus ille nucis humor,
de quo jam diximus, exiftit ; qu i non cruda folum, fed & coda inter epulas apponitur, & cum
braflica Cypjina certat. Nondum matura magis refrigerati quocirca vicem acetariorum &
laducarum priftat. Sed ea ablata arbor moritur, quod non ique contingit inferiori radicum
parte lifa vel concifa ; hinc fit ut plures indigeni fibi perfuadeant idem, quod Profper Alpinus
de /Egypt! populis circa dadyliferas narrat palmas, eas feilieet non terra radicibus attracla, fed
aere ex fublimiori arboris parte ali ac vivere. . .
A tquehic dePalmis, earumque medicis prifidiis didafint. De citeris illis rarioribus
nativis & minus ufualibiis ; ut & de dadyliferis exoticis, in Africa atque Afianon folum, fed &
Italia notiflimis, fi quid reftet in Hiftoria Naturaliplura dicentur.
C a r. XI .
T)e Aroeìrn ejujque quaìitatìbus.
ARborarenofis, littore imprimis & promontorio Olindifrequens, Arorìn nuncupatur.
Myrtofilveftrinoftrari qualitate non valde abfimilis , adLentilcostamen referri debet.
Pritet eximias facultates, quas cam A n ca , &
Myrto, reliquifque, aftringentibus & odoriferis
arboribus habet communes, hifee peculiaribus
pollet, quod refinam fundat fragrantiflimam inftar
Lentifci, exquaemplaftrum adverfus frigi-
dos affedus componitur.
Eoliis convenit cum Guabiraba foliis , nifi
quod hujus fint paulo minora: Sunt autem in
ramulis bina fibi invicem oppofita, & quinque
aut feptem in extremitate. Ad cujuflibet ramuli
exortum, ramulus eft brevior, plenus flofeulis
minimjs, qui conftant quinque foliolis ex albo
fubluteis.
Frudum fert exiguum fanguinei coloris, ra-
cematim congeftum ac pendulum, cujus acrimonia
& ficcitate carnes recentes à putredine
confervantur.
Oleum quoque ex fucculentis illius baccis ex-
primitur, eidem ufui cum refina inferviens.
F olia infignem & nobililfimum odorem emit-
mnt, fi conterantur, qu i fubamara, cum qua-
damviadftringendi, aromaticas calidafque partes
habent conjundas, quemadmodum è bal-
neis & lavacris, q u i ex illis fiunt, videre eft.
Has vero virtutes tum profunde exferit, ut per
deftillationem foliorum, imprimis recentium,
odorifera & adftringens aqua inde eliciatur,
q u i tum ad pellendos corporis affedus, tum
ad delicias fervatur.
Temporeparoxyimi febricitanti, Émpyricorum more, exhibent cum fucccflu, oculos
feu gemmas arboris ex aqua notturno rori cxpolitos.
de F a c v l t a t i b v s S i m p l i c i v m L i b. IV. 65
Citetum feiendum eft in ramis Arcetra, luxuriate fxpe polypodium, ilio quod è terra
profilit longe probatius.
C a p . XI I .
T)e Vrucu, ejujque quali tati bus.
LOcurn inter arborefeentes Plantas obtinet Vrucu, filveftris quidem, fed à Brafilienfibus
inter horteniès & fativas jam olim traudita ■ multaque etiam nunc induftriaeam exeo-
lunt; partim utgranulorum folliculis involutorum , minio iefeexornent ac pingant; partiin
vero ut Lufitanis divendant, quxftumque ex ilio faciant. Lingua ipforum hanc plantam Vrucu
diitam, Clufius Bixam Americanam Oviedi effe exiftimat.
Eolfis eft grandioribus & mucronatis, figura cordis, ut pingifolct, alternatim pofitis,
in pediculis, duos, fres, interdum & quinque dígitos longis, ncrvum fecundum longitu-
dinem & venas obliquas ¡nferius prominentes habentibus, lite viridibus : caulibus calamo
fcriptorio tenuioribus, ligno albo & corticc fufeo, inftar coryli. Circa extremita-
tem ramorum in brevibus pediculis multi proveniunt flores, in uvx figuram difpofiti:
quilibet flos eft ro fi magnitudine, quinque foliis conftans albis incarnatis dilutis. In medio
cujuívis floris ingcns numerus eft: ftaminulorum luteorum apicibus purpuréis : vix
feufibilem aliquem habet odorem. Poft florem fruaus fequitur in ftliqua mytobalani ob-
longi figuram habente, feu pyramidali rotunda, ièfquidigitum aut duos dígitos longa:
q u i immatura virefeit exterius, matura rufefdt, eftque tota hiipida ob fila prominentia
q u i habet, fed non aculeata. In qualibet autem filiqua ultra triginta, imo quadraginta
grana , quodque fuo pediculo innitens , continentur ..figmri conici acuti aut exigui
pyri, & in duobus latcribus quali digitò compreflùm. Color granorum infigniter mi-
niatus & iplendefcens, fuccoque tali madens , ita ut ad tadum inficiat manus egregio
miniato colore. Grana recentia haud dura funt, fed ut granum.pomi, intus carnem ha-
bens albicantem: exterius etiam quodlibet granum pundulum habet argenteum. Siliqua
matura fponte fe aperit : grana ficcata evadunt rubra, obfcure nihilomìnus tamen, ut antea
, tinduram in fe continent ; & recentia live ficcata ufurpari poffunt : Trita fimpli-
citer in aqua fimplici feu ftillatitia, egregiam dant tinduram miniatam. Colleda grana
, in madam coguntur, iphemlique & tabelli in multos annos durabiles inde conficiun-
tur, qu i in Europam ttanfmiffa longe lateque diftrahuntur. Magifterium etiam inde, more
coralli, prxparatur & in ufus refervatur. Grana recentia matura & exficcata, inque pa-
ftillos conformata, quantitate indefinita, cum pulte ex Tipioca, qq i Carima dicitur, aboque
conveniente decumbentibus exhibent, live veneno, five aliunde infirmitatem con-
traxerint.
Radicesip fi, nec grana, multi funt iàporis, proinde.ad medendum faciliores. Incola-
rum nonnulli radices granis pnferunt, quod harum recens, illorum vero ufus longefit an-
tiquior,& vicem croci, colore & qualitate (Gcutde Curucuma]. Bontius rctullr) fupplct. Tuna
extradum e-jiis ex Vino adufto confedum fibi refervant. Qupd etiam nunc hodie colono-
rum non paucos, imitari videmus. Videaturlcon Hift.Nat. G.M.
C a p . X I I I .
T)e Zabucajo , ejujque uju.
ALtiflìma arbor eft, cortice gryièo, duyo & inxquali, inftar.Quercus voteris, (ex
quo atramentum feriptorium conficitur) folia júniora ruffa funt, vetuftiora autem
viridia, iimilia foliis Mori, in ambitu ferrata, & quodammodo contorta & incurvata.
Capaciffimos & fummo; duritiei producit cálices, ore in tcrram obvcrib, & operculo,
admirabili naturae lufu;, inftar pyxidis, opertos. In iis continentur nuces jucundi fa-
poris , qua; ubi maturitatem fuerint confecutae, excuflo illico tegumento, fine cujuf
quam auxilio è calicibus decidunt , & gratiffimum, incolis aeque & animalibus fuppedi-
tant alimcntum. Semel in anno matureicunt, media videlicet hyeme. Sapore & excel-
lentia piftaceis adaequantur, & yenerem fopitam dicuntur excitaré.
Potiones & pultes, tam ad Medicinam quam ad epulas ex illis comparantur.
Oleum quoque pinguillimum ex illis exprimitur, amygdalino calidius ; nuclei enim, è
quibus elicitur, infecundo gradu calidi &in primo ficci perhibentur. Praeftat aifatis quam
l crudis