2 * G V I L I E L M I P I S o N I S
mum qui diarrhea: & fluxus alvi vocantur. Sinvero ab aliqua acrimonia & malignitate materia:
morbific*, vet atonia partium incidant tales, qui Dyfcntcria fluxus hepatici vel cholera;
appellantur, fymptomatici habentur. Diarrhea (implex, velexarte, velperfe facile & cito
curationem recipit ; fin minus in pejores flnxus degenerar, qui vel ex calida aut frigida materia
oriuntur. Qui ex frigida, album alvi profluvium fine febre vocatur (excipitur autem ¡Ile quem
Ualenus ab adipe, à calore igneo liquefatto proficifci teftatur) quando nimirum crudus ac
pituitofus humor perpetuo delabitur, agrumque abfque magno dolore paulatim lan»uefcere
facit. Arque hic quidem fluxus omnem promifeue atatem, hyberno potius quam adivo
tempore mfeftans, ad multosfepe menfes, nonnunquam ad annum durat. Tametfi fine febre
minufque lethalis fit quam cateti, non in ter eos cenferi debet tarnen, quem Hipp. in praditt
1.2. f.2 . mitem&parum durabilem effe tradir, quodhicdiuturnus & difficilisadmodumdc-
prehendatur. Cum hujus mali caufa fit eruditas pituitofa redundans ex frigore, qua tranfpira-
tionem & cireulationem impediat, colletta, & à pracipuis corporis partibus ad inteftina abeat,
curano primo a clyfteribus abftergentibus qui mel filveftre imprimis recipiant, incipit. Interim
corpus fyrupisahquandiu fimilibus praparatur. Dchinc ad radicemIpecacuanha, tan-
quam adfacram anchoram, confugiendum, qua nullum praftantius aut tutius, cum in hoc
tumm plenfque alhs, cum vel fine fanguine, fluxibus compefcendis, natura exeogitavit remedium.
Quippe praterquam quod tuto & efficacitcr tenaciffimos quofque humores per
iplam alvum, fapiffmie autem per vomitum ejiciat, & àparte affettaderivet, vini quoque
aftrittivam poli fe relinquit. Non enkn vomitus folum fponte fuperveniens, ut ait Hipp.
A p h .15 .l6 . fed & arteconcitatus, fubeodem Aphorifmo .comprehendi poteft. IUud vero
hoc modo perficitur Dragma dua Radias Ipecacuanha jn giiij. vini c o t t i , vel per nottem
macerata, cu,us infufum cum vel fine oxymelis |j. exhibetur. Poftridie Temei atque itetum
pro re nata, fecunda imo tenia ejus decottio repetenda, tam quod agri debiliores cam facilius
ferant, quam quod aftrittona ejus vis tune magis efficax appareat. Caterum nuces Pinhonis
(quibus vulgus imperitura non tam utitur quam abutitur) cum vehementer per vomitum &
feceffum exturbent.fi ex praferipto exhibeantur, haud exiguum commodum praftant Ree nu
cleos fex vel feptem, ablata tam interiori quam exteriori tunica, conterantur amygdalarum
mftar pro emulfione, addito momento facchari& fol. fcn. 1 Vel gjß. feminis I H in pul
veremtritamifceantur, fiatquepaflillusin fumoficcandus. Sicnuces^Wt, quarumnuclei
quam H | pradittiben.gn.ores, etiam citra ullam praparationem .tlignitareillis non cedane.
Deinol de Copad, gutta aliquot faccharo diflbluta, ori ex ovo forbili, fiveanoper
clyfterem immittuntur. Qpotì firemediahac enarrata, forte non in promptu firn eorum
locum Mechaocanna vel pugillus feminis Ricini Americani in fpiritu vini macerati, fu £
plerefotent: hoc fiquidem humoremvidofum ac redundantem fortius, iiludvero benienius
educir. Non parum quoque hoc morbo exhauftos reficit decottum ligni Cacarmi, & Salaffas
mdigenum. Accedant,ufculagallinarum addito aromatum momento ovi vitello atque imprimis
croco terreftriVrucu, quavirtute& tintturaipfo croco non multum inferior. Em-
plaftrumfuper ventrículo imponatur ex Gummi Idear üb a, b a lfam o d e cW fe& Copaiba
vel ex patta dcT,p,oca vino de Aca,u, pulpa item prunorum Arac, , flore T f tW * , atqueduobusovorumvitelhs.
Adhactoftapotiusquamliquidaautfrixaalimentaeligat,idquefape&
parum. .Vinum non aquambibat, eiqueindantur guttula aliquot oleicoi?.arantpradpue
turn, cum ventnscrucatus inflar colici, adfit, quem vefparum quoque ( M a r i p o f J n S ,
ditta) nidusex vinopotus, velventrumpofitus, clementermitigat. Idemfeliciterpraftant
Herba cafta five munofa in aceto frixa. Quando neceffitas ad magis corroborantia & aftrin-
^Racoba anw?P ^ fimilibus remediis qua Brafilia profert.utendum Summitates ifluttuum
f i i T B f l B arefatta ex vino rubello vel vino de Acaju & immaturo pomo
* , „ teftudln,s fluviatihs tofta rafuram & corallum album maritimum omnes incoia
in hoc fluxus genere, feliciflime propinane, quod valide aftringant. Idem praftant jécur
caprea toftum & e x arte exhibitum, & caftanea celeberrima arboris Cedri Brafiüenfis.
C ap . XII.
D e T e n e fin o .
£ U m omnia qua ad ventris fluxiones fpettant, inexamen revocaffe*neceffum fit opera
^ p re tium duxi, eaqua circaTenefmum, (Belgis ®2UtinIonn/ Lufitanis filli j v f i
0nantibus, quod foetum fimul cum foeta, miière extinsuaf Trnmc^min k.v «
Vis acri&ulcerifero humoreano adharefeentenatus, nullam aliquando nifi"fp"i^a veifanguinis
DE Mj b d i c i n a B R A S I L. L IB. II. 20
guinis aut puris exeretionem "miteni habet. Quibus,fi oculi nittantes, inquietudines, crueia-
tus, longa vigilia atque excubia notturna accedant, tunc agre finirifolet. Exaliis fubinde
dyfentericisfluxionibusnafcitur hicmorbus, quibusmedetur aefinem imponit, curatuque
tunceftfacilior, cumtantumfint reliquia &fanies ulceris inteftiniretti. Interdum veroex
pituita acida & bile mordaci dyfenteriam pracedit, qua fi non exturbatur ,'eam lethalem eflì-
cit. Quemadmodum enim omnes morbos fucceflione deteriores fieri conftat, ita precipue
hunc ob jatturam virium & dolorespragreffos. Quando ex fuperioribus ventris partibus .v i delicet
ventticulo, mefenterio & inteftinis materia cruda delabitur , prater incefliones & re-
liqua qua anum refpiciunt, caufa fovens revulfionc per vomitum tolienda, idque praftantif-
fimo atque ufitatiflìmo ilio remedio, Radice Ipepacuanha. Eadem porro curandi ratio fere
cir.ca externa, quaeft infanguinis profluvio,eaque humidis fuffimcntis & fomcntis aftrin-
gentibus tepefattis ex foliis arboris Aroeira, Arac, Acaja & fimilibus, fi protuberetaut hiet
anus, fi ulcus adfit, facculis ex latte, fèmine pfyllii & cydoniorum, ila four e fummitatibus ac
malva floribus, inftituitur. His enim, tumintus tum foris continue admotis, multum promo-
vetur ; quippe quod fymptoma ipfinique adeo morbum tollunt. Allium quoque affatum, fi
caufa piane frigida, cumfucceffuadmovetur. Somnus qua fieri poteft, concilietur; primo
pultibus ex Car ima & hordeo. Quibus fi minus provocetur.lenocinia foporiferaaddendafunt,
interponendo clyfteres abftergentes. A motu quoque & exercitio corporis abftinendum’
quo fpettat illud Celli confiliumhaudquaquam negligendum : Cumin omnt jluorc ventris, tum
in hoc precipue tenefmo, necejfe e ft, non quoties lihet defidere, fed quoties oportet, ut hatc ipf a mora in
confuettcdinem ferendi oneris inteflìna deducat. Si tandem aftringentibus remediis internis fluxi-
bilitalem humorum cohibere conducat, prater fuccum ftillatitium yomilanipaba immaturi,
rafura infuper ligni fantti Brafilienfis, alias Iacaranda, ut & nuclei fruttus Cueticaroi triti &
jejune ex convenienti liquore haufti, eximie profunt.
• C a p . X I I I .
De Cholera.
PErniciofus necinfrequens his quoque regionibus eft fluxus ille qui Cholera dicitur. Morbus
Temper fymptpmaticus & vere àcutus, ab aere calido' & humido, corpus perpetuo ambiente
, immodicoque frtittuum fugacium & horariotum efu proficifeens. Omnem atatem
omni anni tempore infeftat. Aèftate tamen ab arugìnofa porracea atque attuante bile, pota
calidointettìpeftiveaccedente, juventutem vehementiusexercet, eumfubita quadamfpiti-
tuumeffufioneaclypothymia extetris & fuliginofis vaporibusorta; adeo, utfianteviginti
quatuorhorasnònevadant.fuccumbant. Quod ex manifefta diagnofi conftabit, fi nimirum
pulfus'debilior , aut impedita refpiratio, exteriorum membrorum, tum fudorum firigiditas,
fummum interiorum circa cor incendium, convulfionefque interveniant. Hunchumorem
efferum & quali orgafino ad fuperiora & inferiora delatum compcfcere, res proietto haud
exigua difficultatis eft. Primu'm ad ea remedia qua cor, ventriculum ac inteftina modice refrigerando
& aftringendo corroborant & furorem acerrima bilis retundunt, confugiendum.
Corpus enim evacuare (etiam invita Plethora & Cacochymia) quamvis benigne,periculo non
caret; turn quod vires collapfa atque exhaufta, ulteriori irritatione reformidanda fint. Ultra
Tamarindos,quoshac terra producit, quaque biiiofos .& accenfos humores reftanantnihil
tentandum, fed fyrupis potjus & conditis de Murucuja, lampapa, limoniis, arantiis., Arata,
Guajaba, ut & Ficubus Indicia, Ub»pitanga,Murecy, imprimis Tipioca uteris, caterilque me-
dicamentis roborantibus, & refrigffantibus ex Tipioca. Externis quoque ièquentibus infiftes.
Fomenta & inunttiones fint ex aftringentibus & refrigerantibus. Tum cataplafmata ex portulaca
recentis plantaginis, myrto, Araca, oculis arboris Irnbatba confetta, qua cum aceto
praparata rite agroto impofita, pracordia fovent, ventremque ac anum afflittami demulcent.
Clyfteres ejufdem generis (modo tantillum temporisfuperfit) requiruntur, cateraque
remediain capite de dyfènteria & inflammatione aniprolixe enarrata. Verum, quemadmodum
hac fape auxilio ÌÈint,non raro confulto.ob temporis anguftiam & morbi faviriem.omit-
tuntur, confeftimque ad io porifera devenimr. Qu^ duo potifflme funt decantata illa luperius
tradita. Extrattum Croci Bontii, & conditum noftrum magiftrale, tam in anum per clyfterem,
quaminosperpotionemexhibita. Linimenta denique opiata, capiti & pettori admo-
vere convenit. Adeo nihil tutum nifi fomnum omni induftria concilies. Cholera ficca eifdem
remediis fere curami, maxime fi regione hepatìs cornea cucurbitulaapplicentur, qua cum
potentiffimeperfuttionemoperentur , merito de iis hoc teftor, quod Galenus deEuropais,
quas in colico affettai incantamenti iiiftar operari tradidit.,
D ì C ap.