H I S T O R I C PLANT AR VM
Qui agit de Arboribus.
C a p v t P r i m v m .
(lAroeira. Ambaiba* lanipaba.
R o t i R A Lufitanis, Lentifcus Latinis. Arbor foliis Ibabiraba, fed paulo .
minoribus. Ramimultosramulos, ciroiter duos dígitos longos habent, &
indis quinqué aut lèptcm folia, bina & bina oppolìta, & quintum aut fepti-
mumin extremitate: ad cujuilibct autem ramuli exortum, brevior eftra-
mulus circiterfefquidigitum longus, plenus floiculis minimis, conftantibus
quinqué foliolis acutis,, ex albo fubluteis. Flores hos fequitur fruftus, nimi-
rumquali uva, baccis piena, magnitudine pipetis, initio quidemviridibus,
per maturitatem autem mbris : fed rubedo illa in foto cortice tenui, quilponte lèabfolvit &
decidit grano excidente : granum autem quod
pellicula continetur, rotundum & compreffum
ac oleaginofum, odoris jucundi inflar firniculi
recentis triti, & in fe nucleum parvum lenta cutícula
teöum continens.
Folia recentia trita relinofum fpirant odorem,
gratiorem terebinthina.
Bacca? maturcfcunt menlè Julio, Convenit
cum Molle live Lentifco PeruvianaCar. Clufii.
A n n o t a t i o . .
Fr.Ximenes. Molle Arbor eftgrandis, pulchra
& ramofa : rami illius lunt coloris viridis vergen-
tis ad purpureum ; folia oleae foliis Umilia, fed
anguftiora& teneripra; ferrataque, ad utruna-
que ramuli latus vélut per ordinem dilpolita.
Flores eleganter candidi & racematim pen-
du li, qui quantocius convertuntur in fruftus.
fimiles óxyacanthae acinis, fed paulo majores &
ubi maturuerint clare rubeptes : caro ìllorum
dulcis cum quadam acrimonia, nucleus admo-
dum durus & ofleus. Folia & fiuchis redolent
lentifcum & illius gummi, obtinentque fapo-
rcm qui adfeniculum accedit; quare forte qui-
bufdamLentifciipeciesvidebitur, fedeli: arbor
fui generis. Silveuris eft arbor, licet jam dudum
à multis in hortis colatur. faciliime enim propa-
gatur five è Temine five ftolonibus & in quocun-
que folo. Exudat certamlachrymam, quae non
minus quam truncus & folia, redolet Lentifcum. Saporis acris & fuavis cum quadam amaritudine
& adftringendi facúltate: calida eft & ficca peñe in tertio gradmnucleus corroborat cerebrum
& ventriculum, adftringit alvum : ut quidam autumant, lachryma praeftat ulum Tere-
bintliinx; & fruilus Cardamomi : mover urinam, difcutitflatus,ficcathumorcsfuperfluos.
Eolia
Eolia mafticata ftabiliunt gingivas & dentes : fayant vulnera ; idem poffunt & fruttus. H<ec ille.
.Ramulum quem fupra damus exprimendum curavetat Clar. V. Car. Clufius qui vidcndus in
Curispofterioribus& alibi. Meminit & hujus arboris Petrus de Cicca. Toto, inquit hoc
tradu conipiciuntur magna? & parva: arbores, quas Incoia: appellant Molle folla habent minuta,
odore famiculi, cortice adeo commendato, ut ejus decotto crurqm dolores & infìa-
tioncsfumma cumutilitatefoveantur: exramuffsfiuntdentifcalpia utiliflìma- Ex hujus fru-
ttudecotto in aqua, prò cottura:modo, fitautvinumlive potio admodumbona, autmel
aut acctum : tantoque in pretio funt hce arbores apud Americanos, ut quibufdam locis eas ibis
idolis confècrent. Addunt nonnulli (inquit Clufius) ejus arboris foliorum decottum dolori-
bus e frigida cauia ortis àuxilio effe : iftius vero gummi, quod manna: modo candidum eft
latte diflòlutum, oculorum caiiginem abftergere.
Audiamus&Garctlajfum : ArborMuffi, inquit, fponte nafciturin campis, dat fruttus in
racemis longis & anguftis, qui funt granula qu<edam rotunda : folia flint minuta Se femper viridia.
granum maturum habet in iiiperfieie parum admodum carnis, fuavis & palato arata:,
ìcliquiim amari cat egregie. Conficiunt ex iis potionem confricando blande inter manusin
aqua caìida, donec dulcor omnis defricetur j cavendum enim ab amaro quod potum corrum-
pit. Percolant hanc aquam, icrvantque aliquot dies donec fèces iubfideant : potus eft limpi-
dus, gratiifimus atquè adeo falubris, prefèttimillisquiaffettibiisrcnumaut velica: laborantj
maxime fi potus Maizy ad jiciatur. Aqua eadem plenius cotta vettitur in optimum mcl : & foli
expofita > additis nefeio quibus rebus, in prseftans acetum.
Am b A i b A Brafìlienfibus : Arbor haec
elegantem nancifcitur altitudinem & fere
rettam, utplurimum & fine ramisj quae-
dam Se ramos habent, fed in fummitate
tantum. Cortex exterior fimiìis ficui, con-
ftans j>rimó cortice tenui, cinereo Se fub
eo , craflo , lento ac viridi : lignum ejus
album inftar Betulle, veruni molle & quod
facile poteftfcindi. Caudex mediocris crafi
fitiei, & totus intus cavus a radice ad fum-
mum ufque, Se caviitas illa per interftitia fe-
midigiti ubique diftintta eft traniverfali
membrana, in cujus medio foramen rotundum
, magnitudine pifì. In hac cavitate re-
periuntur fèmper formica: rubra:, ipfa coloris
eft hepatici. Verfus fummitatem folia
circumpofita ut in Mamoeira , quodlibet
innitens fùo pedicuio fàtis craffb a unam,
duos Se plures pedes longo, exterius ruffo,
interius ipongiofo : ipfum folium latum,
rotundum, magnitudine integri foli! char-
t«E expanfi, aut etiam majus, in novem aut
decemlacinias fettiun, quarum centro in-
fixus pediculus, à quo per fingulas lacinias
nervus ruffus tendit per longitudinem &
venie eminentes per obliqiium : fuperius
flint fàturate viridia & inferius cinerea & vi-
dentur colorem in toto habere , qualcm
fànguis cum aqua mixtus, hifpida ut folia
ficus : in extremitate laciniarum linea cinerea
flint fimbriata. In fummitate arboris ca-
vitas continet medullam albani, fucculen-
tam &pinguem , qua Nigrita: vuhierafna
feliciter curant, ut & foliis junioribus, & certe Ugnatura hoc monftrat.
Incrementum autem fumit arbor hoc modo : in fummitate arboris exiftit theca oblonga,
foliacea, incana, qux continet in fé unum folium, & duos, tres vel quatuor minores thecas.
Extcriòre theca fe aperiente arbor folio augetur & fenfimfit altior, folium autem hoc in theca
adhuc abfconditum , orbis menfalis amplitudinem habet, cum theca natinra fua aperitur5
egregie complicatumreconditum jacet, &quodjucundiirimum ipcttaculum, novum illud
folium piane incanum eft inferius ac dilute viride, fuperius piane rubrum ut aiuta prutenica Se
M 2 eo nio