68 G e ò r g I M a r C g r a v I
Ex ead effl radice dentibus per foeminas mafticata, ut pultem fere rcferat, adfulà aqua&
coda conficitur potus quem Cam caraxu vocant.
Folia Mandi jba qus Brafìliani appellant Manitoba bene contulà piftillo ligneo, in mortario
ligneo & coita, atque oleo vel butyro condita, comeduntur inftar Atriplicis aut Spinachii
coiti.
Monticulitres, quinque, imo interdumvigintirequiruntur, ut exradicibtisunusmodius
(Alqueiravulgo)farinsefiat, qui continetcantharos Holland, xxii.
Sefquimodìusfarinafufiìcithomini fano, robufto, laboriofo per menfern. Yalct autem
modius unus modo quatuor, modo fex, duodecim, oftodecim folidos Hollandicos. Inter-
dum & care vendimi* viginti otto vel triginta lolidis.
Vfuc Man Aloca in Medicina.
Vitinga impofita ulceribus antiquis ea mundificat quo citius fanentur.
Caaaximà contufa&cuin aqua pota forma (Irupi, antidotalis eft.
Mingau admixto faccharo cegrotis datur magno emolumento.
C a i .' V I I .
d A nm tn tio a d Caput p ra c e d e tii.
F R . Ximenes'de idea è qua fit panis, quem in Infulis vocant Cazave, & Mcxicani Quauh*,
camotli. Yucse radix eft parva-, lignofa & non admodum crafla, tranci ìllius adolefcunt ad
proceritatem humanam: foliailliusfuntfimiliacannabinis. Nafcitur & colitur in Infulis Hit
paniola,Cuba,aliis,&plerifquepartibusContinentis Americse, ubi divetfx illiusrepcriun-
tur Ipecies. Fit ex illis panis qùent vocant Cazave hoc modo : frangunt & contundunt radices
minutim. deinexprimuntfuccumquivirofuseft, & reliquum cogunt in placentas, eafque
in v a li torrent ad ignem,&fiùnt placentae candida:, dura & tenues: haud fecus palato acci-
dunt quamrafursligni, vocant panetti Cacavi.. Succus adeo venenofus eft ut crudus fumtus
ftatim enecet ; fiveropercoquatur non modo non nocet, fed&falubrisjft&nutritivus. Vn-
de nobilis quteftio ori tur inter Phyficos, quum venena omnia tam calida quam frigida vigo-
rem fiium magis prodant à calore adjuta & celerius atque validius cor petant, unde fiat quod
hic liquor haud dubio venenofus, contra à calore innoxius reddatur, doftor Cardenas ref-
pondet: Liquoremhuncconftareduabiispartibusplurimuminterfidiverfis, quarum prior
eft fubtilis & vaporofa & veneni illius compos ; altera dulcis, craflior & vifeofa & natura: no-
ftrse amica : ubi autem ebullitur exhalari illam partem fubtilem & noxiam & remanere dulcem
&iàlubrem. Plura in hanc fententiam adferripoflènt. Exhacradicemolita&percolata aut
percribratafitprseftantiflimumamylum. Hac illesa.
Monardes item cap. lii. accuratam dat Cazavi hiftoriam: Folia illi tribuitlata & manus
h limante modo expanfa atque in feptem aut odo laCinias divifa. Obfervat autem* Yucte qute in
Continenti crefcit fuccum minime verienofum aut noxium effe, in Infula Hilpaniola, fi noil
coquatur,lethalem. DefcribiteandemOvicdusinfummariocap.v. &Hiftorialib.vii." cap.
2. ubi & rudes dat foliorum icones. Meminerunt & plerique alii au&ores qui de rebus Amc-
ricanis fcripferunt.
Longe alia pianta eft qua: hodie Yucte nomine celebratur à Botanici? & qute hodie" paffim
àcuriofis colitur in hortis; cujus deferiptionem vide apudloannemBaptiftamFerrarium de
Florumcultura lib. n. cap. vi l i .
C a p . V i l i .
In n om in atu s jr u t e x . M a n a c a . fa b o r a n d i jru tic e jc e n s . ^
c d À d a ru u ru .
AN GÌàùx, vel Ànthyllis leguminólà, vel fecuridaca fit dicenda ; (Pianta quamfìc defcribit
A uìtor, ambigit.) Herbafruticefcéns; In triUm aut quatuor pedum altitudinem afi
furgit multis caulibus juxta fi pofitis, lignofis, réftis, palilo incanis, qui hinc inde ramos ha-
bent. Foliafertinrattiulisbinafibioppofita, in quolibet plerumque fix paria & inextremi-
tate unum Politane pofitum. Suntautemfoliavixdigitumlonga, inferius quali lanugine in-
cana obd.uéla fuperius paulq viridiora. Pròpe exortum illorum ramulórum etiam proveniunt
ramuli fingulares, qui finguli ferunt Ipicam parvam, cónicam, conftantem flofeulis parvulis,
coloris ex albo & incarnato mixti, inftar floris Loti. Poft flores fequuntur filiquulte multa;
juxta fi polita-, fimidigitum fere longte & figura cornu caprini : quodlibét autem corniculum
continet quinque, fex aut fiptèm granula feminis, (]uod propria fitte cellula incumbit, par-
• vum
H I s t o r . P l a n t a r v m L i b . II. $9
pureo-cserulei,*vel etiam albimarii
, in uno eodemque^frutice albine
\ j f . rotundum,cortice^gryfio teaumi
b tt ut frußusper fifluras ftellam quinquangulärem reprsefentet, continet in fi tria grana feminis
magnitudine lentis vel etiam
majaras, figursé ellyptictt.
"Se, Mcdicinalis eft pianta : intri*
. tum rafnra Ugni infufa fortiter
jip 1 purgai inftar Efulie.
n f f . I a b o r a n d i Btafilienfibus
/ / flftVJva altera lpccifcs Fruticefcens: cau*
Iw J ' {// \ ! vi bbus aflurgit minimum digitum
Y y j f ' ' cralfisVel etiam tenerioribus, per
longa,intervalla nodoiìs, terni*
bus & faturate virentibus: qui ad
. ' ^ nodos etiam ramos habent iti-
- ^ s‘ss=”T | i 1 8%. ' s ® dem nodoios & virides. In his &
Y illisfolianafcunturvelut appofi*
I \ tainvieem, vel etiam alternatimi
ìufòk polita , à fex ad decem dígitos
’ V aIÉ longa, (attirate viridia ,’lplenden*
'ara tia & ad factum inftar membra*
• s i nácese chartse, in extremitateina
curvata, nervoficundum lotigitudinem
& venis obliquis con-
Ipicua.
■ . , Radix illius lignolà,fufca,nec
1 . magna nec craflà , fcd tenuis &
•: . longa. Nullius odoris aut iàporis
videturdentibusincilà, veruni fi
1 I paululum mafticetut vehementer
urit linguam & magis quam
pyretrum. Trahit maximam co-
d/l Á piampituitse è lingua, atque ita