G y i i i e l m i P i s o n e s
C a p . X X I I .
D e Ambaiba arbore, ejujijue facultatibus.
ARvis quondam excultis deleftatur hxc ficus filveftris . in quibus fpontc nafcitur, in filvis
vero rato reperitur. Unico, eoque leviflimo & ferulaceo trunco in mediocrem*altitudi-
nem attollitur. Ut Europxi Sambucum, ita Brafilienfes hanc arborem in fuos ufus & lufus excavare
folent ; & ex radice ignem in deièr-
tis peregrinantes, collidendo, aliisque arti-
bus egregie eliciunt. Raris & in fummitate
tantum expaniis ramis, veluti corona, cin-
gitur,paucifque,fedpr£grandibus,ípeciofis
& laciniatis foliis. Julos profert albican-
tcs.racematim copulatos, péndulos, & ro-
faceis tunicis invólutos, qui maturitatem
confecuti deflorefcunt & decidunt media
sellate. Pinguis ex eorum fummitatibus ex-
preffus fuccus, recentibus non folum, fed
& invetcratis ulceribus feliciter medetur.
Folium quoq;tenerum & rccens,autlevior
atboris hu jus cortex ii apponantur, tempe-
rant&mundificant partemaffe&am. Suc-
cus è gemmis expreílus,qui facúltate refri-
gerandi atque aftringendi pollet, pulti de
Tipioca inditus, calidam ventris proluviem
fiftit. Menfes denique nimium íluentes,
tum & virulentum genitaliumprofluvium
compefcit.
Tradunt Indigenarum & Lufitanorum
peritiífimi, hoc remedium puerperis, immodico
menftruorum profluvio laboran-
tibus.infigniter prodeflè,fi in modum cqta-
plafmalis umbelico apponatur, cujus rei
veriflimx teftem me prxbeo.
Nihilmirumitaque fi hxc arbor primis
Brafilix incolis, ut & advenís, tantopere Ct
predicata. Digna medius fidius, cujus vir-
tutesetiamnunclatentes, poíteri fcruten-
tur & in lucem protrahant.
Altera ejufdem generis, cujus mentio-
nem fecit Ioannes de La e t, i^ímbaitinga appellatur, & ramo eft rubicundo, & ligno minus
cavo, foliis vero afperis, ut loco lima: quxdam cum iis poffint lxvigari. Liquorem continet
olcoíum cjuíücm cuna íucco Awbaib* u í l l s & efficacia:. .
Cxteras ejus facultates & auxilia Medica quia nondum fatis explorata habeo filentioprx-
tereo. An vero fit Abiegna, de qua Clufxus in Notis ad Monardem, ego valde dubito.
C a p . X X I I I .
D e Anda arbore, ejujcjue facultatibus.
\ JO n procul à littore,in locis arenoíis, nunc mediocri, nuncfumma altitudine, pro térras
temperie, exíurgit arbor Anda : qux ligno eft levi, raro & ípongioío. Elorem fert magnum
& concavum, aurei colorís prxlucentis. Eoliaillius funt laciniata, ut Mamoeira, multo ramen
minora. Fruftum feu nucem gignit cortice duplici, exteriore cineritio,ligneo,praeduro & perforato
putamine veftitam.quo duo glandes continentur, jecinorileporino non valde difiimiles,
& nuces caftaneas fapore quodammodo referentes,licet virtute & qualitate diferentes. Una
fiquidem atque altera cruda manducata , alvum ducit : quibufdam fimul & vomitum excitat.
Olim magnates, tum &facrorum in Brafilia antiftites, purgans hoc & falutarè remedium , cx-
teris omnibus praeferebant. Validas eft operatíonis; quamobrem xgris morbo fraítis haud tuto
exhibetur, nifi opportune à manti Medici correflorium accipiat, inque Elcftuarii aut tabularum
e F a c v l t a t i b v s S l m p l i c i v .m L i b . I V . 73
larum formasredigatur. Accipeduasveltrescaftaneas,contufas&cum faccharodefpumato
ex'cofitas, addito anyfi & cinnamomi momento, gratiifimum non folum erit medicamentum,
fed & tutifiimum, infantibus, iifque omnibus qui à purgantibus folent abhorrcre.
Lufitani & indigena ex eadem nuce oleum exprimunt, quod lychnis aifundunt, atque eo
corpus inungunt. E cortice autem illius uftulato, incoia: optimum & familiare remedium
contra ventris fluxum, iiique, quibus poft afiumtam nucem, alvus immoderatius ruit, fub-
miniftrant.
Arboris cortex contufus ilumina inficit, atque enecat pifees.
Vide Iconem arboris & nucis in Lib. I II.fo l.i io. GeorgiiMarcgravii; quam hicrepo,
nere nonduximus operxpretium.
molem aflurgit, vix prunum adxquans : foliaque multo minora, fruftufque fert minus agre-
ftes. Adeo denique ob diverfitatem foli, diferepantes inter fe , ut hx à Medicis, illas afabris
potius expetantur.
Florem fert niveum, valde odoriferum, ifque media sedate, mane antequam Sol rorem
exhauferit, colligitur*&alembico inditus, eximix virtutis liquorem exhalat : qui refrigeraras
ptsfertim& mundificaos, oculorum inflammationes oprime temperar.
Fruftus, five globuli rotundi, umbilicatim p r o d e u n t , qui maturitatem firb initiumhyemis confecuti, nigrum induunt colorem, dulciflimique funt faporis.
Folia varix figurx, quxdam acuminata & pene figura cordis, quxdam obtufiora,iuba pera,
¡C eminenti
C a p. X X IV .
D e (juabiraba arbore, ejujque facultatibus.
IN confragofis nemoribus Brafilix, reperitur vaila arbor, qux gentilitio vocabulo Guabiraba
appellatur; ligno obliquo, multifque flexibustortuofo, altifiimoinfuper atqueduriflimo ;
& contra putredinem oprimo. In collibus vero & campis eadem Guabiraba ad longe minorem