brunna lanugine teftumper maturitatem citrini coloris ac iplendentem. Cortex inftar teftx
ovi frangibilis, intus continet pulpam fuccuientam, flavefcentera, qux copioià femina, len-
tium figura, magnitudine & colore continet. Pulpa fila admodum dulcis eli: & grata formicis;
ab hominibus non comeditur.
C a r. V.
zAtiara, luquerì omnano.
A T i t A r a vel I ì ì i t a r ì Brafilienfibus. Spina eft foliis Sigilli Salomonis. In feptem,
ofto aut novem pedum altitudinem aflurgit, caudice fatis craffo, & acutifiìmis (pinis ubi-
que munito, unum etiam atque alterniti
de fe lpargens ramum majoretti
: per intervalla autem ambiunt
ramuli fruticem, duos, tres aut quatuor
pedes longi, aduncis & deorfum
verfislpinis, viridibus, cura culpidi-
bus brunnis, fplendentibus : in his ra-
mulis folia funt, interdum bina fibi
oppofita, interdum unum folitarium,
inodora, lèfquipedem longa, duos Se
femis circiter digitoslata, ubilatiflì-
ma, foliis Sigilli Salomonis aut Li-
lii convallium, piane confifteritia &
colore .¡imiilii.ua Se in medio ner-
vurn fecundum longimdinem tranfi
euntem habentia : tres aut quatuor
etiam acutiffims fpinas redx mu*
niunt folium inferne. Extremitas autem
ramulorum ad unius circiter pe-
dis longitudinem caret foliis, itidem
ipinofa &inmodum fagittx triplici-
terfigurata. Foliahujus piantar ante-
quamfepandunt, arde funt complicata
in modum foliorum Palmx, famulo
adhxrentia, deindefe explicant.
HinC inde in hoc frutice provenit fi-
liqua pedS aut quindecim digitos longa
, teres, duos aut tres digitos craffa,
&inutraque extre'mitate acuminata,
paulumque incurvata,ubique per am-
bimmfrequentiflimis fpinulis obfita,
primo viridis, dein nigrefeit acfponte feaperiens promit ramum ex fe more & modo palma
nucifera in multos ramulos diftributum, coloris ex flavo albefeentis, Cui flof tuli multi, hinc
copiofiglobulifiunt, quiinftudtus abeunt; quorum formam & confiftentiam AuSlor non de-
fcripfit.
J vq v iRi -oMNANo Brafilienfibus;fpecieseifherbaviva.Fruticefcenspianta,caulibus
quadratis, ftriatis, viridibus, & frequentiflìmis fpinulis flavefeentibus munita : per intervalla
autem ramuli ad latera extenduntur, duos aut tres digitos longi, itidem fpinofi, quiinextre-
mitate funt duplices ; lai porro habent ut plurimum duo paria foliorum, nimirum bina & bina
juxtafeappofita, fefquidigitum circiter longa, inferius albispilisveftita, fuperius viridia&
lavia, atque non ferrata. Ad ramulos illos, qui folia tenent, fingulos etiam duo, tres vel
quatuor breviores pediculi, unum digitum longi proveniunt, cum capimlo rotundo, vil-
lofo , albo, cuialiquid purpureiadmixtum, quodfloriseftloco.quemadmoduminHerba
vivamajore. Poft quemlibet autem florem prodeunt ceto, riovern aut duodecim filiquute
unum di» itum longa, juxta fe inftar rofe polìtx in orbem, longis pilis hirtis candidis veftitae,
in quibus femen.
Pianta hac alata ftatim contrahit & componit folia fi vel leviter digito tangatur, qua tamen
paulo poft rurfits explicat.
A n n o t a t i o. Frane. Ximenes,dePlantisNovaHifpania.
P ina -
P i N A H v 1 z x r H v i t l quam aliqui vocant Cocochi atl, quia capiti impofita conciliât
fomnum, atque adeo iòlo contaàu.videtur iomnum generare (facilius tamen in Barbaris
quaminHi(panis)eftfrutex quatuor palmos altus: caudices illius flint tenues & pieni fpinis:
folia divilà in fex partes aut finus, & conjunCìa inter fe ad modum fafeieuli florum, haud difli -
milia Izquixochitl. Radix cft farmentis fata : flores&fru£lus ad modum caftancarum, principio
virides &poftearofli, racematim.pendentes. Nafcitur in loçis calidis Tepuztlan &
Quahtla & in collibus Acapiztla. Ajuntamorem conciliare, ièd quo modo aut quarc explicare
non poffunt. Folia nonnihil refipiunt raphanos ; funt frigida, ficca & adftringentia atque
praterea giurinola. Succus radicis iànat febres tcrtianas & oculos inflammatos, conciliât
fomnum,eftquc utilis adverfus difenteriam. Hic eft frutex file cujus folia vel minimo contatili
vel afflatu humano fe contrahunt & marcelcunt; quare fulpicor effe eandem aut faltern conge-
nerem plantam, quam in Philippinis Infulis vocant Herbam vivant aut fentientem ; de qua
quadarn affirmant nefeio qua fide, quainhacnoftranondeprèhenduntur; qualiafunt; quod
producat truncos reídos, crafiitie penna gallina, è fingulisradieibusdecem aut duodecim ;
quorum finguli teneant duodecim folia, quatuor ordinibus, inter fe diftantia intervallo fex di-
gitorum tranfverforum & fimilia Raphano : flores effe caruleos fimiles lingua pafferis ante-
quam fe.pandant, deinfe dividere in tria minora folia. Offcnditurifta pianta tantopere con-
tadu humano, ut fi primoribus digitis iùmma planta folia contingas, ftatim quafi contri»
ftari aut alto fomno opprimi videatur, caduntque omnia folia inferiora atque etiam fupcriora
fi fecundo attingas : iplique tranci contatti rumpuntur atque concidunt: fi autem pracidas,
offendes partera contactara nigram, haud aliter quam fi combutta fuiffet: fi vero halitu plantam
afflaveris ftatim folia fua excutit & difrumpitur, quod non fit fi virgula aut báculo attin-
gas; ita ut folo conta&u & halitu hominum videatur offendi: caternm infipida eft pianta &
nulhtts, quodfeiani, in medicina ufus. Memorant & aliam plantam in Malabar nafei, quæ
fimiliter contafdum & afflatum hominis averfetur, foliis polipodii, floribus luteis; aliam
quoque in Pcruvia, quæ conta'âa ftatim arefeat; uec deeffe fimilem in Infitla Gaditana. Sed
quæ de Pinahuiztli commemoravi, ea fxpiusfum expertus, aliifque probavi, ut haud dubia
fideshaberipoflit. fitte Ximenes.
Francifcus Lopez de Gomara in Hiftoria fua generali cap. 19 4 . fcribit in Peruvia nafei ar-
bufculas quarurnfolia marcefcantfi manu tarigantur,& cap.2o5 .fimiles reperiri in Nicaragua.
Credo effe fruticem quemAuthor hîc deferibit.. Cæterum Garfias abHorto lib. i i.cap. 27.
Nafcitur. inquit, in M alavar, pianta mira natura, nam f i quis manum admoveat, ilico contrahitur:
foltapolipodìi, flores vero habet lúteos. Chriftophorus à Cotta cap. xv. Herbàm vocat vivam
& ac curate illam deferibit. Sed de hac alibi plura dicemus. 'Cæterum & Antiquis nota fuit
hæc pianta, liquident accurate admodum defcribituràTheophr. lib.iv. Hift.plantar. cap.i 1 1 .
fubfiliera. ‘dióv n (Çve) ao&MÍfutpiv 0 < £ fi Access fi rlw'ÓAlm jtoçfibv'ixià 71 idiot,
¿IX eiç ri ovuGcüm voci cuòri mb©"- t¡ fitv }¡¿ij dxcuiú'fiç éçjv aùrS rfif m tpvJAw mpi/auM
r a a ç i r m jj' 7ií dtipfyr KÁuvíav, tdazreç dtpatct'.vifiuot.rù ipòAAa.av/j.-m'aìety epa.cil/, e i rume t
rg im Id eft : Nafcitur peculiare quoddam virgültum circa Memphim,
quodquidem nequefolia neque ramulos, neque totam formam peculiarem habet,
fedaccidentem tantum fili paflionem. Qujppe facies ipfifpinofa&folium perquam fimilefi»
licibus- ubi autem quis attigerit ramulos, folia quafi hebetata concidere ajunt; atque hinc
poft aliquot tempus revivifeere denuo atque folia fua explicare. Sed de mirabili hac planta
paulo poft adhuc plura dicentur,nam variæ illius dantur fpecies. Hoc tantum hic minime præ-
tereundum etiamPliniumejus meminiffelib. xxiv. cap. 17. Adjecithis, inquit, ÂppoUodo-
rus afifeStator ejus, herbam afchynomenen, quoniam appropinquante manu folia cantraheret. Me-
morat autem inter herbas à magis celebratas ■ cum nihil certius fit quam hanc herbam hxfi
pati. Mirum autem Authores qui de Plantis Ægypti agunt hodie illius non meminiffe.
’ C a i . V I .
ojAíandijba Jeu M anubri, è qua fit Mandioca.
MA n d i i b a &: Ma n i i b A Prafilienfibus, cujus radix Mandioca vocatur- Frutex eft
caule lignofo , pollicis vel digiti humani craflitie, nodofo, cortice corylino, ht fcx,
feptem a u t ofto pedum altitudinem affurgens; continens medullam in fe inftar Sambuci, Sc
laâeumdelèmittitfuccum. Superius in multos expanditur ramos qui iterum ramulos habent
, atque in horum quolibet, tria, quatuor, quinqué, fex dut fepteni folia anguila, oblon»
ga, inftellæfigurantdifpofita, ejufdemfereviriditatiscum folio Peoniæ-Flofculos fertfla»
vo-pallidos, quinqué foliolis conftaiites, multisftaminibusluteis in medio. Radix fit duos
r ï velues