wachten heeft. Maar geheel iets anders is het
eene gegevene fleUing natefporen, en aantewijzen
, dat fommige uitwerkingen eene andere oorzaak
kunnen hebben, dan de voorgefielde; o f
ook uit eene vastgefelde en algemeen aangenomens
zaak een ander bef uit te trekken: en langs
dezen weg vleide ik mij voor mijne Landgenooten
eenig nut te kunnen fichten.
Hoofdzakelijk mij bepalende tot de wederlegging
der voornaamfe ftellingen in de Verhandelingen
van de Heer en schelver en doornik r
heb ik fo?nmige plaatfen woordelijk aangehaald
, en omtrent andere kortheidshalve tot
de Verhandelingen zelve verwezen, welke dan
ook de billijkheid eischt, dat door den Lezer
vergeleken worden.
„D e bef rij d i n g d u s luiden de hier voor
geplaatfe woorden van den Heer van haller ,
„ welke de onderftellingen en nieuwe gevoelens
door de wederlegging van andersdenkenden te
lijden hebben, is Voor derzelver uitvinders wel
niet aangenaam, voor het algemeen echter
nuttig. Op deze wijze worden de bewijsredenen
der zaak van wederzijden voorgefeld, en
komt de waarheid veeltijds aan het licht; terwijl
het nieuwe gevoelen of de daar tegen aang
e -
gevoerde voor oor deden overwint, of zelve, door
het ondermijnen van den grond waarop het
zich vestigde, in vergetelheid terug zinkt.
Zelden immers, hoewel echter fomtijds, > heeft
de waarheid, ook in het vrije Gemeenebest der
Geneeskundigen, onder het juk des voor oor deels
moeten bukken. ”
Des niettegenfaande ziet men maar al te dikwijls,
dat menfchen, welke in gevoelen verfchil-
len, even gelijk de wijze yorick zulks omtrent
twee onderhandelende kooplieden aanmerkt ( * ) ,
elkander aanzien , als of z ij uitgingen om
een duel te vechten. Deze is gewis niet de
beste zijde der menfchelijke natuur: dit zal
elk gaarne toefemmen { het is nadeelig voor
de zaak der waarheid: zulks leert de ondervinding;
maar het vitara impendere vero,
voor de waarheid alles, ook zijne eigenliefde
geheel opteofferen, hoe fchoon en edel dit ook
z i j , is in de beoefening moeijelijk.
Zoo veel nogtans wordt, tot eene behoorlijke
voorfelling van onderfcheidene gevoelens,
niet 'altijd vereischt: de hevigfe en fchadelijk
(* ) Sentimentele reis door Frankrijk en Italië. Amft.
1778, 2 deeleu, 8vo. 1 d. bl. 31.