ERICA VULGARIS.
Gewone Heide.
Hoogduitsch. Gcmeine Haide. Bcsenhaide. Bienenhaide.
Engelsch. Common Heath or Ling*
Nederduitsche bijnamen. Heide# Gemeene Heide. Bezemheide.
Bloeit in Augustas.
O ctandriA MONOGïNlA; Acbthelmigen éénstijligen.
Natuurl. Rang volgens linn, XVIII. Bicorn.es, Tweelioornigen. Ericaceae, decandolle.
Geslachts- kenmerken. Calyx 4 -p h y lk s , persisted; de kelk 4-bladig bevende. Corolla
4 -fid a , persistens; de bloemkroon 4 -spnlieeltiigg,, bbliigj vend’ e. F,:itlament« receptaeulo inserta; de helm-
draden op den vruchtbodem ingeplant, Antherae bifidae, de helmknopjes 2-spletig. Capsula
membranacea, 4 -8-locnlaris; de zaaddoos vliezig 4-8-bokkig. Dissepimenta e valvularnm marg.ne j
de middelschotjes uit den rand der klepjes gevormd. Semina singulis locuhs plunma; \ele zaden
in ieder hokje der zaaddoos.
SooBTELUKE kenmerken. Antberis cristatis; met de helmknopjes kamvormig. Corolhs cam-
pSaen ulatis, subaequalibus; de bloemkroontjes blokvormig, bijna regel maipg. Ca yci us up ca is ; kelk dubbeld. Foliis oppositis, sagittatis; de bladen tegenovergesteld, pglvormig.
Bij Hess, eren els I# andere soorten van Heide, is de zeer fijnvetelige wortel allezins kenschetsende.
De steng is houtachtig, hossig, zeer takkig en a-b palmen hoog g ro e p en d e .D e takken
rolrond knobbelig en jong zonde, met zeer harte haartjes bedekt. De bladen zeer klem, tegenovergesteld
o f overeenliggend, lijnvormig, driekantig, stomp, aan den voet m twee losse aanhangsels
uitloof ende, welke echter somwijlen te zomen groeijen. Men ziet lp i een takte afzonderlek
afgebeeld, waarop de bladen meestal ia 4 rijea over elkander liggende geplaatst zpn. De Jraape
blokvormige bloemen zijn in eindelingsche trossen vereenigd Men ztet eene zoodanige bloem
aan den voet omgeven van 6 schutblaadjes, waardoor de kelk dubbeld schpnt, afzonderlijk afge-
beeli lij a; ■ b een der 4 eirond-longwerplge kelkblaadjes, welke iels langer zpn dan de bloemkroon:
ba c de diep vierdeelige bloemkroon; bij d . . . der meeldraden .w e lk e sets korter zpn
dan de bloemkroon en waarvan elk helmknopje aan den voet in twee naald/es astjoopt; lp e den
stamper, welks slpllje aan den top eeneis 4-loUigen stempel draagt en hiermede buiten de bloem-
troon uitsteekt. — Alle deze figuren zijn aanmerkelijk vergroot.
Eene verscheidenheid met witte bloemen komt op onze heiden hier en daar tussehen de gewone plant voor.
Groeiplaatsen. Op onze heiden en , enkeld, ook op de duinen.
Zij is op onze heidevelden zeer algemeen door het gansche land; ja, overal het gewone samenstellend
deel der heide-zode. — In dnmgronden is dezelve gevonden bij Wassenaar en Katwijk dooc
den Hoogl. Mulder; in 'Viord-Holland op de duinen van Schoort., bij Kalanls-oog en op Texel
door den Hoogl. Kops ; te Loosduinen bij *s Gravenhage door den Heer J. van Spyk Vermeulen#
De verscheidenheid is onder anderen door mij gevonden bij de Bild, Z e ijst, Driebergen, D a r t-
huizen en de Grebbe in de prov. Utrecht; en tusschen Roswinkel en lVeerdmge m Drenthe.
Huishoudelijk gebruik. Van de zigtbaar bloeijende planten is er geene, die door haren ge-?
zelligen, en zich door wortels, uitloopers en zaden voortzettenden groei, zulk eene uitgestrektheid
van onzen bodemr waarschijnelijk wel §• gedeelte daarvan, beslaat als deze plant; waarom de
velden door haar ingenomen, te regt Heidevelden beeten. Opeiiliggende zandgronden , bet zrj met
Of zonder veenstof vermengd, verkiest zij boven alle; maar in de zeeduinen groeit zq slechts bq
enkele plekken en op die plaatsen, hierboven op genoemd, waar ik haar zoo ijl en schraal heb zien
groeijen, dat zij duidelijk toont, aldaar haren waren grond niet gevonden te hebben#
Indien wij de onderstelling van den Hoogl. ReinwardT, opgegeven in de Verh. der i e klasse
van het Kon. Nederl. In stitu u t, D. III. in het berigt der werkz. bl. en 4o aannemen, dat
de vaste koolstof van vele vergane Heiplanten, zich met zand en water vereenigende, medewerkt,
om het oer en de ijzerstof, in onze heidegronden overvloedig voorhanden, te vormen, zoo zouden
wij die stof voornamelijk aan deze plant verschuldigd zijn. .
Op bouw- en grasland is zij een waar onkruid en moeijelijk te verdelgen. Bekend is het, hoe gaarne
en met hoe veel vrucht de schapen op deze velden gehoed worden, welk voeder zij echter kunnen
ontberen, bij eene verstandige stal- o f huisvoedering. Ook de jonge planten worden door paarden
gebruikt en Gunner verzekert, dat men paarden met fijn gesnedene heide en spoeling eener
jeneverstokerij, twee maanden lang volkomen had kunnen voederen* Somwijlen nuttigen het ook
devarkens. Ban suec. j
Het is mede bekend, hoe algemeen de bijenkorven naar de bloeqende heide gebragt worden,
maar hiervan verkrijgt men eenen geelachtigen honig, welke hierom in I rankrijk minder geacht
wordt. Du Hamel du monceau.
Heibezems en heiboenders zijn alzoo genoemd, omdat zij van dezen heester meest genomen worden.
De heidekorst, voornamelijk door deze plant gevormd en afgestoken wordende, ie eene voorname
mest- en ook brand-stof voor den heibewoners; de dikste takken dienen mede aan den haard,
en bij Bordeaux worden zij tot voortreffelijke houtskool gebrand. Du HAMEL DU Monc. Met
stroo onder klei gekneed, kan men ze tot wanden voor hutten gebruiken, en de takken tot dekking
van huizen, en de plaggen tot onderstrooijing van bet vee. De zijwormen spinnen zich gaarne
in lange heitakken bij dezelve gebragt. Du Hamel. ^ 1 . 1 1
De plant in plaats van Hoppe tot bier te gebruiken, ook tot lederlooijing, en de gebeele plant
kan eenc gele verw opleveren volgens Dambourney.