w e n van Zo o v e e le A deJjyk e hu y -
z e n , met w e lk en de oude ( i ) historien
g ew a a g e p , dat he t land alom
v e rvu ld is g e w e e s t , in de z e lv e n g e -
g e e v e n ; en z y n d e e z e e rv e ly k e
C e n t e n a r i i , naar p v oorb e e ld
( 2) der gebu ur lan d en , omtrent de e zen
tyd z e lfs H e e r e n , v an die g e buchten",
Z yn d e d e waare oo rlpronk
van de a u d e A d e lly k e ilamnaamen,
en die g eh u ch ten z e lfs w e e r H e e r -
l y k h e d e n genaamd g ew o rd en ;
te r o o rza ak e v an de v er ich uld igde
HEERvaarten j die de bezitters ten
dienfte des G r a a f S moesten doen.
. En zekerlyk, daar men totnogtoe
in de vQorgaande' Historié onzes
Lands van geene o f zeer weynige
H e e r e n o f H e e r l y k h e d e n
gewaagd vindt, zoo is ’t, dat men
inde fchryvers, het leeven van den
Iaatstgemelden Graaf beichryvende,
ftraks de H e e r e n (3) van Brede-
rode., van Theylinge, van de Lek,
van Salchena, van Putten, van Rys-
wyk enz. zal genoertid vinden.
En het is op deeze w y s , dat de tytel
van H e e r , het draagen van
S P O O R E N dente paard ftrydende
Ridderen, en van ’t Z ï d g e w e e r
aan allen den overigen ter H e e r -
vaart trekkendeir Adel, tot zoo verre,
is eygen geworden, dat men hun-
ne vrouwen, onaangezien die geens-
zins in den oorlog m i l i t e e r d e n ,
en des 00k geene M i l i t e s waa-
rén, echter met den naam van (4 )
M i l i t i s s æ eyndelyk genaamd
vindt.
In den eerilen oorlpronk hadden
de;(y) C e n t e n æ met dan een
laag rechtsgebied, en het is 00k
hierom, dat aile Heerlykheden geen
ander bezitten; maar de* halszaaken
wierden door den V i c e c o m e s ,
dat is Baljuw, als den Graaf van het
byzonder Graaflchap verbeeldende,
en waarom die 00k fteeds o f ’s Graa-
ven Zoonen o f Broeders geweest
zyn , alom ( 6 ) bericht 3 het en
waar die in Halsheerlykheden door
plegtige brieven des Graafs (van
welken nog verlcheyden voorhanden
zyn) het zy by haare eerlte ervelyke
uytgift, het zy by nader gunst-
bewys zyn verheven. En heeft dit
verichil eyndelyk den oorlpronk aan
de ( 7 ) V r y h e e r e n en Am-
B A C H T S H E E R E N (8) gegeeven.
Niet tegenftaande nu deezen erve-
lyken en leenroerenden eygendom,
zoo waaren en bleeven z y , even gelyk
¡Sí
( i y Zie een deel deezer buyzen opgeteld en aangewee-
zeii in de befcbryving van ’f Graafjcbap Holl.by Seri-
veriûs in zyne Graàven van Holland.
(2 } P. .Daniel Hift. de Franc, töm. II. pag. 322.
Ce fu t alors-9 que plufieurs Seigneurs, qui n'estoieni. ni
Ducs ni Comtes ,• 'commencèrent a fe s u r n o m m e r
DU NOM DE LEURS TERR E S E T DE LEUR
C h a s t e a u x , au lieu, qu'autrefois chacun n'avoit
que-fon nom propre, auquel depuis quelque tenips, pour
distinguer ceiix du mesme nom, on ajoutoit quelquefois
un furnom tiré de lacoüléür de leur vifage, - ou de leur
fiatue, ou de leur force, comme le blanc, le Noir, le
Fort, & d'autres femblables.
(3 ) J- a Leydis Çbron. Lib. X V . cap. 8. Hujus
igitur -■ Theodorici Comi&is temporibus Hdguêriint
plerique nobiles in Hollandia, quorum majores fue-
runt Albertus, Florentius, Petrus Domiceli! Hollan-
diæ, fratres ejusdem Theodorici Comitis'Canonici
EeodienfesWilhelmus D o m i n u s deBrederoeden
G e r a r d u s D o m i n u s d e t h e y l i n g h e n , . . .
D o m i n u s 1 de L e ck a , filius Domini de Brederoeden,
Dominus de Salchena-, Doòiinus de Putta &c.
(4 ) Anyial. G. Dumbar tom. I pag. 16. Venit au-
tem ad fl las D om in-a Swedera de Runen m i l i -
(r1 s s a , devota vidua.
(5 ) Cap. II I . Caroli M. anno 812. cap. 4. Utnul-
lus nomo in placito C e n t e n a r i i , neque ad
m o r t e m , ncque ad l i b e r t a t e m s u am a-
m i t t e n d am , a-ut ad r e s r e d d e n d a s vel
MANCiPiA j u d i c e t u r ; fed ista aut in prJe-
s e-n t í a C o mi T i s , vel misforum nostrorum ju-
dicentur. '
(6 ) Uitgift van Jan Graaf van Holl. 4 Aug. 1298.
<8 nDe füllen fjem fetten toff ìioen fetten o n s s e n
B a i l l i u w v a n N o ORTH o l l a n t .
(7 ) Vander Schelling Thiendrecht tom. I. pag.
157. nantit tn üerbolg ban tpb 3pn be Beeten
bec I|eerlpitïjeben onberfWjeiben in V r y h e e-
RF.N, ijocbnnigc een Ijooge/ b a t te/ C tmüneclc
of Ijateftraffelg&e. . . . Siur te ìitc tie .. . . öebben.
(8:)* Ibidem pag. 158. <Ö?tt in A m b a c T s h e e -
r e n , bie aUeen een mibbelbate en Iage (b a t te
l ib i l e ) jurtebíftíe íjebhen.
lyk de C e n t e n a r i i ( i ). o f Hon-
d e r d m a n n e n te vooré geweest
waaren, Raaden des Graafs, met welken
die in de v.erlcheydene oorden
zyns Graaflchaps de H o o f d z a a -
k e n vonniste, zieh in S t a a t s -
% a a K E n beraadilaagde, en bellondt
dierhalve des zelfs hooge Landraad,
mids de HEERvaarten ofte p a a r d o f
te v o E t gelchiedden, uy t R y d e r S
o f R id d e r s ( Equités) en E d e l e n
{Militeí), ieder van welken een leen-
r-oerende H'EERlykheyd bezat ; en
waarom alsnog geene Edellieden in
’s lands Hooge Staatsvergaderinge
worden toegelaaten, het en waar de
zelven een zoodaanig Riddermaatig
L e e n g o e d bezitten.
En niet zonder rede, mids die
geenszins uyt hoofde van hunne per-
loonlyke hoedaanigheyd, maar in ’t
eerst als verkiesbaare C e n t e n a -
r tF.N van hunne C e í s t t e n e k en
ledert als örvelyke H e e r e n van
hunne te leen gegeeve -H e e r l y k -
h e d é N in dien Landraad des Graafs
alleen zitting gehadt hebben.
Onder de goede opzigt deezer
Heeren, welken, mids Zy nu erve-
lyk geworden waaren, en des te
grooter zorg voor den welíland der
hen te leen gegeevene gehuchten
hadden, zyn die ook in getal van
inwoonders, aanwas.van hoophandel
¿n allerhande handteèringen eyndelyk
Zóodaanig toegenomen, dat veríchey-
den, naar maate hunne Heeren in
blaakende gunst by den Graaf ñon-
den, van den zelven ook t’hunner
( 1 ) Tacit, de morib. Germ.'cap. 12. C e n t e n i
lingulis ex plebe Comites, C o n s i l i u m fimul &
auftoritas- adfunt.
(2 ) Zie bier van een zonderling voorbeeld in die, van
Gouda, in de befcbryving dier Stad doort J . JValvis
pag. 4 , 5 , en 6.
(3 ) In bet tvoeede G eluwe Register der Rekenkamere
van Holland fol. 152. •
belcherminge (2) verworven hebben
, dat die zieh met gragten en
wallen, tegen alien aanval van buy-
ten , mogten beichermen.
-. En het is uyt dit grondbeginíel
dat* men het geflacht van H a a r l e m
de flad Haarlem, dat van Kats de
Stad Gpuda, dat van Wena de Stad
Rotterdam, gelyk ook ändere Heeren
andere fleden van den Graaf heeft
zien teleen bezitten;en waarom men
ook die fleden, b y ’ t uytflerven dier
Heeren, weer aan de Graaflykheyd
heeft zien vervallen, even gelyk zy de
zelven, nog maar gehuchten Zynde,
van den Graaf békomen hadden : Zynde
het voorts aanmerkenswaardig, dat
daarom ook alle leenen in Holland,
als geacht Wordende uyt den boezem
des Graafs en niet der bezifferen te
zyn voortgevloeid, voor q u a a d e
l e e n e n , die alleen op het -manlyk
oir overgaan , door hèt (3) Hof
verklaard zyn , het en waar het te-
gendeçl uyt dë brieven zelfs bléek.
Niet tegenftaande verlcheydene
gehuchten aldus in wel bemuurde fleden
veranderd waäfen, zoo bleeven
zy echter verpligt (4) de meerge-
melde heeivaarten onder hunne Heeren
ten dienfte des Graafs te doen.
En dewyl, naar de menigte der in-
woonderen, ook het getal’ der te veld
trekkende Stedelingen grooter, dan
dat der gehuchten was, zoo heeft
men ook door ’s lands Graaven veel-
vuldige voorrechten aan de Doelen
van de Schutterye der Stedelingen ,
die wy gezien hebben dat haare oprech
& C - 6 0 a g -fe'g -a 'a o o o a a a ' g M f s g g ' l
(■4) Diplom, van F lo ren tsV , by W alvis befchr.
van Gouda pag. 4. Do art foo feilen Oti0 öie
îôûû^tersf b an öer <©ouöe bienen i n o n s e r
r e c h t e r h e e r v a e r t , m i t V y f m a n n e n
o p H O i R E N c o s t e n . Het zelve vind men
ook van andere Steden by andere Handvesten be-
paald.
. X x XX 2