GERARD VAN LOONS
S L U Y T R E D E N:
Bevattende de veranderingen in de regeeringsform van
Holland, ftaande de voorgaande Hist ori
voorgevallen.
*1 * O ewel Graaf Dirk op
iM Egi Efi deeze wyze meest alle de
I S IS ondericheydene Graaf-
jg . ichappen, uyt welken wy
gezien hebben j dat het
oude Vrielche Hertogdom van het
thans genaamde Holland eertyds
beftondt, onder zyne magt gebragt
en dat aldus vernietigd hadt, zoo
weet men echter, dat hy en alle
zyne opvolgers, als zieh tot geenen
Hertog könnende verheffen , dier-
halve ilechts den tytel van G r a a f ( i )
d e r H o l l a n d e r e n o f(2 )vA N
H o LLAND gevoerd hebben ;niet-
tegenflaande aan eenige Hollandfche
Graaven, de hooger tytel van ( 3 )
H e r t o g Zoonu zoodan door ee-
nigen gegeeven is: niet om dat zy
weezenlyke H e r t o g e n Waaren,
maar, door’t in een imelten van zoo
veele Graafichappen, toen de zelfde
magt en h e t zelfde v e rm o o g en ,a ls de;
oude V r i e s c h e H e r t o g e n ,
VAN HE T THANS GENAAMDE
H o l l a n d bezaten.
Onaangezien zieh nn op deeze
wys zoo veele (4) Graafichappen
onder de beíliering van een hoofd
vereenigd vonden, Zoo bleef echter
ieder Graaflchap zyne eyge wetten,
keuren en regeeringsform behoudenr
én het is uyt dit grondbeginíel, dat
de onderfcheydene Heemraadíchap-
pen van Rynland, Kenmerland en
anderen ook nog tot den huydigen
dag toe, zoo onderícheyde regeeringsform
, maaten, gewigten en
andere verfchillende zaaken, hebben
en gebruyken.
Zulks om ieder gewest, volgens
eyge wetten des zelfs te berichten
de Graafnu in ’t een, dan in ’t ander te
recht za t, en , mids hy te gelyk
alom
( 1 ) Vander Schelling dendrecht tom. II. pag. 9.
ì& cm fjeeft cen 3egel. . . . hog he5e leiteten finn
Se t om|xl)2ift bolftome leejibaar : T h e o d e r i -
c u s D e i g r a c i a H o l l a n d e n s i u m c o m e s .
(2 ) Diplom. Tbeod. Comitis apud J . a Leydis Lib.
X V . cab. 4. In nomine fanttae & individua; Trini-
tad s , T h e o d o r i c u s Dei grada H o l l a n d i a
C O M E S .
(3 ) Goudfche Chron. pag. 117. <^efe <£hel
H e r t o g aaiHem b an C o llan t too?t Ribher ge=
flagen/ e n h a a tn a fo ixelacfx H e r t o c h ifciHem
finn C o llan t <5 afpeten.
Gobelin Perfona Cosmod. cttat. VJ. cab. 89. Hoc
anno Leodienies oblederunt Trajeftum iuper fluvium
Mofa; fitum ; quia abdicabant Dominum eleftum
Lcodienfem, fratrem D u c i s Hollandiae.
Orderic. Vital. Lib.. V I I . ad ann. 1031. Philippus
vero 47 annos post patris mortem regnavit, & Ber-
tam Florentii Frifonum D u c i s filiam, in conju-
gium duxit. J
Ant. Math, de nobil. pag. 60. ^Dncromme fa
Öoeti? Jjem aett igelic / h at f)i geen onteöelic&e
tooo?hen en roere op fe e r e n en op goehe Huben/
en fonhetltnge op hen H e r t o g e n bau F o lian t.
Miracula S. P. Beneditii cap. 24. Hic ( Philippus}
D u c i s Frifiae filiam, nomine Bertam, in matrimo-
nium accepit.
(4 ) T e weeten: Holland, Westflinge, Kenmerland,
Rynland, Bodelograve, Maasland, VIaardinge, endein
gefebü gewieft, zynde Landen der Merwe of ’t Bofch
Wasda.
alom niet kon tegenwoordig zyn,
over de ondericheydene gewesten
(r). M i s s i o f (2 ) V i c e c o m i -
t e S , by ons onder den naam van
H o o F d B a L j u w E N bekend, zynde
van eenige (3) wettige en Eddie
geboorte, : ftelde, om het G r a a f -
d i n g e , dat is ’s Graaven hooge
vierlchaar, te fpannen ; ’ t gene, by ( 4 )
voorbeeld in ’t geweeze Graaflchap
Kenmerland des Maandags, Dynsdags
en W oensdags, naa Sint Pontiaansdag
te Haarlem ’o f Egmond wierdt geo-
pend, en door eenen Edelen Welge*
booren man, die > Ridder was, des
Donderdags o f Vrydags voltrokken.
En aan welke en andere door hen aan-
geftelde Baljuwen en Ambachtshee-
ren z y het derde deel van alle door
hen gei'nde breuken, welken z y
zelfs van de Franfche Köningen
eertyds ( 5 ) ontfangen hadden , te
gelyk (6 ) afftonden.
• In geene Zaaken o f ampten echter
viel grooter verandering dan in de
C e n t e n a r i i o f H o n d e r d -
MANNEN voor. Want daar deezen
eertyds door de ingezeetenen van
elk gehucht o f karipel, ten overftaan
van den Graaf (7 ) , gekoozen wier-
( 1 ) Cap. Dagoberti anno Ö30. caj>» 36. § t. Con-
ventus' autem fecundum, confuetudinem aritiquam
fiat in omni Centena coram Comite aut m 1 s s o &
coram Centenario;
(2 ) Capit. Carlomdnni tit. 11. cap. 9. C o m e s
prsecipiat fuo V 1 c e c o m i t i . fuisque Centepariis ac
jeliquis ministris reipublicse.
. (3 ) Prévil. en Handv. van Kenmerl. päg. 41.
öcti ßctjtcn füllen top fetten cen B a l l i u w ,
hie top ijen met eere 3ettett mögen en fian eenet
W e t a c h t i g e n b e d d e Ì0.
.* (4 ) Ibidem- <©nfe ^>cl)out en bie ^cljepenen
füllen b a n n e n Ijet g r a e E d i n g e hei Jföaen*
hnglji/ hei ^in gljih aglji/ en hei nfioeitihagpi
naat ^ in t ifiontiaeti hage tot inertem of tot <iig*
monhe te teerten hei <E)onhethaglji / hei
haghi na hen banne/ enbe haec füllen w' v z e l *
" v e w e s e n tet anttooethealhaat/ te rechten hen
Hinget n ä . K e n n e m e r r e c h t e n , eit na
¿cljepenen hoen ^r.
( 5) Capit. Carol. M. ann. 7.93. cap. 5. Si Comites
.fpfashiCautàs commovèrint. ad requirendum, illam
t e r t i a m p a r t ; em ad eorum recipiant o p us ,
duas ‘ vero ad. paìatium. Et fi per;fuam, negligen-
tiam remanferint . . . , ; tunc vplumus ut ipfe Coden,
zoo.zyn die allen ledert deezen
Graaf niet alleen ervelyk aangefteld,
maar de gehuchten Zelfs aan die erve-
lyke C e n t e n a r i i o f H o n -
d e r d m a n n e n in eeuwiglyke(8 )
huure, erfpagt, o f , om beter te zeg-
g en , te leen van het Graaflchap uyt-
gegeeven: en het is hierom dat men,
myns weetens , geene (9 ) *He e r -
l y k h e d e n in Holland vindt, welken
geene leenen der Graaflykheyd
zyn. T o t een overtuygend bewys
dat de Heeren door den Graaf, en
niet de Graaf door de Heeren, gè-
l y k ( io ) eenigen gewild hebben,zyn
aangefteld. Want wat fchyn van
rede is ’er, dat die Heeren , welken
eerst, volgens die Helling onafhan-
gelyk , vry , ja Souvrainen zouden
g ew ees tzyn, zieh a l l e n , zonder
dat men van deeze ftaatsverwisle-
ling in de oude historien de minile
voetftappen vindt, aan den door hen
aangeftelden Graaf federt zouden
leenroerig o f dienstmannen gemaakt
hebben.
Dit beftandig bezit en het gefta-
dig verblyf der bezitters,in de hen te
leen gegeevene ( 1 1 ) hoeven en gehuchten
, heeft den voet tot het bouwen
meS illam te r t iam p ä r c em n o il h a b d a t , fe d c u m ; iii-r
t e g r i ta t e ad p a la tium v e n ia t . Verftaa door dit Paleys
in opzigte van Holland, dat. van Nieumeege.
(6 ) Privil. van Vrou Märg. lö Mey 134Ö. Wottt
3«llenhe ^Imbocljt i|eecen hebben d e n d e r d e n
P E N N I N G V A N A L R E V E RB O RE;N I SS E , D A T 1
O N S EN B A I L L I O U W ÜCljOO^t t t ITCljtCIl <|C.
( 7 ) öopii. Carol. M. anno 809. cap. 22. Ut. * . *
Centenarii. . . cum Cornice & p ö p u l o e l i o a n -
t u r & conftituantur ad fua ministeria exercenda.
(8 ) Gift van Jan Graaf van Holl. 4 Aug. 1298.
van de Heerlykheyc Nieuwenbroek. <5>at top v e r -
H U Y E R T IjCbbCU tCU E E Ü W I L I C H E R H U Y E R E
etthe in eenen e r p f p a g h t e uptgegeben oitofen
b^oelt fc._
(9) Zie bier over vander ScbelKngs T i e n d r e c h t
tom. I. pag. 172.; "
,(10) H. de Groot Öudh. der Batav. Repub.
cap. 20. '
( 1 1 ) Üitgifcb.van Jan Graaf van Holl 4 Aug. 1298.
Sölle boeten ban öecDten / fonher toonhen/ enhe
ban Henningen füllen toeefen tijicn ^ c ljc llin g e en
npet ntee^re / he lanhttoinge ban befierfte / ban
acbe/ ioff bait cope/ fal toeefen ttoce ^djeUingen
i^oll. hen H e e r v a n d e n H o v e n .