R H A M N U S catharticus.
G tm e e tti W tg e d o o rn .
Gewoonlijk. Spina cervina.
Hoogd. Gemeiner WegdortK
E n g . Buck thora, Purging thora.
Nederd. Bijnamen. Duinbezien, Rhijtibezien-Doom.
Bloeit in Mei; de Beziën zijn eerst rijp in Augustus of September, jj,
P E N T A N D R I A M O N O O r K W , V I JFM A NN I G EN EENWI J V 1GB N .
N amur l. Rang volgens l i n k . xliii. Dumofie, Mergachtige Struikgewasfea.
Geslachts Kenmerken. Calyx tubulofus pijpachtige Kelk. Corollas fquama: (la-,
minamunientes calyci infertte,. Bloemkrans bejiaande uit fchubben, diedeMeeldradenbefchittten,
en in den K e lk zijn gelast, Bacca, heeft eene Bezie.
Soo ettelijke K enmerken. Spinis1 terminalibus, met doornen aan net tmde. Jblonbus
nuadrrfitfirs, dioicis; vierfpletige, tweehuizige Bloemen. FoliiS ovatis, eironde Bladen,
Hoe zeer men b ij de foortelijke kenmerken hier op gegeven, en algemeen bij de Plan tkundigen
deze foort als tweehuizig vindt bejehreven; ts het m ij met gelukt deze
waarneming bevestigd te hébben gevonden. Beftendig heb ik dezelve waargenomen,
op de p la atzen om den H a a g , hieronder aangeteekend, en de Bloemen op onderfcheidt
Planten onderzocht, maar nimmer dan tweejlacbtige gevonden, zoo als de afbeelding,
naar eene dier Planten genomen, aanwijst; en dit verfterkt m ij in 't geen D u Ro r,
aan gehaald door R eichard en Willdenow, verzekert, dat van deze foort
gevonden wordt met tweejlacbtige en met enkel M annelijke Bloemen, waar door dezelve
dan behoort tot de klasje ifcr'PoIygamia; en toevallig z a l ik geene dan tweejlacbtige
boomen hebben aangetroffen, die ook allen zulke rijpe Bezien voortbragten, als hier
z ijn afgebecld. ■— D e Bloem ts beftendig \ -m am ig , men z ie tin van voren a , van
achteren b , vergroot c. D e Meeldraden jla an r eg i, zoo als ook de gele Schubjes
door fommigen voor Bloembladen gehouden, die achter de Helmdraden Jlaan en dezelve
befchutten ,nog duidelijker ie zien aan den geöpenden en medevergiooten Bloemkelk , d ,
in welks buikje zich de Stamper bevindt die een tweefpletigen Stempel heeft. L eers
zegt b i j zijne befchrijving der enkele vrouwelijke Bloem, dat de Stempel \-fpletig i s ,
’’t'g e sn met het vierhokkige der Bezie ook wel fch ijn t overeentekomen; nogtans heb ik
• die alleen a-fpletig waargenomen, doch daar aan altoos zoodanige vruchten gevonden,
als door hem befchreven z i jn ; men zie eene nog onrijpe groene, en eene volkomen rijpe
blaatewe Bezie aan het Vruchttakje e : eene Bezie geopend f , blijkende daardoor
4 hokjes en 4 zaden te hébben. Een Zaa d afzonderlijk g. — D e Bloemftelen z ijn
in onregelmatige bundeltjes, bejiaande fomwijlen uit 20 en meer Bloemftelen, verzameld
aan de blad takjes, ter pla atfe waar de bladen beginnen. D e bladen hebben
zware nerven, en gelijken veel naar die van de Kornoeilje. D e doornen zijn niet
veelvuldig, en komen zelden voort aan jonge takken. Het Boompje groeit ter hoogte
van 8 en 10 voeten.
G roeiplaatsen, In Heggen. , r„
Op den Wildenborch in het Kwartier van Zutphen gevonden door Staring; by Was-
fen a a r door Schwenke, en door mij buiten den Ha ag in het Duin achter de Hofftede
Schuddegccsl, even beoosten dezelve dicht bij. het landi waar het gefchut beproefd wordt f .
Verder m de Boschjes op de Duinen, ten oosten van den Scheveningjehen IVeg op de
hoogte van Zorgvliet, omtrent ig o roeden duinwaarts in. Deze beide plaatlen zullen
vvaarfchijnelijk bedoeld zijn_ door de Gorter bij zijne aanteekening ,, aan den wcg van
'sH a g e naar Scheveningen voorbij het tolhek en elders daaromtrent in de duinen.
K racht en Geneesk. G ebruik. De Bezien worden om hare purgerende kracht in
de Waterzuchten kwaadfappigheid aangeprezen, en tot een firoop gekookt, toegediend.
(V ol telen.)
Huishoudelijk G ebruik. De Bladen worden door Paarden, Schapen en Geiten
gegeten. (L inn.) Dit Boomgewas is zeer gefchikt om te pootèn op wallen, en tot
levendige Heggen aanteleggen, Volgens Houttuyn worden van de takken omftreeks
Lyon tterke b<?gen gemaakt, en men rekent in Frankrijk dit hout ’t best om tot houtskool
re branden voor huskruid. Men gebruikt den bast in Zweedcn niet alleen om geel, maar
in-Gothlandm het byzonder om donker hrutti te verwen ( Swed d b h .j De onrijpe Bezien
verwen donker rood. (L inn.) De rijpe Bezien leveren het groen o p , dat onder den
■ naarn van Sapgroen door de fphilders zoo ■ zeer gezocht wordt. Hiertoe worden de besfen
•met een weinig,opgelöste aluin gedaan in een blaas, die men op eene heete plaats hangt.
Na eenige tijd bekomt men eene groenachtige (lof, vermengt met den droefem der besfen ,
die men in water losmaakt: men doet dit door een doek en laar het uitdampen en verkrijgt
alzoo her lapgroen, (nu Hamel du Moncëau) ook geven de rijpe besfen een
puipet-rootje verw voorste Speelkaarten. (Haller.)