fitorem, fed parvo poll tempore efle periturum. quod quidem ita
vidimus : nam primo adventu ejus Valentinianus in fugam verfus
.eft : deinde poft annum fere refumtis viribus , captum intra Aqui-
XXI. lejas muros Maximum interfecit. Confiât autem etiam angelos ab
*4» eo plerumque vifos, ita ut conferto invicem apud eum fermone Io-
querentur ; diabolum vero tam confpicabilem & fubjeélum oculis
habebat, ut five fe in propria fubftantia eontineret , five in diver-
fas figuras fpiritualis nequitiæ tranftuliffet, qualibet ab eo fub imagine
videretur. quod cum diabolus fciret fe effugere non poffe,con-
viciis eum urgebat frequenter , quia fallere non poflet infidiis. Quo-
dam autem tempore cornu bovis cruentum in manu tenens cum in-
genti fremitu cellulam ejus irrupit, cruentamque oftentans dexte-
ram, & admiflo recens fcelere congaudens , Ubi eft , inquit, Marin
e , virtus tua? unum de tuis modo interfeci. Tunc file convoca-
tis fratribus refert quid diabolus indicafiet; follicitofque efle præcipit
per cellulas fingulorum, quifnam hoc cafu fuiffet affedlus . Neminem
quidem deefle de monachis , fed unum rufticum mercede con-
dudlum , ut vehiculo ligna deferret, fife ad filvam nuntiant. Jubet
igitur aliquos ire ei obviam . ita haud longe a monafterio jam pæ-
ne exanimis. invenitur . extremum tarnen fpiritum trahens , indicat
fratribus cauftam mortis & vulneris : jundlis fcilicet bubus
dum diffoluta artius lora conftringit , bovem fibi excuffo capi-
te inter inguina cornu, adegifle , nee multo poll vitam reddidit
Vi-
IS
8 fpîrltualis nequitiæ) Ita Brix. Momb.
& Cab. In vulgatis, fpirituâlefque nequi-
tias. Obfervat Vorftius hic Severum Paul-
li verba ad Ephef. vi. 12. præ oculisha-
buifle fpiritualia nequitiæ ; ita tamen ut
leviter immutarit. Sic infra Epift. ad Au-
relium adverfus humanæ fpiritalifque nequitiæ
diverfa certamina .
13 admijjo recens fcelere ) admijfo retenti
fcelere Bivil. Aid. Laz.
»3 congaudens ) gaudens Cap.
1 5 follicitofque ejje præcepit ) folli-
titofque ejfe ex Patav. Bivil. Momb. ex
Cap. vero præcipit haufimus. Sed nefcio-
quomodo omnes lîbri confentiunt ,ut Iegant
hoc loco effe pro ire,quomodo legendum
videretur.Vulg.antea follicitos e.præcepit.
*8 Jubet igitur aliquos ire ei obviam)
Aliud videtur drcere Paullinus, Martinmn
fcil. ei obviam profeiftum :
Hutc propere occurrit Mar ténus : præcipit
ilium Scc.
fed locus eft emendandns ad hune modum^
Huic propere accurri Martinus præcipit
, ilium Scc.
ita haud longe ) ita pro itaque ,
qnod eft in vulgatis, exhibent libri Cap*
Brix- Ven. Momb. Aid.
2i caujfam mortis ) cauffam pro cafum
fubftituimps unius au&oritate Cap. libri .
fed Sc Juretus ita Jegerat m fuo antiquo-
cod. & Paullinus ipfe caujfam verfu expreflit
.• Vulneris exponent caußam: nam.
forte juvencum &c.
13 cornu adegijje ) Prius erat cornto
injeciflcy fed melius Cap. Brix. Sc Ven*
cornu adegifle. Paullinus ipfe hoc loco u-
titur verbo adegit.
nec multo poft ) Ven. nec mult um poft
•vitam reddidit. Ceterum vitam reddere
Severus feripfit pro animam reddere , qui
loquendi modus non folum ecclefiaftfcis „
fed^Sc profanis feriptoribus ufitatus. Vir-
S'lius lib. 3. Georgic. v. 494.
Hinc Itetis vituli vulgo moriuntur in.
herbis,
Et dulcet animat plena ad praefepia
reddunt.
Hoc nan animadvertens Tillemontius ,
quod abfque contemtu tanti viri didluir*
lit, hie turpiter lapfus eft .* putavit enim
Martinum nuic femineci fanitatem a Deoi
impetravifle. fic enim. feribit in Vita B.
Martini articulo xi. l l path ( Su3.pice h
Viderit is , quo judicio Domini diabolo data fuerit h x c poteftas .
In Martino lllud mirabile erat, quod non folum hoc quod fupra
retulimus, fed multa iftiufmodi , quoties accidiflent, longe ante prae-
videbat aut fibi nuntiata fratribus indicabat. Frequenter autem
diabolus* dum mille nocendi artibus fandtum virum conabatur illu-
dere vifibilem fe ei formis diverfiffimis ingerebat. nam interdum in
Jovis’ perfona , plerumque Mercurii , perfaepe etiam fe Veneris ac
Minerva; transfiguratum vultibus offerebat: adverfus quern femper
interritus , figno fe crucis & orationis auxilio protegebat . Audre-
bantur etiam plerumque convicia , quibus ilium turba daemonum
protervis vocibus increpabat: fed omnia falfa & vana cognofcens ,
non movebatur obje&is. Teftabantur etiam aliqui ex fratribus au-
diffe fe d*monem protervis Martinum vocibus increpantem, cur intra
monafterium aliquos ex fratribus qui olim baptifmum diverfis
erroribus perdidiffent, converfos poftea recepiflet, exponentem err-
mina fingulorum : Martinum diabolo repugnantem refpondiffe con-
ftanter antiqua delidla melioris vitae converfatione purgari ; &
per mifericordiam Domini abfolvendos efle peccatis , qui peccare
de la guerifon dy un homme prefque tue
par un boeuf. Sed non ea mens Seven* ,
non is verborum fenlus, non ea interpreta-
tio Paullini & Fortunatr, qui difertis ver-
bis ajunt , eum ex illo vulnere obiflTe .
Venia tamen, ut dixi, habenda Xillemon-
tio: "Mamque opéré in longo fas eft obre-
pere fomnum.
1 Viderit i t , quo judicio ) Locum hune in
omnibus libris corruptum ex conje&ura e-
mendavimus. Antea crat Videtts , nullq
ex noftris fuffragante cqdice , fed nec ipfo
Gifelino affentiente, qui ( ex tribus opti-
mis <& Mart, altero ) vid'eris edidit, prout
noftri quoque Cap. Biv._ Ven. Momb* &
Aid. exhibent, addit Gifelinus; Vider is ,
idefl, aliorum facio judicium, per me judi-
cent a lii. QȾ explicatio mihi plane non
fatisfacit ; primo , quod nufpiam alibi in
hoc opufeulo leftorem alloquatur Severus.*
fecundo,quod nulla ratio eft,cur qui
legit, iudicia Dei in hoc eventu perferuta-
ri pofltt. Alii libri aliter ferunt. In Beth-
lem.apud eumdem Grfelinum videtis;quæ
le<ftio nefcio. quomodo- in textum poftea
irrepfit. Brix. vidèns. Pat. videit. Laz.
videres.. fed nulla ex his leftio bona eft
& huic loco confentanea facem tamen
nobis quodammodo præferunt , ut digno-
lcamus feriptum primitus fuifle Viderit is,
feil., qui i&u bovis periit , cur &c. nobis;
}.udîcia Dei perferutari non licet .
3 quoties accidißent ) Ita. Gifelinus ex
duobus ( ut ipfe aft ) optlmis libris: ne-
que multo aliter libri duo Pulmanni, fen-
fu longe optimo. Atqui Cap. Brix. Bivil*
habent fi quotiens, Sc ( quod idem, eft }
fl quoties Ven. & Aid. præteréa Laz. Sc
nonnulli libri apud eumdem Gifel. men-
dofe ß q uotiens aceejftflet : folus Pat. fi a-
U quotiens. .Quid? quodetiam infraDial. i r r»
Gap. vi. iterum habemus tam in MSS*
quam in Edd. fi quoties pro quoties , vel
quotiefeumque. Vid. quæ eo loci notan-
tur. Ceterum Gifel. nota refpicit potifli-
mum verbum accidißent, pro quo Laz. e-
diderat accejfißet. de Iioc fortafle ne cogita
vit quidem iile.
4 aut fibi nuntiata ) Pofuimus aut pro»
vulgat. ex Cap. Brix. Momb*
5 conabatur ) conaretur Aid.
7 perfona ) Ita pofuimus ex Pat. Bivil*
Momb. In vulgatis perfonam .
7 perfæpe' ) fapt Cap. mox interrrtus, figno
fe. Laz. interritus manebat, ßgnoque fe-
9 Audiebantur etiam plerumque ) Abeft
etiam a Cap. Pat. Bivil. Momb. & Aid.
audiebantur que convicia Brix.
15 perdidifient ) Sic libri omnes . fedt
numquid melius prodidifient?' obftat Fortun*
Qui male polluèrent (lege pollue rint}
lavacri venerabilis undamy
Ac fua perdiderint baptïfmata crimi-
ne mer f i .
17 m. v. converfatione ) Cap. & Vorft.
m. v. converfione *