
tbeca feld ia infcribitur, Torao X X , édita anno hujus fæculi decimorquæ po-
tiffimum hue fpeftant, fingiliatim commemorabimus, ipfius- verba recitantes;
dehinc ejus argumentorum fallacias & futilitatem detegemus.
Après U H i foire facrêe vient la vie'
de S. Martin de Tours, pleine ajfuré-
ment des miracles étranges & qu'on
ne peut guere recevoir fans s'expofer à
cmhraffer en même tems tout ce qu' on
Poil facram Hifforiam fiquitur S',
Martini Turonenfis Vita, plena pr.o-
fefto portentofis miraculis, quæque
vix credi poffint quin eodera tempore
neeeffe lit aut fidem accommodare iis
trouve dani les Légendes les moins di- omnibus quæ in A cil.s minus fide di-
gnes de foi , & à rendre fufpeiïs les gnis leguntur , aut miracula certiffi-
miracles les plus ajfurez- ma in dubium revocare...
E n , leftores, quid Cîerico doleat . veretur mifer , ne fi vera fatea-
tur quæ de Martino lcripfit Severus, vera etiam elfe ipfe fateri debeat
multa miracula quæ alii vel de Martino vel de aliisSanftis memoriæ pror
diderunt. id apertius paullo poil ipfe lafliis ell his. verbis ::
Notre Auteur a encore fait trois L ia - Au&or noller très etiam feripfit
logues.......on voit dans tout ces Ouvrages
le même efprit, qui ejt de gagner
le peuple par des• bifoires de miracles
___Pardonnons lui ces légendes,
Dialogps___ eadem- in omnibus. Ki*
fie operibus elucet indoles , nimirum
utpopularem auram aucupetur prodisiis.
recenfendis___ Condonemus
mais gardons nous bien d e le s croire; eihas fabulas, verum probe caveamus
de peur d ’ être obligés,/! nous voulions ne eis fidem pfæfiemus ; alioquin, fi
agir conféquemment , de croire toutes confentanee rationi agere velimus,celer
autres. tera omnia pro v-eris habere cogemur »
Liquet itaque ut per Severï latus obfique petat Clericus omnia miracula
quæ in Sanclorum leguntur hiftoriis. Sed videte hominis infiniam ::
vera , fallâ , incerta miracula nullo ipfi diferimine- pro falfis habentur ;;
omnia uno ordine inter affiles- fabulas annumerat. Cur potius: deieft'um;
miraculorum alïquem non habet ? cur firiptores; a feriptoribus; non- ficer-
nit? Novimus & nos , ultroque fatemur, non omnibus quæ præter fupra-
que naturæ ordinem fafta narrantur , temere fidem- elfe præffandam :
vera miracula multa funt, non tamen omnia, Quæ itaque fiultitia; elï,.
ne omnia credas vera, omnia promifiue pernegare ? turn quæ- congruen-
tia eft: Multi fînxèrunt quæ numquam-fafta funt miracula ; 'ergo & quæ-
Severus de Martino litteris prodidit, fâlfa fint oportet ? apage- fis. At effim
quod inter falfit ac -vera prodigïa difirimen erit ? quod veritatis- xe»w&'<,>■ *
Habeant ceteri qui de hujulmodï rebus firipferunt,, eas: quæ- in. Severo
concurrunt dotes 8c conditiones r fane verendum non erit: ne- falfà pro
veris inconlulte admittas , neu de iis quæ certilfima funtambigere ani-
inum inducas: quod fi vererf fimulat Clericus'. Sed redeamus ad ipfitm,
& ex ej'us piacitis certas miraculorum expendendorum régulas difiamus.
Quand on voit que ceux qui les ra- Quoties confiât eos qui miraculum
content, ont peü en étre\ bien informés
(S qu’ ils n’ ont que faire de parler f sr
des bruits ; il ne rejle qu’ d chercher
s’ ils n’ ont pas été trompez eux rpê-
mes , ou s’ ils ne nous veulent poijit
tromper. Ouand il s’ agit de chojes,
qu’ ils ont vues , comme ils le difent
pbeufieurs fois , & qu’ ils ont confiderées
a loialiquod
narrant, de eod'em optime in-
ftruftos elfe potuilfe , necrumores in-
certos captare opus habuiffe ; reli-
quum eff ut inquiratur,utrum aut ipfi
fuerint in eo decepti, aut alios decipe-
re voluerint. Quum de rebus agitur
quas ipfi fitifmet ( ut fæpius filent
profitent infpexerunt oculis, quafque
per
à loifir , on peut s9 ajfurer qu* Us
n9 ont ;pas été trompez 5 fô qtte J i ce
qu* ils racontent n* efl pas vrai y Us ne
Je racontent qu*à dejjein de nous en imposer
. Que J i ces gens là y loin de gagner
quelque ebof ? en travaillant à tromper
le monde , sy expofent .au contraire
à des très grands dangers, fouffrent
beaucoup en publiant ce qu9 ils difent ;
au lieu que y s 9.ils fe taifoient , il ne
leur -arriveroit point de mal j nous
avons Ju jet de croire qü9 ils ne nous trompent
p a s . S i V on ajoute encore à cela ,
queoe mêmes perfonnes.difent, que les miracles
qü9 ils racontent , ont été faits
pour confirmer une doffirine qui eft parfaitement
conforme -à la Raifon ,
qu9 il .nous eji .avantageux d 9 embraf-
fer pour ■être heureux \ comme ce feroit
en effet y f i tous la fui voient | je ne vois
pas. qu9 on. ait aucun fujet de douter de
ce qu’ ils difent. On s9 y fient encore plus
porté y quand on confidere que • des miracles
y dont il s9 agit, ne font faits
ni par oflehtation , ni fans neceffité.'y
mais avec une oert aine retenue y qui marque
que ceux quile fa i f oient yne cbercbqient
nullement .leur propre‘gloire , mi . V admiration
de la multitude ^ <& qu' ils les
fiai f oient feulement pour faire du bien à
queheun , ou pour confirmer la mijfion
divine de -ceux , qui annonçaient la do-
iélrine dont Je viens de parler ^ & de
la quelle dépend le bonbeur du genre
humain
per otlum probe perpenderunt ; pro
certo ftatui poteft eos falfis non fuif-
fe : itaque fi verum non fit quod narrant
, ftatuendum eft eos in eo data
opera nos fallere in anîmo habuiffe.
Si vero firiptores h i , ubi operam datent
quo hominibus imponerent, tantum
abeffet ut aliquid lucrarentur ,
quia potius graviffimis lemet obiiee-
rent periculis -, multaque eis. perpe-
tienda effent, ut quæ dicunt in vulgus
emittant ; ficus autem fi tacerent,
nullum ipfis proveniret incommo-
dum : tunc credere omnino par eil eos
minime nobis verba dare . Quod fi
ad hæc illud præterea accedat, eofdem
afferere miracula quæ ipfi fafta tra-
dunt, ad eum finem patrata fuiffe , ut
firmum ratumque habeatur dogma
aliquod rationi ufqüequaque confen-
taneum , quodque-amplefti ad bene
beateque vivendum conduçat, adeo ut
reapfe beati évadant quicumque illud
ampleftuntuK nullus mihi videtur re-
liquus effe dubitandi locus de iis quæ
a.b ipfis referuntur. quibus eo etiam
faeilius acquiefcit animus noller , fi
prodigia de quibus agitur, nec per o-
ïlentationem nec abfque neceflitate
fafta appareant, fed quadam cumcau-
tione , ex qua cognofcatur eos qui ea
operati funt, nec propriam gloriam
nec admirationem multitudinis captare
voluiffe ; fed unoimpulfis.fuiffe
defiderio, vel ut aliquem jiivai'citr,vcl
ut confirmarent -eos divinitus fuiffe
miffos , qui illam de qua dicebamdo-
ftrinam tradider,unt.,-ex qua hiimani
generis faluspendet.
. In bis multa funt quæ Sever! càuffæ Faveant potius -quàm obfint , multa
quæ -nihil eidem officiant ': de univerfis .fingillat-im videamus , Pri-
mum itaque ftatuendum -eil, Severum eum effe qui probe feire poterat
plerafque omnes Tes, quas de Martino feriptis fuis prodidit; adeo .ut de-
ceptus in iis minime fuerit : nam nec ea narrat quæ multo ante fafta fue-
rant, quæque ex incertis rumoribus aut teftibus minus fide -divnis acce-
perat ; fed- quæ partim Ipfe infpexerat partim a Martino iplo aut ab
ejus clericis monachifque perceperat. Sic ipfe- cap. X X V . Vitæ Martini:
Nam cum olim audita,pde'ejus , vita atque virtutibus , defiderio ilh'us æjhtoere-
mus, gratam nobis ad edm videndum peregrinationem fufeepimus : fimul, quia
jam ardebat animus vitam illitts feribere, partim ab ipjo, in quantum ille interroga