virtutes fuas latere voluiffet. Quamquam etiam ex his quæ com-
perta nobis erant , plura omifimus : quia fufficere credidimus , fi
tantum excellentiora notarentur . fimul & legentibus confulen-
dum fuit, ne quod his pareret copia congefta faftidium . Obfecro
autem eos qui lefluri fu n t, ut fidem diéiis adhibeant ; neque me
quidquam nifi compertuffi & probatum fcripfiffe arbitrentur : alio-
quin tacere , quam falfa dicere, maluiffem.
I- II. Igitur Martinus Sabaria Pannoniarum oppido oriundus fuit, fedintra
Italiam Ticini altuseft, parentibus fecundum fæculi dignitatem non in-
fimis, gentilibus tarnen. Pater ejus miles primum, poft tribunus mi-
lit um fu it. Ipfe armatam militia m in adolefcentia fecutus > inter
fcholares alas fub rege Conftantio , deinde fub Juliano Casfare mili-
tavit: non tarnen fponte ; quia a primis fere annis divinam potius
f ex his ) Aldus ex its & He &
quotiefcumque bis pro its ufurpatur.
3 excellentiora) excellentiaCap.Vorft.
Bivil. Saib. Ven. cum Aldo. Sed & Gifelinus
notavit, duo meliores MS. excel-
leptia. SiC infra: fatifque fit nos fa in
excellentibus non fubtrabere veritatem,
fa in multis l i t are faftidium. Qui locus
ad hunc refertur.
€ & probatum) Momb. fa comprobatum,
7 quam falfa dicere maluiffem) Bar-
thius ex veteri codice legendum monet
dicere maluiffe . Quod ideo , ait, etiam
magis probo, quod Salluftianum eft, cu-
jus hie feriptor folens fa folers imitator
. Haec ille; fed paucis, ut puto, earn
ledionem probabit. CeterumMomb. di-
xijje pro dicere habet.
8 Sabaria Pannoniarum oppido oriundus
) y ocem oppido, quae delideratur in
vulgatis,fupplevimus ex Cap. ceterifque
MSS. & Edit. Momb. & Aldi. Nonnul-
liex his Codicibus, Aldus & Lazius ha-
bent Sabaria Pannoniorum, duplicimen-
do: neque enim latine dicitur oriundus
Sabaria ( quod & in editis omnibus ha-
betur ) fed oriundus Sabaria > & ita eft:
in Cap. Brix. duobus, Ven. & Momb.
( licet apud hunc per errorem legatur
C alb aria ) Pannoniorum autem pro Pannoniarum
jure refpuit Gifelinus . Idem
fatetur in duobus m. s. Sabaria Pannoniarum
oppido & legiffe, prout nos edi-
dimus. Neque tamen ea vox oppido o-
mnino hie neceffaria videri poflit: nam
omittit Sozomenus , qui ex hoc libello
nonnulla de Martino delibavit Lib. III.
cap. 14. Maptrlvos os into aetfiaplots ( leg.
cum Valefio ffctfiecplxi ) <riis vecvmlus: &
Greg.Turon. MiraC. S. Martini L. 1. cap.
3. ubi hunc locum aperte indicat . Do-
mnus Martinus. . . . ficut anterior narrat
hiftoria, apud Sabariam Pannont<e or-
tu s . omittit & Aurelii Vidoris Epitom.
in Didio Juliano.
9 altuseft ) alitus eft Brix. duo, Pa-
tav. Bivil. Saib. Ven. cum Aldo & Laz*
9 parentibus fecundum fæculi dignitatem)
Hunc locum exferipfit Greg. Tur.
Hift.Franc. 1. 1. c. 34. Ed.Ruin. Martinus
apud Sabariam Pannoniæ civitatem nafei-
tu r,parentibus gentilibus, non tamen infi-
mis. Si Hiftoriae feptem Dormientium ha-
benda effet fides,Martinus atavis editus re
gibus proavifque fuiffet. Sed de ea fufius 2-
libi. Sed nec Sozomenus hæc Severi verba
exade fatis expreffit, cum feripfit de Martino
sV/Vj/ftof wV <io yi'vos.
11 inter fcholares alas) PleriqueCo-
dïces manu exarati, & Aid. fealares ,
fed male: pejus Lazius, fæculares •
1» fub Rege Conftantio ) Laz. Leid.
an. 1643. & Lipfienfis edit._ præferunt
Conftantino. Nos reftituimus Conftantio,
ut habent Codd. Cap. Brix. duo, Pat.
Bivil. Venet. & Saib. cum plerifque editis
, fcil. Mom. Aldi , Gifelini ( qui &
monet lie omnes libros fuos praetuliffe )
Bibliotth. PP., Merceri & Hornii.
13 divinam potius fervitutem ) Ita habent
Cap. ceterique omnes MSS. libri cum
Vorft. & Edit. Mom. Aid. Laz. Vulgatae
Editiones , divina potius fervitute, ex
Gifelino, qui hanc fuam mutationem ita
défendit : Sic l. Trud. &■» ambo Lcod. ut
cafu ufus fit qui ver bo eft proprius, licet
minus fit ufitatus\ qua forma dici-
mus aras fpirare floribus. St at, S i lv . 3.
fervitutem facra illuftris pueri fpiravit infantia. Nam cum effet
annorum decern, invitis parentibus ad ecclefiam confugit, feque ca-
techumenum fieri poftulavit. Mox mirum in modum totus in Dei
opere converfus, cum effet annorum duodecim, eremum concupivit :
feciffetque votis fatis, fi ætatis infirmitas non obftitiffet. animus tamen
aut circa monafteria, aut circa ecclefiam femper intentus, me-
ditabatur adhuc in ætate puerili quod poftea devotus impie vit. Sed.
cum edidtum effet a regibus , ut veteranorum filii ad militiam feri-
berentur ; prodente pâtre, qui felicibus ejus adlibus invidebat, cum
effet annorum quindecim , captus & catenatus facramentis militaribus
implicatus e ft, uno tantum fervo comité contentus, cui tamen ver-
fa vice dominus ferviebat, adeo ut plerumque ei & calciamenta ipfe
detraheret & ipfe detergeret^cibum una caperent, hic tamen fæpius
miniftraret . Triennium fere ante baptifma in armis fuît , integer
tamen ab iis vitiis ,, quibus lllud hominum genus implicari ioler.
Multa illi circa commilitones benignitas, mira caritas ; patientia ve-
ro atque humilitas ultra humanum modum. nam frugalitatem ineo
( hufc exemplo opponas illud Virgilü I.
Æn. Ambrofiæque comæ divinum verti-
ce odorem Spiravere, & alia fexcentà ex
probatiffimis feriptonbas ) Laz• alii
lib. divinam potius fervitutem : quam
phrafin, licet figurât am, nobis familiar em
effe non ignoro : fedvidendum quid Seve-
ro fuum J i t . Monui fuperiore libro , ubi
de Beniamitico bello agitur, ablativum non
femel in hoc ope're qiiqrti cafus vicem
fubire. S ic mox dicit in Dei opere converfus
, quo in loco nos in Dei opus vel
opera diceremus . Neque aliter mutavit
ac feripfit l. Parcenfis . Hæc omnia Gifelinus:
qui fi Cap. oc reliquos Jibros no-
ftros vidiffet, nihil fane in Lazii Edition
ne quod mutaret, neque hoc neque aliis
multis in locis habuiflet.
i fpiravit infantia ) Plerique Codices
& Aid. habent in fpirav it. Sane in Cap.
prius fpiravit feriptum merat , in vero
additum poftea, forte eademmanu. Nos
tamen nihil mutafnus.
i cum ejjet unnorum decern) Gap. cum
effet annorum duodecim . Sed repugnant
quæ mox etiam in Cap. habentur: cum
effet annorum duodecim. Præterea Paul-
linus ad hunc locum : Vix etenim deci-
mo fenior jam moribus anno.
aut. Aldus, animo tamen aut fac» (fuod
magis placeret , fi audoritate Codicum
MSS. inniteretur.
io captus fa catenatus ) Antea erat
raptus. Cap. Cum Brix. & Momb. le-
gunt captus; quos fequi placuit.
is calciamenta ipfe detraheret) calciamenta
5 non obftitiffet) Cap .non fuiffet im-
pedimento.
5 animus tamen aut circa monafteria,
aut circa ) Ita Cap. & alii Codd. cum
Editis, præter Lipfien. ubi deeft primum
habet Codex Cap.^& alii etiam
imprefli, quanj feribendi rationem non huic
tantum,fed plerifque feriptoribus elegan-
tibus placuiffj? video. Videfis Cl. V. Gal-
leardum Canonicum Brixienfem in^ fuo
Gaudentio . Vox ipfe ex iifdem libris
mire inter fe confentientibus fuppleta ,
cum in Vulgatis calceamenta detraheret
tantum habëatur. Brix. ambo plenius ,
ei etiam calciamenta ipfe detraheret. In
Cap. fequitur, fat ipfe t erge ret „
13 hie tamen feepius m.) Aldus , hie
fapius miniftraret ; cui fuffragatur Cod.
Bivil. Saib. & Ven. Quin & Gifelinus
monuit abeffe tamen a tribus libris.
14 ante baptifma ) ante, baptifmum ,
Cap. Brix. Momb. & ita faepius infra.
Gifelinus: Quidam libri baptifmum. Sic
fa alibi variatum .N o s, ut femel dicamy
in his minutiis potiores libros fecutifumus.
16 multa illi ) multa illius, Cap. &
Brix. uterque.
i 7 ultra humanum modum ) Patten•
tiam vero ultra hominum morem habens:
Greg. Tur. Vit. Patrum C. VI. n. 4. qui
incipit, jam vero affumto epifeopatu: 0-
mnia ad imitationem Severi.