do autem de menfe conftat , de die parum folliciti fumus; quem tame«
Jtal. februar. fuiffe non dubitamus juxta antiquiflima martyrologia.
' 30. Hsec porro a nobis fubtilitis difputata funt, non Martinianse
chronologias folum ftabiliends , fed S. Hilarii potiflimum hiftoriae il-
luftrandae gratia : nemo autem , puto , me jure reprehendet , quod
in his arrepta occafione diutius immoratus fim. Videndum nuncfupereft,
hum refte coniiciant qui Pariiienfem fynodum anno C C C LX . ab Hilario
ipfo habitam volunt , quem nos toto ilio anno vix Gallias adire potuifle
jam vidimus. Audiamus Pagium ad annum 362. n. X X V I I . & feqq. Pri-
mum urget illud ex Chronico Hieronvmiano: G a llia per Hilarium Ariminenfis
p e rfd ia dolos damnat : contenditque ea verba ad annum C C CLX .
efle referenda , ex iis quse in eodem Chronico prxcedunt, quaeque fubfe-
quuntur. Cui ftatim refpondeo , nullam in Hieronymi verbis concilii Pa-
rifienfis fieri mentionem , adeoqiie commode de alia aliqua fynodo intelli-
gi pofle, cui non interfuerit Hilarius, fed occafianem dederit fuisadepi-
fcopos Galliae datis ab urbe Conftantinopolitana litteris . fortafle etiam,
quod & verius puto , Hieronymus aliquanto maturiux ac par erat id fa-
3 ura in Chronico recenfuit, ficuti vidimus & Hilarii exfilium triennio> in-
tegro anticipatum , nec non & ipfius in Gallias reditum. inter prima anni
ccclx. , ne dicam poftrema anni ccclix., gefta relatum; qui tamen elapfo
jam ultra dimidium anno ccclx. contigit. itaque nihil ex. Hieronymi verbis
certi erui potell. Pergit Paoius dicere>eam. fynodum vivo adhuc C.bn-
ftantio habitam: idque ex iis verbis cpliigit, in quibus: fermo eil de: epi-
Icopis qui in foca fratrum indignifffme exfitlantium fuorumdam ant ignoratione
aut impietate funt fubjlituti : hinc enim infert Pagius , epifcopos , cum concilium
Parifienfe habttum e ft, adhuc. in ex JiliV fu iffe, a■ quo non nifi pojl Conjlan-
lit obitum revocatos conftat. Sedea verba hanc vim non habent:: nam « ’ fra -
trum indignijfime exfulantium commode ad tempus illud: referri potell: , quo
alii in ipforum locum funt fu b jlitu ti, non quo habebatur Parifienfis fyno-
dus: & , ut in Pagji fenfu ea accipias , ea fynodus: adhuc haberi: potuit
anno ccclxr. Pergit rurfus ex lege X V . Cod. Theod'. tit.. D r epifcopis &
clcricis , data pridie halendas juiias anni ccclx. , in qua mencio ell epifcoporum:
, qui ad Comitatnm Conftantii ex partibus 11 alix , nec non ex
Hifpania <Sc Africa convenerant; pergit , inquam , contendere jam co an-
no harefim. Artanam in: G a lliis profligatam fu iffe , nimirum quia epifcoporum
GalloTum in ea lege mentio non fit.. S’ed quam leve fit hoc argumentiim
quis non videt ? verior fortafle caufla base fuerit, quam & Pagius agno-
vit, Jujiano jam Augufto in Galliis appellate aut prohibitos fuilfe epifco-
pos ad Conllantiurn migrare, aut ipfos, ne Juliano eorum fides fufpefta
fieret, eo proficifci auios: non fuiffe: aut denique non habuifse cur fe eo
conferrent , propterea quod Conffantii lex qua omnex epifcopos; concilii
Ariminenfis formulam fignare, fia minus , exfiilare jubebanturJuliano.
jam in Galliis imperante execnttoni mandata non fuerit: quod! cum: alibi
faeluni fuerit, ex omnibus aliis provinciis legationes:epifcoporum ad Con-
flantium concurrerunt . Hoee Pagius ,. & hasc eadem fere. Tillemontius
Not:a XV. in Hilarium | qui tamen in medio relinquit utrum anno-, ccclx-
an vero fequenti ea fynodus habita fit. Sed' fortalfe neque. huic eft adfi-
genda - illud fane in comperto mihi eft , nonnullas ante hanc Parifien-
fem in Gallia Synodos peraftas fuifTe poft Hilarii reditum ab exfilio , in
quibus Saturninus excommunieationis pcena iterum inflifta Ecclefia ejeftus
eft:
eft : idque defumo ex fynodi hujus epiftola collata cum iis quæ a Severo
in Hiftoria fcripta habentur. verba epiftolæ hæc funt: A quo etiam fSa-
cerdotio) Saturninum, qui fla t mis falubribus impiifftme contradixit ( alia }e-
ftio contradiçit ) fecundum fratrum noflrorum geminas jam litter as excommuni-
caturn ab omnibus Gallicanis epifcopis caritas veflra cognofcat : quem (3 toeter
a , dijjimulata jam diu licet , crimina , & cetera édita epijlolis fu is nova
temeritatis irreligiofitas indignum epifcopi nomine ijfefecerunt. Male Coutantius
ad hæc verba adnotavit , Saturninum a Gallicanis epifcopis excommunication
fuiffe poft Mediolanenfe concilium anno ccclv. , quam fententiam
rurfus confirmare potuerint vel poft Beterrenfe concilium anno ccclvl.,
vel cum a Gallis damnata eft Sirmienfis blafphemia: nam hic de nova in
ipfum inflifta excommunieationis poena fermo eft, & quidem ob earn cauf-
fam, quod flatu tis falubribus , ab Hilairio puto propofitis de Ariminenfis
fynodi formula damnanda, & cetera, impiijfime contradixerit : dequoaper-
tis verbis feribit Severus Sacræ Hiftoriæ lib. II. cap. X L V . , quas hie ap-
ponere vifum eft : mire enim fynodicæ epiftolæ fententiam illuftrant , &
fententiam noftram confirmant. Verum ubi permenfus efl orbem pane terra-
rum ( loquitur de Hilario ab exfilio jam reverfo ) malo perfidia infetlum ,
dubius animi & magna curarum mole a jlu an s, cum plerifque videretur non ine-
undam cum bis communionem qui Ariminenfem fynodum recepijfent, optimum fa llu
arbitratus revocare cunftos a d emendationem & peenitentiam , frequentibus
intra G allias conduis at que omnibus fere epifcopis (edit, epiftolis, fed Gifeli-
nus & Coutantius reftituendum yiderunt epifcopis, & ita habere comperi
MS. Vaticanum) de errore profitentibus (ergo non ante Hilarii adven-
tum id fecerant ) ad Ariminum gefta condemnat ( ita MS. VaticanUs, an-
tea edit, condemnant. . . . reformant, Coutantius V ita H ila rii num. 89. Cx
conjeftura condemnavit, . . . reformavit ) & in flatum priflinum ecclcfiarum
fidem reformat. Refiflebat fanisconfiliis Saturninus Arelatenfium cpifcopus, v ir
fane pefjimus & ingenio malo pravoque ■ verum etiam prater barefis infamiam ,
multis atque infandis criminibus .convitlus, Ecclefia éjectas e fl. Gemina itaque
epiftola Gallicanorum præfulum in duobus ebneiliis ( quorum lingula for-
taffe per fingulas provincias habita fuerunt ) feriptæ fuerint antequam Pacific
nfe haberetur ; & quidem ipfæ ad Orientales forte datæ fuerunt, non
fecus ac ilia quæ exftât ex fynodo Parifienfi , ita volente Hilario , qui
Orientalium litteras ad fe datas circumquaque emiferit ubi epifcoporum
haberentur convenais , ut eorum refponfa ad Orientales mitteret. Hæc
autem , non nifi Conftantio mortuo & pace per Julianum Ecclefiæ red-
dita , fieri potuifle opinamur , cum qui exfulaverant ob fidem epifcopi
in fuam quifque fedem reftituti jam fuerant, & Ariana peftis ex illo jam tempore
ruere retro f M apfa referri coeperat : idque ex falutatione præmifla
fynodicæ huic epiftolæ confirmatîir, quæ eft: DileHijfimis (S heatifjimis con-
facerdotibus epifcopis Orientalibus omnibus per diverfas provincias in Cbrijto ma-
nentibus Gallicani epifcopi falutem .
31. Ex diftis porro fatis liquet non maleBaronium aliofque poft ipfum
hanc Parifienfem fynodum ad annum C C C LX I I . faltem referendam pu-
tafle ; quos & nos fequimur. neque obftat quod Orientales epifcopi, quibus
in ea fynodo refpondetur, biennio ante ad Hilarium & per ipfum ad Occidentales
fcripfifle credantur , in quo neque diflentio , neque omnino aflen-
tior : neque enim aut citius eorum litteræ in Gallias ab Hilario afferri, aut Parifienfis
fynodi patres commodius, prout illa ferebant tempora, convenire