nandam cæcitatem gentilium , quorum magnus ca tempeftate numéros
erat , in pagis præfertim , unde Pagani tune vocitati , quorque potifli-
mum tot editis prodigiis ad Evangelii do&rinam ample&endam Mat-
tinus compulit ; turn poftremo ad malorum chriftianorum emolliendum
animum, & ad finceræ pietatis amorem omnibus inferendum . Hæc in
anteceffum diôa fint , ut fuo loco & tempore conftet quam immerito
Çlericus Martini fada miranda explodere aggreflus fit , hoc etiam nomine ,
quod chriftiana religio invaluiffet jam eo tempore , nec hujufmodi admi-
niculis opus effet ad fidem ipfi apud incredulos conciliandam. Enimvero
omnium fæculorum hiftoriam ignorare oportet eum qui ignoret, quantum
ad hæreticos convincendos, ad incredulos illuminandos, malos ad
poenitentiam revocandos, bonos in pietate inflammandos eximii alicujus
viri conjunda cum dono miraculorum virtus Temper contulerit.
$. X I I I .
Martinus a jaMantia oflentatione maxime abhorrait : nec repugnant
qua de ipfo narrantur miracula , quid-quid contra
Cleyicus Ma ter et.
Ultimus quem Çlericus affignet , verorum miraculorum charader in
co fitus eft, ut fada non appareant ad oftentationem vanam , fed ob
neceffitatem aliquamaut utilitatem. Verum qui hoc ex capite Martini gc-
fta carpere vult, noe vehementer errat : nam hic fandiffimus vir nihil
magis abhorruit quam gloriæ apud homines captandæ fiudium . Qui Sc-
verum Iegerit, fatis cognofeet quam is difficilis efTet in commemorandis
donis quibus eum Deus largiffime cumulaverat , quam cautus in fugien-
do plaufu & in modeftia fervanda . hinc fadum , eodem teile in Prologo
Vitæ, ut multa ejus gefla nefeiantur: quia laudem ab bominibus non requis
rens , quantum in ipfo fu it , omnes virtutes fuas ( id eft miracula ) latere vo-
luijfet . de quo etiam agit Dialogo I. cap. X X V . & alibi. Neque dicas
fufpedam hislocis habendam Severi narrationem : nam non folum menda-
ciffimum fed etiam flultiffimum eum oflendas oportet , qui alibi qui-
dem Martinum finxerit a jadantia maxime alienum, alibi vero eidem ad
captandam populärem atiram miracula ultro ipfe adfcripferit. Sed videa-
mus unde calumniam feu Martino feu Severo flruat flultifïimus æque ac
mendaciflimus Çlericus : quod alio loco diferte déclarât his verbis :
Quelques fois ce Saint [embloit fa i- Aliquoties hic Sandus vir mirare
de miracles, comme par divertir les
fpeflateurs , comme lors qu9 il arrêta
tout court des Pa'ifans. Cap. XII.
cula edidiffe videtur, quafi ad eum
finem ut fpedantium animos recrea-
ret, veluti cum ruflicos quofdam con-
fiflere loco quodam immobiles compulit
„
Locus a Clerico laudatus in promptu eft pag. 18 .: quasfo vos ilium
perlegite , ut videatis num fatis cauffie ei fuerit cur Martino aut Severo
malediceret ex ea narratione , cujus hsec fumma eft. Martinus videt
procul gentilium ruftieorum manum, ( hi cujufHam ex fuis funus duce-
bant) putatque eos facrilegis facrificiis dare operam. Quid turn ille? fi-
gno crucis eos eodem in leco confiftere jubet y qnoad , rei veritate com-
pwrta , rurfus abire permittit .Ubinam vaua ilia ollentatio ? ubi adftantium
animos
animos recreandi ftudium ? quæ carpit Çlericus . Unum fe profefto ipfe
rièricus deridendum exfibilandumque exhiber his ineptus cotifeaandis,
ftruendifque cavillis. Verumtamen fpcliatum admiffi rij'um teneatts amici:
nam ludum jocumque dicetis hxc fuiffe, prx ut funt qux ex eo audien-
da reliant.
§. X I V .
Resulis a fe prxfirttllis Çlericus abutilur ad couvelleuda qux
potifimum IV . & V. fxculo fa ll a narrantur miracula.
Hacienus feilicet Çlericus velitationibus veluti quibufdam eminus rem
evit prxlulicque puanx : nunc acie , ut fibi videtur, perbelle inftrufta ,
cuneifque fuis certo ordine diftributis, figno repente dato in preelium
ruit Ac mihi quidem paullo ante, cum longo verborum circuitu, &
quafi aliud avens, certas quafdam prxfcriberet fibimet régulas ad iniracu-
la vera a falfis internofeenda, vifus eft imitari accipitres , qui quidem
inhiantes prxdx procul confpeftx, non refta in ipfam ftatim irruunt, fed va-
rios in aere oyros texunt retexuntque, fenlim eidem propius accedentes ,
donee quo vflint pervenerint : turn demurn ex improvifo toco impetu in
ipfam feruntur, incautamque invadunt unguibus & roftro. Id ita fe ha-
bere . ejus fatis verba indicabunt quæ recitaturi fumus .
Mais fi nous confierons les mira- Verum enhnvero fi perpendere
clés j que les Auteurs du IV . & du
V . ficelé nous racontent, nous n y trouverons
pas ces mêmes carafteres de
vérité. Ils difent à tous momens des
ebofes, quy ils ne favent par eux mêmes
, mais feulement par oui dire J p
miracula quæ a fcriptori-
bus IV. & V. fæculi referuntur, in
iis non deprehendemus hæc eadem
veritatis indicia. Narrant frequenter
quæ ex certa feientia non nove-
runt, fed quæ ab aliis audierunt : ne-
que in eadem re narranda ipfi fecum
conveniunt . hujufmodi eft miracu-
lum illud quo Crux Domini noftri
Jefu Chrifti fertur inventa , &c.
ils ne s'accordent nullement en ce qu'ils
difent : tel eft le miracle de la maniéré
dont on dit que la Croix de J- C.
fe trouva, ôcc. „ . . .
Hæc quoniam Severum minime fpeftant , brevitatis caufla prætereo
atque aliis potius refellenda relinquo ; id unum monens fallaciam fubeffe
in verbis Clerici. nam fi qui ipfe vidit , vera referre putandns eft ; cur
non etiam vera haberi debeant quæ quifpiam refert ex eorum relatu qui aut
ipfi viderant, aut ex aliis qui videront audiverant? Exemple»fit minhca
inventio Crucis Dominicæ. quod de ea narrat Severus in Hiftona Sacra,
ex Pauîlini epiftoIaXXXI. pæne ad verbum tranfcnpfit rhic porro ex Melania
fanaiftima femina , quæ quamplures annos in Oriente religionis
gratia perearinata fuerat, ea acceperat una cum reliquns ejufdem lacn li-
gni : hæc autern a Joanne epifeopo Hierofolymitano eo munere pretiofo
donata fuerat ; a quo etiam facile potuit, ^el certe ab aliis ex natu majonbus,
qui aut ipfi infpexerant, aut ab aliis multis audiffe potuerant, hiftona ni
totam percipere debu.it : neque enim tanta res brevi adeo fpatio temporis aut
ex hominum memoria oblitterari, aut fingi potuit in ea civitate ,ubi iaéta
narrabatur. Atqui, inquies, fæpius in eadem re narranda ipfi fecum dil-
cordant ejus ætatis feriptores : quod propofito exemplo conhrmari point.
Refpondeo, eas quæ vidcàntur contradicliones, plerumque non efle , led
r J ^ tant U mvelimus