terrcgari potuit, fcifcitati fumai , partim ab bis qui interfuerant vel fâchant,
cognovimus . Sane fi in fcriptoribus profanis multum intereffe jmlicatur
ad hifloriæ fidem, cos habere qui iis quæ narrant contemporanei fint,
aut certe ætate proximi ; plurimum vero atque omnino maximum, cum
aut interfuerunt ipfi rebus geftis, aut faltem ab iis fe audiffe référant qui
aderant: cur non eademSevero fummam conciliare fidem debeant ? neque
enim fas eft fufpicari eum confiilto mentitum : quod, juxta Clerici diftin-
âionem , unum effet reliquum de quo ambigere deberemus. Atque heic
eoregius miractilorum adfertor a refta ftatim deflefiit via, & argumenta-
txoïiis fiium quod ipfe propofuerat abrumpit. Dixerat : Qui narrat quod
ipfe probe noffe potuit, deceptum fuiffe ne credas : videas itaque num
ipfe alios decipere voluerit. Reéte . Cur itaque non pergis in inftituto
examine, proponifque ea omnia argum enta , quibus dignoîcatur utrum is
inentiri voluerit potueritve nec ne? Ha ne nos itaque fupplebimus partem-
§. X.
Certa régula proponunlur, ex quibus colligas num aliquis mentitus
fuerit, caque Severo accommodant u r .
Quoties in quæftionem vocatur utrum mentitus fit qui remfquæcum-
que tandem ea fit , aut , fi mavis , miraculum aliquod ut fibi optime
compertum divuNat ; milita attente confideranda funt. Infpicere oportet
qui vir ille fit , quaque fide per fe dignus, qua honeftate morum prædi-
tus, cujus denique religionis , cujus inftituti : tum quibus verbis rem narret,
quibus dicendi formulis affeveret : item utrum , fi mentiatur , oc-
cultari facile iismendaciumpoffit qui ipfum redarguere queant, aut, fi
deprehendatur mendax, periclitetur de bona exiftimatione : denique num
ex mendaeio fuo maonum aliquod emolumentum eidem obvenerit, aut
ipfe fibi obventurum fperaverit : poftremo num ille de quo res âliqua
•major narratur, is fit quem ejufmodi res aliunde conftet feciffe. Hæc o-
mnia porro Severo noftro funt nobis aptanda ; ut hoc quafi propofito
exemplo clariora évadant, utque «i inferviant fini propter quem potiffi-
mum diâa funt. fane nihil eorum erit quod in mendacii vel levilfimam
fufpicionem eum vocet, nihil contra quod non eum ab omni ïufpicione
turpiffimi criminis penitus abfolvat. Primum ,-fi generis fplendor ac no-
bilitas aliquid valet, ut fane valere plurimum creditur , ut a mendaeio palam
dicendo honeftos atque honoratos viros procul arceat ; Severus non ex
infima ftirpe aut apud fuos ignobilis , fed nobiliffimo genere natus &
fumma in celebritatefiominum-verfatus fuit , quoad fæcHlo nuntium re-
snifit. Secundo, fi honeftas morum , religio & fa nein m vitæ inftitutum
a mentiendo maxime revocat ; quid horum Severo defuk, ut mendacem
improbumque nobis fingamus ? Primum omnium chriftianus erat & opti-
-mæ notas chriftianus, quique hinc optime norat quantum Deo fummas
•veritati hominum mendacia odio fint, hinc pietate non adeo fimplici erat
•feu fatua , ut fibi perfiiaderepotuerit, quod alicubi ipfemet palamdamnat ,
ehriftianam religionem Saniftorumquegloriam mendaeüs elfe adftruendam..
-Deinde hic eft qui in fumma divitiarum copia , in honorum apice coftitutiis,
pro Chrifto omnia contemfit , humilem pauperemque vitam amplexus,
fuafque facultqtes ip Ecclcfiæ ufus & utilitatem aliorum impendens. Num
itaque
itaque tantum feelus in fe admittere potuerit , ut Martino, fanftilfimo
alioqui viro, ea adfinxerit miracula quoe numquam ab eo faâa fucrint ?
At quibus verbis tradit affirmatque vera elfe hæc quæ de Martino feribit ?
Iis nimirum quibus nihil clarius, nihil firmius, nihil fandius, nihil ad
faciendam fidem accommodatius fit. A it , affirmât, proteftatur , dejerat
aliquoties Dei Chriftique invocato nomine . Initio Vitæ ftatim præfa-
tur Obfecro autem eos qui leliuri funt, ut fidem diliis adhibeant, neque me
quidquam nifi compertum & probatum ftripftjfe arbitrent ur ; alioquin tacere
quam falfa dicere maluijfem . In fine vero ita fubdit : Ego mihi confcius fum,
me rerum fide & a more Chrifii impulfum ut bac feriberem, manifefta expofui-
f e , vera dixijfe : paratumque , ut fpero, babebit a Deo pramium , non qui-
cumque iegerit yfed quicumque crediderit. In Dialogo vero I. cap. X X V I ., de
III. cap. V. quibus verbis non perftringit eorum incredulitatem , qui fe de
Martino mentitum jam turn criminabantnr? Non eft hominis vox ifta, ait
primo loco ex perfona Poftumiani ,fed diaboli ; nec Martino in bac parte de-
trahitur, fed fides Evangeliis derogatur. nam cum Dominas ipfe teftatus f i t ,
iftiufmodi opera qua Martinus implevit, ab omnibus fidelibus effe facienda ;
qui Martinttm non credit ifta feciffe, non credit Cbriftum ifta dixijfe . fed in-
felicCs, dégénérés, fomnolenti, qua ipfi facere non poffunt, facia ab iilo erube-
feunt ; & malunt illius negare virtutes, quam fuam inertiam confitert. altero
vero in loco, Dialogi filum abrumpens, multis in eos invehitur quam
vehementer, qui in dubium revocabant Martini miracula a fe vulgaca.
Miror autem , ait inter cetera , quemquam qui vel tenuem fenfum religionisba-
b'eat, tantum piaculi velle committere , ut putet quemquam de Martino poff :
nteniiri ■ faceffat a quoquam qui fub Deo vivit ,ifta fufpicio: neque enim Mar-
tipus bôc indiget, ut mendaeüs adferatur . fed tamen totius fermonis fidem_ apud
te yCbrifte, depromimus , nos nec alia dixijfe, nec alia diHuros ,quam qua-aut
ipfi vidimus , aut qua manifeflis auftoribus , vel plerumque ipfo referen-
te cognovimus. cetera . Hæc, quæfo vos, qui dicit, tantaque confidentia
affirmât, aut vera affirmare credendus eft , aut, fi mentiatur, mendaciums-
que perjurio exaggeret, omnium mortalium profligatiffimus .& perditifli-
mus eft habendus , qui divina humanaque jura omnia conculcet, & fub
relivionis prætextu vanam ambitionem malitiamque peffimam obvolvat.
At ,' inquiés , fatis liquet , ipfo Severo fatente , ne tum quidem cum
hæc receris vulvaffet , omnia pro veris habita fuiffe. Quorfum tandem
iftuc ? Sane non defuerhnt etiam tum viri increduli & maligni , qui
Martini virtutes Severique fcrîpta clam palamque morderent : fed. hoc
ipfum, Clerice, fi fapis, obeft mnlto magis quam profit cauffæ tuæ . Nam hinc
primum elùcet, Severo , etiamfi voluiffet, mentiri impune non licuiffe
de Martino : quod tute ipfe unum effe ex iisindiciis ftatuis,unde erui eorum
quæ narrantur miraculorum veritas poffit. fi enim illi qui temere mendacii
infimularunt Severum, fatis Martini vitam compertam aliunde ha-
bùiffent, & ejus malam fidem palam produclis teftibus tabulifque probare
quiviffent, præcipue qui tam duris verbis ab eo accepti & quafi ad re-
fpondendiim fuiffent provocati J omnem fane moviffent lapidem , quo
ipfius petulantiam caftigarent, & falfitates feriptis quaquaverfum difper-
fis inditas revincerent. non enim feripferat ea Severus , ut celaret con-
feios, exteris autem aut pofteris, quæ fernper fuit falfariorum fraus,cre-
denda tranfmitteret : fed in media Gallia, vix mortuo Martino , feripferat,
feriptaque in omnes partes miferat, cum multa millia hominum effent,
Sulpicü Severi Tom. J . c præci