49 De Buitenkant met
de Schreierstoren te
Amsterdam, ca. 1885
Doek, 80 x 148 cm.
Rechtsonder J Maris
Gemeentemuseum, Den Haag
Inv.nr. 22-1964
HERKOMST
Collectie E.H. Crone, Amsterdam; Aankoop van
de erven E.H. Crone, 1964.
LITERATUUR
De Bock 1902-'03, p. 98; Van Gelder 1935-'36,
cat.nr. 85; Schuurman e.a. 1962, cat.nr. 190;
De Leeuw, Sillevis & Dumas 1983, cat.nr. 62;
Sillevis 1985, cat.nr. 32; Sillevis, Dom & Kraan
1988, cat.nr. 28.
Kort na zijn terugkeer uit Parijs in
1871, toen Maris voor het eerst
Amsterdam weer bezocht, raakte hij
onder de indruk van de schoonheid
van de stad, vooral gezien vanaf het
water. Blijkbaar hebben deze impressies
zich op zijn netvlies gebrand,
want het panoramisch weergegeven
stadssilhouet in de richting van de
Prins Hendrikkade werd een van zijn
favoriete onderwerpen. Een heldere,
maar bewolkte lucht vormt het decor
van dit werk. Te herkennen zijn het
noordelijke deel van de stad bij de
haven, met links de Schreierstoren en
de brug over de Gelderse kade. Het
ritme in de partituur van dit ‘tema
con variazionf — ër zijn verschillende
varianten bekend uit de jaren ’80 —
is meesterlijk opgebouwd.1 Maris wist
een prachtig contrast te bereiken tussen
de roerloze, zware gebouwen en
de beweeglijk deinende bootjes. Het
feit dat Maris bijvoorbeeld zijn aantal
ophaalbruggen varieerde, toont aan
dat hij het niet zo nauw nam met
de topografische nauwkeurigheid.
Waarom zou ik zelf mijn eigen steden
niet mogen bouwen? zou een bekende
uitspraak van de kunstenaar zijn.2
MM
1 Zie Sutton 1990, pp. 194-95 voor een overzicht
van de bekende versies.
2 De Bock i902-’03, p. 98.
50 Gezicht in een stad,
ca. 1885
Penseel in waterverf en witte dekverf,
243 x 337 mm.
Linksonder J Man's
The National Gallery of Scotland, Edinburgh
Inv.nr. D NG 5046
HERKOMST
Legaat Miss C.A. Hamilton Bruce, 1978.
LITERATUUR
Van Gelder 1935-'36, cat.nr. 156; Andrews 1985,
p. 50, fig. 335.
De aquarel werd in 1886 tentoongesteld
in de Edinburgh International
Exhibition.
De compositie varieert op een
schema dat Maris veelvuldig toepaste
in zijn rijpere tijd en dat dikwijls met
de stad Dordrecht wordt geassocieerd
(zie cat.nr. 56). Opvallend is de
vrijheid die de kunstenaar zich hier
veroorloofde in de uitwerking: de
huizenmassa links is nauwelijks meer
dan enkele ineenvloeiende kleurvlakken,
waarin Maris met enkele
witte accenten en zwarte lijnen een
structuur suggereert.
C v T