Prateritum temnens extremos inter euntem •
Inde fìt9 ut raro, qui fé vixiflè beatimi
Dicat, & exatto contentus tempore vitas
Cedat, uti conviva fatur, reperire queamus •
Jam fatis eil: ne me Crifpim fcrinia Lippi
Compilafle putes, verbum non amplius addara»
S A T I R A I L
A Mbubajarum collegia, pharmacopola?,
Mendici, minus, balatrones, hoc genus omne
Mceilum ac folicitum eil cantoris morte Tigelli :
Quippe benignus erat contra hic, ne prodigus elle
Dicatur, metuens, inopi dare nolit amico,
Frigus quo duramque famem depellere poifit«
Hinc fi perconteris, aui cur atque parentis
Praclaram ingrata llringat malus- ingluvie reift*
Omnia conduélis coemens opibnia nummis :
Sordidus atque animi quod parui nolit haberi,
Refponder. laudatur ab his, culpatur ab illis#
Fufidius vappas famam timet ac nebulonis,
Dives agris, dives poiitis in fcenore nummis :
Quinas hic capiti mercedes exfecat: atque
Quanto perditior quifque eil, tanto acnus urgetr
Nomina feilatur, modo fumta velie virili,
Sub patribus duris, tironum. maxime, quis non,
Jupiter, exclamat, fimulatque audivit, ar in fe
Pro quzilu fumptum faclt. Hic, vix credere poflls
Quam fibi non fir amicus: ita ur pater ille, Terenti
Fabula quem miferum nato vixifle fegato
Inducit, non fe pejus cruciaverit atque hic.
Si quis nunc quxrat, quo res hxc pertinet: illue ,
Dum vitant fluiti vitia, in contraria currunt.
Malthinus tunicis demiiTìs ambular : eft qui;
Inguen ad obiccenum fubduttis uTque facetus :
Paftillos Rufillùs olet, Gorgonius nircum »
Nil medium eil. funt qui nolint tetigiiTe nifi illas,
Qüarum fubfuta talos tegat milita verte;:
Contra alius, nullam nifi olenti in fornice ilantem.
Quidam notus homo cum exiret fornice : matte
Virtute eilo , inquit fententi* dia Garonis.
Nam fimulac venas infiavit tetra libido,
Hue juvenes aquum eil defeendere.,. non alienas
Permolere uxores. nolim laudarier, inquit,
Sic me, mirator cunni Gupiennius albi»
Audire eil opera pretium, procedere rette
Qui mcechis non vultis, ut omni parte laborent:
Utque illis multo corrupta dolore voluptas,
Atque hxc rara cadat aura inter fiepe pericla.
Hic fe pracipitem tetto dedit : ille flagellis
Ad mortem caefus: fugiens hic decidit acrem
Pradonum in turbam : dedit hic pro corpore nutnmos.:
Hunc perminxerunt calones « quin etiam illud
Accidit, ut cuidam teiles cauaamque falacem
Demeteret ferrum . jure omnes : Gaiba negabat *
Tutior at quanto merx eil in claife fecunda :
Libertinar.um dico: Salluilius in quas
Non minus infanit, quam qui moechatur. at hic fi,
Qua res, qua ratio fuaderet, quaque modelle
Munificum effe licet, vellet bonus atque benignus
Efle, darei quantum fatis eiTet, nec fibi damno
Dedecorique foret : verum hoc fe amplettitur uno*
Hoc amat,. hoc laudat, matronam nullam ego tango.
Ut quondam Marfeus amator Originis, ille
Qui patrium mimas donat fimdumque làremque,
Nil fuerit mi3 inquit 3 cum uxoribus unquam alienis.
Verum; eft cum mimis, eft cum meretricibus, unde
Fama malum gravius, quam res trahit, antifcü abunde
Perfonam fatis ell, no» illud quidquid ubique
Officit, evitare ? bonam deperdere famam ,
Rem patris oblimare , malum eft ubicunque : quid inter
Eft in matrona, ancilla, peccefue togata?
Villius in Faufta, Syllæ gener, ( hoc mifer uno
Nomine deceptus, ) poenas dedit ufque, fuperque
Quam fatis eft, pugnis casfus,. ferroque petitus,,
Exclufus fore, cum Longarenus foret incus.
Huic fi mutonis verbis mala tanta videntis
Diceret hæc animus : Quid vis tibi ? numquid ego a te
Magno prognatum depolco Confule cunnum ,
Velatumque flola, iqea cum conferbuit ira?
Quid refponderet ? magno patre nata puella eft«
A t quanto meliora monet, pugnantiaque iilis,
Dives opis natura fuæ, fi tu modo rette
Difpenfare velis, ac non fugienda petendis
Immifcere: tuo virio, rerumne, labores,
Nil referre putas ? quare, ne poeniteat te ,
Define matronas fettarier, unde laboris
Plus haurire mali eft, quam ex re decerpere fruttus«
Nec magis huic inter niveos viridefque lapillos,
( Sit licet hoc Cerinthe tuum) tenerum eft femur, aut crus
Rettius: atque etiam melius perfæpe togara .
Adde. hue , quod mercem fine fucis geftat: aperte
Quod venale habet, oftendit : nec, fi quid honefti eft,
Jattat, habetque palam, quærit quo turpia celet.
Regibus hic mos eft: ubi equos mercantur, opertos
Infpiciunt : ne, ii facies ( ut fiepe ) decora
Molli folta pede eft, emtorem inducat hiantem,
Quod pulchra dunes, breve quod caput,arduaceruixo
Hoc illi rette : ne corporis optima Lynceis
Contemplere oculis, Hypfea cæcior iila y
Quae mala funt fpettes. o crus, o brachia f verum
Depygis, nafuta, brevi latere-, aç pede longo eft«
Matronæ, prater faciem, nil cernere poifis,
Cetera, ni Catia eft,, demifla vefte tegentis.
Si interditta petes,, vallo circumdata., ( nain te
Hoc facit infanum y multæ tibi turn officient res :
Cuftodes, lettica., ciaiflones,. parafitæ,
Ad talos ilola deniiifa, & circumdata pal la :
Plurima , quæ invideant pure appatere tibi rem«
Altera nil obftar : Cois tibi pene videre eft
Ut nudam: ne crure malo,, ne fit pede turpi r
Metiri poftîs oculo latus: an tibi mavis
Infidias fieri, pretiumque avellier,. ante
Quam mercem oilendi r Leporem venator ut alta
In nive fettatur, pofitum uc tangere nolit:
Cantat, & apponit : meus eft amor huic ftmilis : nanu
Tranfvolat in medio poiita, & fogientia captat*
Hifcene verficulis iperas tibi pofle do lor es,
Atqpe æftus, curalque graves e pettore pelli ?
Nonne aipidinibus ftatuir natura modum, quem,
Quid latura fibi, quid, fit dolitura negatum ,
Quærere plus prodeft., & inane, abfeindere foldo ?
Num, tibi cum fauces urit fitis, aurea quæris
Pocuk? num efurtens faflidis omnia prater
Pavonem, rhombumque?tument cibi quum inguina,num,fi
Ancilla, aut verna eft prafto puer , impetus in quem
Continue fiat, malis tentigine rum pi 1 ,,
Non ego, tiamqueparabilem amoveneiiem, iacilemque•
> Ulam , poil paulo, fed pluris, fi exierit vir :
Gal lis hanc, Philodemiis ait: fibi, quæ neque magno
Stet pretio, neque cunttetur, quum eft jufla venire .
Candida rettaque fit : munda hattenus, ut neque. longa,
Nec magis alba velit, quam det natura, videri,
Hxc ubi fuppofuit dextro corpus tniht kvqm,
Tlia & Egeria eft: do nomen quodlibet illi.
Nec vereor ne, dum futuo., vir rure recurrat ;
Tanua frangatur, iatret canis: undique magno > j
pulfa domus ftrepitu refonet : vepallida lecto
Defiliat mulier : miferam fe confeia clamet. 4
iCruribus hxc metuat, doti deprehenfa, egomet mi.
1 Difcintta tunica fugiendum eft , ac pede nudo :
Ne nummi pereant, aut pyga, aut denique fama,
peprehendi miferum eft : Fabio vel judice vincain •
SATIRA III. AD M^CENATEM«
O Mnibus hoc vitium eft cantoribus, inter amicos
Ut numquam inducant animura cantare, rogati, ;
Injuifi numquam defiftant. Sardus habebat
Ille Tigellius hoc. Ciefar, qui cogere poflet,
Si peteret per amicitiam patris , atque fuam , non
Quidquam proficeret : fi collibuiiTet, ab ovo
'Ufque ad mala citaret, Io Bacche, modo fumtna
Voce, modo hac, refonat chordis qu« quatuorima^
Nil iequale homini fuit illi : faspe velut qui
Currebat fugiens hoftem : perfepe velut qui
Junonis facra ferret, habebat faspe ducentos,
Sajpe decern fervos: modo reges atque tetrarchas,
Omnia magna loquens : modo, fit mihi men fa tripes, &
Concha falis puri, & toga, qus defendere frigus
Quam vis crafla queat. decies centena dedifles
Huic parco paucis contento, quinque diebus
Nil erat in loculis. n o t te s vigiiabat ad ipfum
Mane, diem totum ftertebat : nil fuit umquam
Sic impar fibi. nunc aliquis dicat mihi, Quid tu .
Nulläne habes vitia? immo ^alia,haudfortaife minora•
M^nius abfentem Novium cum carperet,.Heus tu,
Quidam ait, ignoras te? an ut ignotum dare nobis
Verba putas ? egomet mi ignofco, Mamius inquit
Stultus & improbus hic amor eft, dignufque notan •
Cum tua pervideas oculis mala lippus inunttis ,
Cur in amicoruni vitiis tarn cérnis acutum
Quam aut aquila, aut ferpensEpidaurius? at tibi contra
Evenit, inquirant vitia ut tua rurfus & illi.
Iracundior eft paulo, minus aptus acutis
Naribus horum hominum rideri poifit, eo quod
Rufticius tonfo toga defluir, & male laxus
In pede calceus ha:ret: at eft bonus, ut melior vir
Non alius quifquam : at tibi amicus : at ingenium ingens
Inculto latet hoc fub corpore: denique teipfum
Concute, num qua tibi vitiorum infèverit olim
Natura, aut etiam confuetndo mala, namque
Neglettis urenda filix irinafcitur agris.
I Hue praivertamur : amatorem quod arnicas
Turpia decipiunt cascum vitia, aut etiam ipfa h«c
Delettant: veluti Balbinum polypus Agnae«
Vellem in amicitia fic erraremus : & ifti
Errori nomen virtus pofuijTet honeftum#
At, pater ut guati, uc nos debenjus amici,
Si quod (it vitium, non faftidire ; ftrabonem
Appellar pattum pater ; & puilum, male parvus
Si cui filius eft, ut abortivus fuit olim
Sifyphus; hunc, varum, diftortis cruribus: ilium
Balbutit feaurutn, pravis fultum male talis,
Parcius hic viviti frugi dicatur: ineptus
Et jaclantior bic pauio eft? concinnus amicis
Eoftulat ut videatur: at eft truculenrior, atque
Plus aquo über? fimpiex fortifque habeatur•
Caldior eft? acres infer numeretdr. opinar ,
Hcc res Sf jungit, junctos & lervat amicos.
At nos virtutes ipias invertimus, atque
Sincerum cupimus vs/s inctuftare. probus quis
Nobifcum vivit? multutn eft demiflus homo: ilK
Tardo cognomen pinguis damns . hic fugit omnes
Infidias, nullique maio latus obdit apertum?
( Quum genus hoc inter vita; verfetur, ubi acris
Invidia, atque vigent ubi crimina ) pro bene fano
Ac non incauto, fiilum aftutumque vocamus.
Simplicior fi quis ( quaiem me laepe libenter
Obtulerim tibi, Maecenas ) ut forte legentem
Aut taciturn impeilat quovis fermone moleftus:
Communi fenfu plane caret, inquimus : eheu
Quam temere in nofmet legem fancimus iniquam !
Nam vitiis nemo fine nafcitur: optimus ille eft,
Qai minimis urgetur. amicus dulcis, ut squum eft f
Cum mea compenlet vitiis bona; pluribus hifce,_
( Si mqdo plura mihi bona Hunt ) inclinar, amati
Si volet j hac lege, in trutina ponetur eadem.
Qui, ne tuberibis propriis oSèndat amicum,
Poftulat, iguofcat verrucis illius: squum eft,
Peccatis veniam pofcentem reddere rurfus.
Denique, quatinus excidi penitus vitium ir®,
Cetera item nequeunt ftultis hsrentia : cur non
Ponderibus moaulifque fuis ratio utitilr; ac res
Ut qusque eft, ita fuppliciis delifta coercet?
Si quis eum fervum, patinam qui tollere juilus,
Semefos piices, tepidumque ligurierit jus,
In cruce fuftigat, Labeoue. iaiauior inter
Sanos dicatur? quanto hoc. furiofius atque^
Majus peccatum eft ? pauluin deliquit amicus ?
Quod nifi eoncedas, habeare - infuavis : acerbus
Odifti, & fugis, ut Drufonem debitor ®ris :
Qui, nifi qumn triftes. mifero venere Calends,
Mereedem aut nummos unde unde exiricat, amara*
Porreéto jugulo hiftorias, captivus ut, audit.
Comminxit leclum potus ; menfave catillum
Evandri manibus tritura dejecit; ob hanc rem,
Aut pofitum ante mea quia puUum in parte catini
Suftulit eturiens, minus hoc jucundus amicus
Sit mihi? quid faeiam, fi futtum fecerit, aut ft
Prodiderit commiffa fide, fponfumve negarit ?
Queis paria efte fere placuit peccata, laborant,
Cum ventum ad verum eft : fenfus morefque repugnant,
Atque ipla utilitas jufti prope mater & Equi.
Cum prorep erunt primis aqimalia terris,
Mutum & turpe pecus, glandem atque cubilia propter,
Unguibus & pugnis, dein fuftibus, atque ita porro
Pugnabant arm is, qus poft fabricaverat ufus.
Donee verba, quibus voces fenfufque notarent,
Nominaque invenere: dehinc abfiftere bello,
Oppida coeperunt munire, & poncre leges,
Ne quis fur elfet, neu iatro, neu quis adulter.
Nam fuit ante Helenam cunnus teterrima belli
Caufa : fed ignoris perierunt mortibus illi,
Quos Venerem. incertam rapientes more ferarum
Viribus editior csdebat, ut in grege taurus.
Jura inventa metu ¡njufti fateafe uecefle eft,
Tempora fi faftofque velis evolvere mundi.
Nec natura poteft j'ufto fecernere iniquum,
Dividit ut bona diyerfis, fugienda petendis ■
Nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque
Qui teneros caules alieni fregerit horti,
Et qui noélurnus Pivnm facra legerit, adfit
Regula., peccatis qus ptenas irroget squas;