Ultima de Supers illa :reiiquiti hümum.
Proque metu populum fine vi piidor ipfe regebat.
Nullus erat ,, juftis reddere jura, labor.
Nil mihi cum bello:* pacem poftefque tuebar:
Et clavem oftenderis, H$c, ait, arma gero. •
Prefierat ora Deus, tune fic-noftra ora refolvp,
Voce mea voces eliciente'Deo.
Cum tot fint Jani; cur (las facratus in uno ,
Hic ubi junda foris templa duobus habes ?
Ille manu mulccns propexam ad pedora barbam,
Protinus Oebalii ret.tulit ärma T i t i .
Utque- levis cuftös armillis capta Sabinis
Ad fumm» Tatium duxerit arcis iter.
Inde, velut nunc eil, per quem defcenditis, inquit,
Arduus in valles & Fora clivus erat.
Et jam contigerat portam: Saturnia cujus
Demferat appofitas infidiofa feras.
Cum tanto veritus cornmittere numine pugnam,
Ipfe me» movi callidus artis opus .
Oraque, qua pol lens ope fum , fqntana reclufi;
Sumque repentinas ejaculätus aquas.
Ante tarnen gelidis fubjeci iulphura venis:
Clauderet ut Tatio fervidus hümor iter»
Cujus ut utilitas puliis percepta Sabinis ;
Qu»que fuit, tuto reddita forma, loco eil ;
Ara mini pofita eil parvo conjundä facello:
H»c adolet flammis cum flrue farra fuis.
A t cur pace lates, motifque recluderis-armis ?
Nec mora,; quasfiti reddita caufia mihi.
Ut populo reditus pateant ad bella profedo,
Tota patet demta janua noilra ferä.
Pace fores obdo; ne qua difcedere poifit:
C»fareoque diu nomine claufus ero>
Dixit, & attollens oculos diverfa tuentes,
Adfpexit toto quidquid in orbe fuit.
Pax erat; & veilri, Germanice ,} CfUifla triumphi
Tradfderat famulas jam tibi Rhenus aquas .
Jane, face »ternos, Pacem, Paciique, miniftros:
Neve fuum, prseft#,, deferat audor- opus .
Quod tarnen ex ipfis licuit/mihi difGere'Faftis;, ,
Sacravere Patres hac duo templ^ die.
Accepit Phcebo Nymphaque Coronide natum
Infula, dividua quam premit amnis aqua.
Jupiter in parte eft. cepit locus unus utFümque;
Jundaque. Tunt magno templa nepotis, avo.
QUid ,yetat & Hellas , ut quasque qriturque caditque,
Dicere? promifli pars fit & ifta mci .
Felices animbs, quibus n»c cognofcere primis,
Inque domos fuperas fcandere cura fuit!
Credibile eil illos pariter vitiifque locifque
Altius. humanis exferuifie caput.
Non Venus & vinum fublimia pedora fregit;
Officium ve fori, militi»ve labor
Nec levis ambitio, perfufaque gloria fuco :
Magnarumve fames follicitavit opum .
Admbvere. oculis. .diilantia fidera noilris ;
/Etheraque'(ngenio fuppofuere fuo.
Sic petitur caslum: non ut ferat Oflan Olympus;
Sifmmaque Peliacus fidera tangat apex.
Nos quoque fab ducibus cslum metabimur illis >
Poriemufqüe fuos ad flata figna dies.
E Rgo ubi nöx aderit venturis tertia Nonis,
,Sparfaque c»lefti‘ rore madebit humus;
Odipedis ’fruftra quzrentur brachia Cansri:
Praeceps occiduas ille fubiyit aquas»
INfliterfnt Non» : mifii tibi nubibus atris
Signa dabunt imbres, exoriente Lyra.
Uattubr adde dies duflis ex ordine Nonis ;
Janus Agonali luce piandus erit •
Nominis effe potes fuccinélus caufia minifler,
Hoilia c»litibus quo ièriente cadit •
Qui calido flriélos tinélurus fanguine cultros,
Semper T Agone ? ) rogas, nèc nifi juiTus agis.
Pars, quia non veniant pecudes, fed agantur, ab ailjj.
Nomen Agonalem credit habere diem.
Pars putat hoc feftum prifcis Agrialia diéìum ;
Una fit ut pròprio attera demta loco.
An , quia pr»vifos in aqua timet hoftia cultros }
A pecoris lux eft iila notata metu?
Pars etiam, fieri folitis »tate priorum
Nomina de ludis Graia tulifle diem.
Et pecus antiquus dicebat Agonia fermo:
Veraque judicio eft ultima caufla meo.
Utque ea nunc certa eft; ita Rex placare facrorum
Numina laniger» conjuge debet ovis.
Viélima, qu» dextra cecidit viftriee , vocatur.
Hoftibus amotis hoftia nomen habet.
Ante, Deos Homini quod conciliare valeret,
: Far erat, & puri lucida mica falis.
Nondum pertulerat lacrimatas cortice myrrhas
Aéla per0»quoreas hofpita navis aquas. .
Thura nec Euphrates, nec miferat India coftum ,
Nec fuerant rubri cognita fila croci.
Ara dabat fumos herbis contenta Sabinis,
Et non exiguo laurus adufta fono
Si quis erat faólis prati de flore coronis,
Qui poffet violas adde r e dives erat.
Hic , qui nunc aperit percuflì vifcera tauri,
In facris. nullum culter habebat opus.
Prima Ceres avid» gavifa eft fanguine porc» ,
Ulta fuas merita c»de. nocenris opes .
Nam fata, vere novo teneris- laélentia fulcis
Eruta fetiger» : comperit ore fuis •
Sus dederat pcenas. exemplo territus hujus
Palmite debueras abftinuiiTe caper .
Quem fpeélans aliquis dentes, in vite prementem,
Talia non tacito diéla dolore dedit:
Rode, caper, vitem.: tamen huic, cum ftabis adaram,
In tua quod fpargii cornua poifit, erit.
Verba fides fequitur: nox» tibi deditus hoftis
Spargitur anufo cornua, Bacche, mero.
Culpa fui. npcuit : nocuit quoque culpa capell».
Quid bos, quid placid» commeruiftis oves?
Flebat Ariftcus, quod apes cum ftirpe necatas
Viderat incceptos deftituifle favos.’
C»rula quem genetrix »gre folata dolentem,
Addidit h»c diiftis ultima verba fuis :
Siile, puer., lacrimas. Proteus tua damna Ievabit:
Quoque modo repares, qu» periere, dabit.
Decipiat ne te verfls tamen ille figuris;
Impediant gerainas vincula firma manus .
Pervepit ad yatem juvenis; refolutaque fonino
Alligar »quorei brachia capta fenis .
Ille fua faciem transformis adulterat arte:
Mox domitus yinclis in fua membra redit •
Oraque c»rulea tollens rorantia barba;
Qua, dixit * repares arte requiris apes?
Obrue maélàti corpus tellure juvenci :
Quod petis a nobis, obrutus ille dabit.
JufTa .facit; paftor. fervent examina putrì
De bove : afille animas una necata dedit»
Pofcit
Prifcit ovém fatum. verbenas improba carpfit;
Quas pia Dis ruris ferre folebat anus.
0uid tuti fupereft ; animam cum ponat in ans
Lanigerumque pecus, ruricolsque boves ?
placat equo Perfis radiis Hypenona cinctum ,
Ne detur celeri viélima tard» Deo.
Ouod femel eft triplici prò yirgine c»fa Dian»,
Nunc quoque prò nulla yirgine cerva cad it.
Eita canum vidi Trivi» libare Sap»os :
Et quicumque tuas accolit , H»me, nives .
Cseditur & rigido cuftodi ruris afellus.
Caufla pudenda quidem .eft, huic tamen apta D*0»
Fefta corymbiferi cèlebrabas Gr»cia Bacchi,
Tertia qu» folito tempore bruma refert»
pi quoque cuitores gelidi venere Lyc»i,
Et quicumque jocis non alienus erat:
Panes, & in Venerem Satyrorum prona juventus j
Qu»que colunt amnes folaque rura De» •
Venerai & fenior pando Silenus afelio,
Quique rubro pavidas inguine terret aves.
Pulcia qui dignum nemus in convivià naéli
Gramine veftitis accubuere toris .
Vina dabat<Liber: tulerat fibi. quifque coronam.
Mifcendas parce rivus agebat aquas .
Naides effufis ali» fine peftinis uiu,
Pars aderant pofitis arte manuque comis .
llla fupér furas tunicam colieéla miniftrat :
Altera diffuto peÌlus aperta finu.
Exfeiit h»c humerum : veftern trahit illa per herbas •
Impediunt teneros vincula nullà pedes.
Hinc ali» Satyris incendia mitia pr»bent :
Pars t ib iq u i pinu tempora nexa gens.
Te quoque ; inexftinil» Siléne libidinis, urunt •
Nequitia eft, qu» te non finit effe fenem.
At ruber- hortorum decus & tutela Priapus
Omnibus ex illis Lotide captus ^rat .
Hanc cupit, hanc optat : fòla fufpirat in illa :
Signaque dat nutu; foHicitatque notis.
Faftus inell pulcris, fequiturque fuperbia formam»
Irrifum vultu defpicit ilia iuov ^
Nox erat: & , vino fomnum faciente, jacebant
Corpora diverfis viila fopore locis .
Lotis in herbofa fub acernis ultima ramis,
Sicut erat lufu feda , quievit humo » »■
Surgit amans : anìmamque tenens, v effigia furtim
Sufpenfo digitis fert taciturna gradu.
Ut tetigit nive» fecreta cubilia Nymph» ;
Ipfa fui flatus ne fonet aura, cavet.
Et jam finitima corpus librabat in herba:
Illa tamen multi piena foporis erat.
Gaudet: & , a pedibus traéfir velamine, vota
Ad fua felici coeperat ire via.
Ecce rudens rauco Sileni ve6lor afellus
Intempeftivos edldit ore fonós .
Territa confurgens Nymphe manibufque Priapum
Rejicit, & fugiens concitai omne nemus.
At Deus, obfccena nimium quoque parte paratus,
Omnibus ad Lun» lumina rilus erat;
Morte dedit poenas auflór clamoris : & hinc eft
Hellefpcntiaco v iflima grata Deo »
Intaél» fueratis aves folatia ruris ;
Affuetum filvis, innocuumque genus ;
Qu» facitis nidos, qu» plumis ova fovetis,
Et facili dulces editis ore modos*
S | nihil ifta juvant: quia lingu» crimen habetis,
Dique putant mentes vos aperire fua»*
Nec tamen id falfum. nam, Dis ut proxima qu»que,
Nunc penna veras, nunc datis ore notas.
Tuta diu volucrum proles, tum denique caefa eft:
Juveruntque Deos indicis exta fui.
Ergo f»pe fuo conjux abduéla marito
Uritur. ignitis alba columba focis.
Nec defenfa juvant Capitolia, quo mihus anfer
Det jecur in lances, Inachi lauta, tuas.
Notle De» Nodi criftatus c»ditur ales,
Quo4 tepidum vigili provocai ore diem.
Interea Delphin clarum fuper »quora fidus
Tollitur ; & patriis exlerit ora vadis.
POftera lux hiemem medio difcrimine fignat:
^quàque pr»terit», qu» fuperabit, erit.
PRoxima profpiciet Tithono nupta relido
Arcadi» facrum pontificale De».
Te quoque lux eadem , Turni foror, »de recepit ;
Hic ubi Virginea Campus obitur aqua .
Unde petam cauflas hòrum, moremque facrorum?
Dirigat in medio quis mea vela freto?
Ipfa mone, qu» nomen habes a carmine dudum ,
Propofitoque fave, ne tuus erret honos.
Orta prior Luna ( de fe fi credirur ipfi )
A magno tellus Arcade nomen habet.
Hic fuit Evander: qui, quamquam clarus utroque,
Nobilior facr» fanguine matris erat.
Qu», fimul »thereos animo conceperat ignes;
Ore daBat vero carmina piena Dei.
Dixerat h»c nato motus inftare fibique,
MuLtam preterito tempore nada fidem .
Nam juvenis, vera nimium cum matre, fugatus
Deferii Arcadiam Parrhafiumque larem.
Cui genetrix flenti, Fortuna viriliter, inquit,
( Siile, puer, lacrimas ) ifta ferenda tibi eft.
Sic erat in fatisi nec te tua culpa fugavit; t
Sed Deus;. infenfo pulfus es urbe Deo.
Non meriti poenam pateris, fed Numinis iram.
Eft aiiquid magnis crimen abefle malis.
Confcia mens ut cuique fua eft, ita concipit ¿ntra
Pedona prò fado fpemque merumque fuo.
Nec tamen ut primus mcere mala taiia paifus:
Obruit ingentes ifta procella viros .
Paifus idem, Tyriis qui quondam pulfus ab oris,
Cadmus, in Aonia conftitit ex fui humo.
Paifus idem Tydeus, & idem Pagafeus Iafon :
Et quos pr»terea longa referre mora eft.
Omne folum forti patria eft ; ut pifcibus »quor,
Ut volucri, vacuo quidquid in orbe patet.
: Nec fera tempeftas toto tamen horret in anno :
Et tibi ( crede mihi) tempora veris erunt.
Vocibus Evander firmata mente parentis
Nave fecat fludus, Hefperiamque tenet.
Jamque ratem dod» monitu Carmentis in amnem
Egerat, & Thufcis obvius ibat aquis.
Fluminis illa latus, cui funt vada junda Terenti,
Adfpicit; & fparfas per loca fola cafas.
Utque erat, immiifis puppim ftetit ante capillis;
Coptinuitque manum torva regentis iter.^
Et procul in dextrara tendens.fua brachia ripamf
Pinea non. fano ter pede texta ferit.
Neve d^ret fai rum properans infiftere terr»,
Vix eft Evandri vixque retenta manu.
Dique petitorum, dixit, faivetr locorum ;
Tuque novos c»Io terra datura Deos ;
Fluminaque, & Fontes, quibus nofpita tellas,
Et nemorum Div», Naiadumque chori ;
I Efte