P. O V Î D I I N A S O N Ï S
Stillantemquc tenens generòfa fenguine cult rum,
Edidit impavidos ore ramarne tonos :
Per tibi ego hutìc juro fcwrent calia roque cruorem,
Perque tuos Manes, qui mihi. numen erunt :
Tarquiniura poenas profuga cum flirpe daturum.
Jam latis eli virtus diilìmulata diu.
Illa jacens ad verba oculos fiae luiàine movit;
Vifaque cotìculfa dièta probare coma.
Fertur in -exfequias animi matrona viri lis :
Et fecum lacrimas, ibHdfemque trabit.
Vulnus inane patet. Brutus clamore Qui rites
Concitat, & Regis faèla nefanda iefert.
Tarquinius cum prole fugit. capit annua Confai
Jura, dies rçgnis illa fuprema fuit.
FAllimur ? an veris prxnuntia vçnit hirunda;
Et metuit, ne qua verfa recurràt hyems?
Sæpe tamen, Progne, mmium prope rafie quereris;
JVirque tuo Tçreus frigore Ixtus erit. Amque duæ reliant noftes de menfe fecondo,
Marfque çitos junèlis currjbus- urget equos :
Ex vero politura permanfit Equiria nomen.*
Quæ Deus in Campo profpicit ipfe fuo,
Jure venis, Gradi ve; locum tua tempora pofcunt :
Signarulque tuo nomine mejîfis adeft..
Venimus in portum, libro cum- menfe peraèlo»
Naviget hinc alia jam mihi linter aqua./
I ' A S T O R U M
L I B E R I I I .
B Ellice, depofitis çlypeo paulilper & balla,
Mars, ¿les; & mtidas callide folve comas *
Foriìtan ipfe rogçs, quid fît cum Marte poetx.
A te, qui cariitur, nomina mçnfîs babet.
Ipfe vides mani bus peragi fera bella Minervx.
Num minus ingenuis artibus illa yaçatf
Palladis exemplo. ponendx tempora fume
Cufpidis, invenies & quod ^mermis agas,
Tum quòque inermis eras, puro te Romana facerdo?
Cepit; ut huic Urbi femina digna dares.
3 lia Vellaljs ( quid enim vetat inde moveri?)
Sacra lavatùras mane petebat aquas.
Ventum erat ad molli deçlivgm tramite ripara:
Ponitur e fumma fièljlis urna poma,
Fefla réfedit humi ; ventofque accepit aperto
Peèlore ; turbatas reflituitque comas.
Dum fedet ; umbrofx falices, vofecrçfquç canora?
Feçerunt fomnos, & leve murmur aqux.
Blanda quiçs vièlis furtim fubrepit pçellis:
Et çadit a mento languida faèla manus,
Mars vjdet hanc, vifemque çupit, potjturqoe çupitam :
Et fua divina furta fèfèllit ope,
Somnus abit: jaçet illa grayis, jam feiliçet intra
Vifcera, Romana; ponditor Urbis, eras,
Languida conlurgit ; nec fcit cur languida furgat :
Et peragit tales arbore nixa fonos ;
Utile fit fàuflumque, preçor, quod imagine fòmni
Vidimus, an forano plarius illud erat ?
Jgnibus Iliacis aderam : pura lapfa capillis
Decidit ante facros lança yitta foco9.
Inde duæ pariter ( vifu mirabile ) pajmæ
Surgunt. ex, illis altera major erat :
Et grayibus ramis totum protexçrat orbemj
Contigeratque nova fiderà fumma coma.
Ecce meus fertum patruus motitur in illas,
Terreor admonitu ;■ corque timore micat.
Martia Pic us avis gemino pro ftipite pugnant,
Et Lupa, tuta per bos utraque palma feit*
Dixerat: & plenam non firmis viribus uttiam
Suftulit. implerat, dum fua vifa refert.
Intereai ctefeeilte Remo, crefcente Quirino,
Cadefti tumidus pondere venter erat .
Quo minus emeritis exiret curfibus- annus,
Reftabant nitido jam duo figaa Deo.
Silvia fit mater: Veil« fimulacra feruntuc
Virgineas oculis oppofuiffe manus .
Ara Dea; perte tremuit pariente miniftra ;
Et fubiit ciñeres territa flamma iuos.
Hazp ubi pognovit contemtor Amulius sequi :
(Nam raptas fratri vi&or babebat opes) . .
Amhe jubet mergi geminos. feelus unda refugit.
In ficca pueri deltituuntur humor
Lade quis infantes nefctt creviile ferino ,
Et picum expofitis fepe tulifle eibos?
Non ego te, tanta; nutrix Larentia gentis,
Nec taceam veibas, Fauftule pauper, opes.
Vefter honos vemet , pum Larentalia dicarn:
Acpeptus Geniis illa December habet.
Martia ter fenos proles adoleverat arinos;
Et fuberat flaviB jam nova barba corns,
Omnibus agricolis armentommque magiftris
Jliads fratres jura petita dabant,
S^epe dotnum veniunt prsdonum fanguine is t i,
Et redigunt ados in fua rura bo ves,
Ut genus audierunt ; ánimos pater agnitus auget:
Et pudet in paucis nomen habere cafis;*
Romuleoque. cadit trajedus Amulius enfe:
Regnaque longsvo reftituuntur avo,
Moenia conduitt.uri qus, quam vis parva fuerunt,
; Non tarnen expediit tranfiluifle Remo.
Jam, modo qua fuerant filvsy, pecorumque recefius,
Urbs erat, Sterns cum pater Urbis ait ;
Arbiter armorum, de Cujus fanguine natus
Credor; & ut credar pignora certa dabo:
A te principium Romano ducimus anno :
Primus de patrio nomine menfis eat,
Vox rata fit; patrioque vocat de nomine menfem•
Dfeitur hsc pfetas : grata fuifle Deo .
Et tarnen ante orrines Martem colugre priores •
Hoc dederat ftudiis.; bellica turba fuis.
Pallada Cecropids» Minoia Creta Dianam,
Vulcanum tellus Hypfipyl^á colit:
Junonem' Sparte , Pelopeiadefque Mycens :
Pinigerum Fauni Manalis ora caput.
Mars Latió venerandüs erat; quia prsfidet armis.
Arma fers genti remque decufque dabant —
Quod fi forte yacas , peregrinos iñfpice Fallos :
Menfis’ in his etiam nomine Martjs erit.
Tertius Aibarjis, quintus fuit ilfe Falifcis:
Sextus, apud populos, Hernica terra, tuos.
Inter Aricinos , Álbanaque témpora conllant
Fadaque Tefegoní tnoenia celfa manu.
Quintum Lauren tes, bis quintum iEquicolus afper,
A tribus hunc primum turba Curenfis habet.
Et tibí cum proavis, miles Péligne, Sabinis
Conyenit : hip genti quartus utrique. Deus.
Romulus hos omrjes ut vinceret ordme fairem,
Sanguinis audori témpora prima dedit.
Nec totidem- veterep, quot nunc, habuerp Ralendas.
| lile minor geminis menfibus annus erat»
Nonol um
■Nondum tradideras vidas vidoribus artes,
I Grecia, facundum fed male forte genus.
■Qui bene pugnatat, Romanamj noverat artem .•
I Mittere qui poterat pila, difertus erat.
■Quis tunc aut Hyadas, aut Pliadas Atlanteas
I Senferat, aut geminos effe fub axe polos?
■ElTe duas Ardos ; quarum Cynofura petatur
I sidoniis ; Helicen Graja carina notet ?
|si°naque qua; longo frater percenfeat anno,
I Tré per nasc uno menfe iororis equos ?
■Libera currebant, & inobfervata per annum
I Sidera : conftabat fed tarnen eile Deos.
■Non illi cxio labentia figna mov«bant;
■ Sed fua: qux magnum perdere crimen erat.
Illlaque de foeno . fed erat reverenda foeno,
I Quantam nunc Aquilas cernis habere tuas.
■Pertica fufpenfos portabat longa maniplos :
I Unde maniplaris nomina miles habet.
§Ergo animi indociles, & adhuc ratione carentes
■ Menfibus egerunt luilra minora decem .
Mnnus erat ; decimum cum Luna repleverat orbem •
W Hie noilris magno tunc in honore fuit.
ISeu quia tot digiti, per quos numerare folemus :
■ Seu quia bis quino femina menfe parit.
iSeu quod adufque decem numero crelcente venitur ;
■ Principium fpatiis fumitur inde novis.
linde pares centum denos fecrevit in orbes
I Romulus : Haftatos inilituitque decem *
■Et totidem Princeps, totidem Pilanus habebat
I Corpora : legitimo quique merebat equo.
JQuin etiam partes totidem Titienfibus idem, ^
I Quofque vocant Ramnes, Luceribufque dedit •
jAiTuetos igitur numeros fervavit in anno.
I Hoc luget fpatio femina moella viriim. .
■Neu dubites, primx fuerint quin ante Kalendae
I Martis ad hxc animum figna sferre potes.
■Laurea Flaminibus, qux toto perilitit anno,
1 Tollitur: & frondes funt in honor« nova; •
lljanua nunc Regis polita viret arbore Phoebi :
] Ante tuas fit idem, Curia Prifca, fores.
■Velia quoque ut folio nireat velata recenti,,
I Cedit ab Iliacis laurea càna focis.
■Adde, quod arcana fieri novus ignis-in xde
I Dicitur; & vires fiamma refeéla capit
■Nec mihi parva fides, annos hinc ifle priores ^
I Anna quod hoc coepta eil menfe Perenna coll.
■Hinc etiam veteres initi memorantur honores
I Ad fpatium belli, perfide Pane, tui,
BDenique quintus ab hoc fuerat Quintilis : & inde
I Incipit, a numero nomina quifquis habet*
■Primus oliviferis Romam deduèlus ab arvis,
I Porapilius menfes fenfit abeffe duos .
■Sive hoc a Samio doflus, qui polle renala
I Nos putat; Egeria live manente fua.
■Sed tarnen e rrabant etiam num tempora ; donec
I Cxfaris in multis h«cA quoque cura fuit *
■Non hxc ille Deus tantxque propaginis auèlor
I Credidit officiis effe minora fuis :
■PromilTumque fibi voluit prxnofeere cxlum:
B Nec Deus ignotas hofpes inire doinos .
Ille moras Solis, quibus in fua figna redlret,
■ Traditur exaèlis difpofuiffe notis.
Is decies fenos tercentum & quinque diebus
■ Junxit, & e pieno tempora quarta die.
■ Hic anni modus eli. in lullrum accedere debet,
I Quae confematur partibus, una dies*
SI licet occultos monitus audire Deorum
Vatibus; ut certe fama licere putat;
Cum fis officiis, Gradi ve, virllibus aptus ;
Die mihi, matronx cur tua fella colane •
Sic ego : lie pofita dixit mihi cufpide Mavors ;
Sed tamen in dextra miffilis haila fuit :
Nunc primum lludiis pacis, Deus utiHs armis,
Advocor : & grelTus in nova callra fero,
Nec piget incepti. juvat hac quoque pàrte morari:
Hoc folam ne fe pofle Minerva putet .
Difce, Latinorum vates operofe dierum,
Quod petis : & memori peélorc di ¿la nota •
Parva fuit, .fi prima velis elementa refefre,
Roma: fed in parva fpes tamen hujus erat.
Mania jam llabant populis angulla futuris :
Credita fed turbx tunc nimis ampia fux.
Qux fuerit nofiri fi quxris regia nati ;
Adfpice de canna ilraminibufque domum *
In ili pula placidi carpebat munera fomni :
Et tamen ex ilio venit in aflra toro.
Jamque loco majus Romanus nomen habebat:
Nec conjux illi, nec focer ullus erat.
Spernebant generös inopes vicinia dives :
Et male credebar fanguinis auèlor ego.
In Ìlabulis habitafle, boves pavilfe, nocebat;
J ugeraque inculti pauca tenere foli.
Cum pare quxque fuo coeunt volucrefque ferxque :
Atque ahquam, de qua procreet, anguis habet.
Extremis dantur connubia gentibus : a t, qux
Romano, vellet nube re 7 nulla fuit.
Indolui ; patriamque dedi tibi, Romule, mentem ^
Tolle preces, disi : quod petis , arma dabunt.
Fella para Confo : Conlus tibi cetera dicet ;
Ipfo fella die dum fua facra canes.
Intumuere Cures, & quos dolor attigit idem.
Tum primum generis intulif arma focer.
Jamque fere raprx matrum quoque nomen habebant ;
Traélaque erant longa bella propinqua mora.
Conveniunt nuptx diftani Junonis m xdem :
Quas inter niea fic eli nurus orfa loqui :
O pariter raptx, (quoniam hoc commune teaemus)
Non ultra lente poflumus elTe pix.
:Stant acies : fed utra Di fmt pro parte rogandi,
Eligite. hinc conjux, hinc pater arma tenent.
Quxrendum, vidux fieri malimus an orbx.
Confilium vobis forte piumque dabo.
Confilium dederat. parent, ennemque refolvunt;
Mallaque funerea corpora velie tegunt.
Jam fiabant acies ferro mortique paratx.*
Jam lituus pugnx figna daturus erat :
Cum raptx veniunt inter patrefque virofque ;
Inque finu natos pignora cara ferunt.
Ut medium campi pallìs tetigere capillis;
In terram polito procubuere genu.
E t, quali fentirent, blando clamore nepotes
Tendebant ad avos brachia parva fuos.
Qui poterat, clamabat avum tum denique vi fura .*
Et qui vix poterat, polfe coaèlus erat.
Tela viris animufque cadunt: gladiifque remotis
'Dant foceri generis accipiuntque manus.
Laudatafque tenent natas ; feutoque nepotem
Fert avu& : hic feutis dulcior ufus erat.
Inde diem, qux prima, meas celebrare Kalendas
Oebalides matres non leve munus habent.
I An, quia committi ftriclis mucronibus auf»
Finierant lacrimis Martia belfe fuis f
Vel