m e t a m o r p h o s e o n l i b . x n .
Fixit in adverfa comuni fine cufpide vultu.
Vefte Pelethronium Machareus in peftus adaéto
Stravit Erygdupum. memini & venabula condì'
Inguine, Neffeis manibgs conjefta, Cymeli.
Nec tu crediderjs tantum cèciniife futura
Ampyciden Mopfiim , Mopfo jaculante biformis,
Occubuit, fruftfaque loqui.tentavit Odires, .
Ad mentum lingua, mentoque ad guttura fi x o ,
Quinque ned Cyneus dederat,Stipheiumque,Brqmumque,
Antimachumque,Helimumque,fecuriferumqueP.yracmon.'
Vulpera, non nomini : numerum , nonienque notavi.
Provolat Ematbii fpoliis armatus Halefi,
Quem dederat leto, membris & corpore Latreus .
Maximus. buie xtas, inter juvenemque, ienemque,
Vis juvenilis erat, variabant tempora cani.
Qui clypeo, galeaque, Macedoniaque fariiTa
Confpicuus, ficifmque obverfus in agmen utrumque ;
Armaque concdffìt, certumque equìravit in orbem :,
Verbaque tot fuditvacuas animofus in auras,:
te , Catpi, feram ? nam tu mihi femina, femper,
Tu mibi. Caenis .eris . nec IL* natalis origo
Comminuit ? mentemque fubit, quo premia fafto,
Quaque viri fàlfàtn fpeciem mercede pararis ?
Vel quid nata vide, vel quid fis palla: columque,
I , cape cum calar his, & ftamiua pollice torque ;
Bella r'elinque viris. jaftanti talia Carneus
Extentum curfu miffa latus, eruit hafia,
Qua v.ir equo commifiiis erat, fnrit ille dolore:
Nudaque Pbyllei juvepis ferir ora ¿riffa.
Non fecus hererefilit ; quam redi a culmine grando:
Aut fi quisparyo feriat cava, tympana .fiuto-,
Cominus aggreditur : laterique recondere duro
Luftatur gladium. .gladio .loca pervia, non funt.
Haud tarnen efiugies: medio jugutaberis enfe,
Quandoquidem mucrqeft hebes, inquit ; & in latus enfem
Obliquailongaque ampleciitur ilia dextra .
Plaga facit gemitus, ceu cqrpore marmoris ifli ;
Fraélaque difliluit perculfo lamina collo.
Ut fans illaefos miranti prabuit artus j,
Nunc age, ait Caenéus, noftro tua corpora ferro
Tentemus : capuloque tenps dimifit: in .armos .
Enfem fatiferum : ccecamque in vifeera, movit,
Verfavitque manum : yulnufque in vulnere fecit.
Ecce ruunt vado .rabidi de more bimembrea
Telaque. in huncompes unum mittuntque feruntque.
Tela retufa c admit. manet imperio (fu, ab omnia.
Inque cruentatus Caneus EJateius iclu.
Fecerai aftonitos poyh .res,, He», .dedecus; Ingens!,
Monychus exdamat : pdpulus iuperamur ab uno,
Vixqueviro. quamquam alle vir eli nos. fegnibus.aftis,
Quod fuitille, fumus, quid membra immania profunt?.
Quid geminas.v.irés? quid, quod fortilfima rerum
In nobis natura duplex animaiia junxit?
Nec nos matre Dea, nec nos Ixione natos
Elfe reor; qui tantus èrat, Jphonis ut alta
Spem caperet. nos femimati fuperamur ab hofte...
Saxa, trabefque fiiper', totófqffe ihv0 lvÌte''rmontés 1
Vivacenjque animam rniffìs elidite filvis .
Silva premat fauces : & erit pro vulnere pondus.
Dixir: & infani dejeclain vinbus Aulir!
Forre.trabem maftus, yalidum conjécifjn Hoftem. ••
Exemplumque fuit: patvoque in tempore nudus
Arboris'Othrys erat: néc habebat Pefion umbras.
Obrutus immani camulq, fub pondere Cameus
fEltuat arboreo': congeliaqiie robora duris
Fert humeris . fed enitn potlqiiam fuper ora caputque
Ctevit onus5 neque habet, quas ducat, fpiritus autas-
Deficit mterdum : modo fe fuper aera fruftra ’
1 oliere cotiatur , jaélafque evolvere iìlvas.
Interdiirnqiie movet. veluti, quam cernimus ecce.
Ardua fi teme quatiatur motibus Ide .
Exitus inedubio eft. alii fub inania corpus
lartara detrufum filvarurn mole ferebant.
Abnuit Ampycides: medioque ex aggere fulvis
Vidit avem pennis liquidai exire fub auras :
Qua: mini tunc primum , tunc eft confpeaa fupremum
rwnc ubi luftrantem leni fua cafira volata
Mopfus, & ingenti circum clangore fonantem
Adlpextr, pariterque^ oculis animoque fecutusj
Pi ^a*vej dixit, Lapiths® gloria gentis,
Maximeuvir quondam, fed nunc avis unica, Caneu.
eredita res audìore fuo eft • dolor addidit iram r
Opprelfumque «gre tulimus tot ab hoftibus unum.
Nec pnus abftitimus ferrum exercere cruore;
Quam data pars leto, partem fuga noxque diremit.
Hsc inter Lapithas, & femihomines Centauros
Pralia TlepojemuS Pylio referente dolorem
Preteriti Aleidse tacito non pertulit ore:
Atque ait ; Hercules mirum eft oblivia laudis
Afta tibi, fenior. certe mihi fame referre
Nubigenàs domitos à fe pater ip& folebat.
Triftis ad hxc Pylius : Quid me ìneminifle malorum
Cogis ; & obduftos annis refeindere luftus?
Inque tuuni genitorem odium, offenfafque fateri?
Ille quidem majora fide [ Dif ] geifit ; & orbem
Implevit itìeritiis; quodmallèm pofie negati :
neG Puiydamanta, nec ipfum
Heftora laudamus. quis entra laudaverit hoftem?
Ille tuus genitor Meflenià meenia quondam
Stravit ; .& immeritas urbes Elinque Pylonque
Diruit: inque raeós ferrum flammamque penates
Impulit. utque alios taceam, quos ille peremit;
Bis fex Nelidie fqimus confpeila juventus:
Bis fex Herculeis ceciderunt, me minus uno,
Viribus, atque alios vinci potuiffe ferendum eft.
Mira Periclymeni mors eli : cui polTe figuras
Sumere quaS véllet; rùrfulque ■ reponerè fumtas
Neptunus dederat, Nelei fanguinis auilor.
Hic, ubi necaidquam eft formas variatus in omnes,
Vertitur in faciem volucris : qùie fulmina curvis
l-erre lolet pedibus, diVttm gratiffima Regi.
Viribus ufus- àvis, pèhrtis toftroque redunco,
Haniatiiqije viri laniaverat unguibus ora.
Tenciit in hunc .nimiuni ¿ertos Tirynrhius arcus:
Atque inter nubes fublimia membra ferentem,
Pendentemque ferir, Uteri qua jungitur ala.
Nec grave vulnus erat : fed rupti vulnere nervi
Deficiunt, mòtumque negant virefqué volandi.
Decidtt^ in terram,. non còncipientibus auras
Infirmis pennis: & qua levis hzferat alfe,
Corporis affix! prefla eft gravitate fagitta :
Perque latus fummum jugulo eft exafta fìniftro.
Num videor debere tui phecohia rebus
Herculis, o Rhodi® duftor pulcherrime claffis?
Ne tamen ulterius, quam fortia fafta filendo,
Ulciicarf fratres , folida eft mihi gràtia tecum,
Haje poftquam du lei ’ Neleius edidit ore ;
: A ter mone fenis reperito munére Bacchi,
^ Surrexére toris . nox eft data cetera forano .
; ■^t Deus iequoreàs qui cufpide temperat undas,
In volucrum corpus nati Stheneleida verfum
Mente dolet patria; fsvumque perófus Achillem
f Exercet
P. O V I D I I N A S O N I S METAMORPHOSEON LIB. XII. 161
Exercet memores, plus quam ci vili ter, iras.
Jamque fere trafto duo per quinquennia bello,
Talibus intonfum compellat Smynthea diftis .*
O mihi de fratris longe gratiffime natis ,
Irrita qui mecum. pofuifti moenia Trojae;
Ecquid, ut has jam jam cafuras afpicis arces,
Ingemis ? aut ecquid tot defendentia muros
jVIillia csefa doles? eequid ( ne perfequar omnes)
Heftoris umbra fubit circum fua Pergama trafti ?
Cum tamen ille ferox, belloque cruentior ipfo ,
Vivit adhùc operis noftri populator Achilles.
Det mihi fe: faxo, triplici, quid cufpide poffim,
Sentiat. at quoriiam concurrere cominus hofti
Non datur; occulta necopinum perde fagitta .
Annuii : atque animo pariter patruoque fuoque
Delius indulgens, nebula velatus in agmen
Pervenit Iliacum ; mediaque in esde yirorum
Rara per ignotos fpargentem cernit Achivos
Tela Parin : faflufque Deum, Quid fpicula perdis
Sanguine plebis ? àit. fi qua eft tibi cura tuOrum ;
Vertere in iEaciden, cazfofque ulcifcere fratres.
Dixit: & oftendens ftementem Troia ferro
Corpora Peliden, arcus obvertit in .ilium :
Certaque letifera direxit fpicula dextra.
Quo Priamus gaudere fenéx poft Heft@ra pofiet,
Hoc fuit. ille igitur tantorum viftor Achille,
Vinceris a timido Graiaé raptore marit»?
At fi feniineo fuerat tibi Marte cadendum;
'fhermodontiaca malles cecidiffe bipenni.
Jam timor ille Phrygum, decus & tutela Pelafgi
Nominis iEacides, caput inoperabile bello,
ArTerat; armarat Deiis idem, idemque cremarat*
Jam cinis eft; & de tam magno reftat Achille .
Nefcio quid, pàrvam quod' non bene compleat urnam.
At vivit, totum qu® gloria compleat orbem *
Hsc illi menfura viro , refpondet : & hac .eft
Par fibi Pelides ; nec inania Tartara ;fèntit.
Ipfe etiam, ut cujus fuerit cognòfeere póifis, '
Bella movet clypeus: deque armis arma feruntur .
Non èa Tydides, non audet Oileos Ajax,
Non minor Atrides , non bello major & svo.
Pofcere, non alii : foli Telamone creato
Laertàque fuit tanta: fiducia laudis.
A fe Tantalides onus invidiamque removit :
Argolicófqqe duces mediis conudere caftris ••
Julìit: & arbitrium litis trajecit in omnes.
M E T A M O R P H O S E O N
L I B E R XIII.
C Onfedere duces: & , vulgi ftante corona,
Surglt ad hos elypei dominus feptemplicis Ajax.
Utque erat impatiens irae, Sigeia torvo
Litorà refpexit, claifemque in litore vultu:
Intendenfque manus, Agimus, pro J upiter, in quit,
Ante rates cauffam ; & mecum confertur Ulyfles !
At non Heélorels dubitavit cedere flammis ;
Quas ego fuftinui; quas hac a clafle fugavi.
Tutius eft fiflis igitur contendere verbis,
Quam pugnare manu. fed nec mihi dicere promtum ;
Nec facere eft i f l i . quantumque ego Marte feroci,
Quantum acie valeo, tantum valet ¡ile loquendo.
Nec memoranda tamen vobis mea fafta, Pelafgi,
Effe reor: vidiftis enim, fua narret Ulylfes;
Que fine tefte gerir, quorum nox confcia fola eft.
Premia magna peti fateor: fed demit honorem
Aimulus Ajaci. non eft tenuiffe fuperbum ,
Sit licet hoc ingens, quidquid fperavit Ulyffes .
Ifte tulit pretium jam nunc certaminis hujus ;
Quo cum viftus erit , mecum certaffe feretur.
Atque ego, fi virtus in me dubitabilis edit,
Nobilitate potens effem, Telamone creatus:
Meenia qui forti Trojana fub Hercule cepit :
Litoraque intravit Pagafea Colcha carina.
iEacus huic pater eft : qui jura filentibus illic
Reddir, ubi /Eoliden faxum grave Sifyphon urger.
/Eacon agnofeit fummus, prolemque fatetur
Jupiter effe fuam. fic ab Jove tertius Ajax.
Nec tamen haec feries in cauifa profit, Achivi;
Si mihi cum magno non eft communis Achille.
Frater erat : fraterna peto. quid fanguine cretus
Sifyphio, furtifque, & fraude fimillimus illi,
Inferir lEacidis aliens nomina gentis ?
An quod in arma prior, nulloque fub indice veni,
Arma neganda mihi ? potiorque videbitur ille,
Ultima qui coepit ; detreftavitque furore
Militiam fifto: donec follertior ifto,
Sed fibi inutilior, timidi commenta retexit
Naupliades animi, vitataque traxit in arma ?
Optima nunc fumat, qui fumere noluit ulla.
Nos inhonorari, & doni, patruelibus orbi,
Obtulimus qui nos ad prima pericula, fimus.
Atque Utinam aut verus furor ille, aut creditus, effet -,
Nec comes hic Phrygiàs umquam veniffet ad arces
Hoitaròr feelerum ! non te, Poeantia proles,
Expofitum Lemnos noftro cùtn crimine haberet.
Qui nunc (ut memorant) fiiveftribus abditus antris 1
Saxa moves gemitu : .Laertiadaque precaris,
Qux meruit: qua Di, Di dent non vana preceris,
Et nunc ille .eadèm nobis juratus in arma,
(Heu) pars nna ducum, quo fucceffore fagitta;
HerculN aituntur, fraftus morboque fameque ,
Velaturque aliturque avibils ; volucrefque petendo
Debita Trojanis exercet fpicula fatis.
Ille tamen v ivit, quia non comitavit Ulyffen.
Mallet & infeiix' Paiamedes' effe reliftus.
Viveret;. aut certe letum fine crimine haberet.
Quem-male convifti nimium memor ifte furoris
Prodere rem Danaam fiUxit : fiftumque probavit
Crimen; & oftendit, quod jam prafoderat, aurum.
Ergo aut exfiiio vires fubduxit Achivis,
Aut necé. fic pugnar, fic eft metuendus Ulyffes.
Qui, licer eloquio fidum quoque Neftora vincat;
Haud tamen efficiet, defertum ut Neftora crimen
Effe rear nullum. qui, cum imploraret Ulyffen
Vulnere tardus equi, fefliiique fenilibus annis,
Proditus a focio eft, non hxc mihi crimina fingi
Seit bene Tydides: qui nomine faepe vocatum
Corripuit ; trepidoque fugam exprobravit amico.
Afpiciunt oculis Superi mortalia juftis.
En eget auxilio, qui non tulit: utque reliquit,
Sic linquendus erat. legem fibi dixerat ipfe.
Conclamar focios. adfum ; videoque trementem,
Pallentemque metu, & trepidantem morie futura.
Oppolui molem clypei ; texique -jacentem ;
Servavique ànimam ( minimum eft hic laudis) inertem.
Si perftas certare, locum redeamus in illum :
Recide hoftem, vuinufque ruum, folitumque timorem:
Poft clypeumque late: & mecum contende fub ilio.
At poftquam eripai-; cui ftandi vulnera vires
Non dederant, nullo tardatus vulnere fugit.
Heftor