C4
Door oene aanzicnlijke hoogte, soms van 30 en meci-dere N. cllcn, verbicf hij zieh boven deze hcui
omriDgcnde gcwasscn, en reeds in de verte waren zijne regtstandigc stammen en de, bij onzen riviertogl
in September, bij na bladerlooze kroonen duidelijk te onderscbeiden.
Door dit gémis van biaderen werden wij te spoediger op de oorzaak der algi ;ene bekendlieid
dezer boomen opmerkzaam. Hunnc kroonen droegen eene menigte verspreide kiompen, welke, volgens
de inededecling der inboorlingen, door eene kleine soort van bijen vervaardigd worden. Ilet scliijnt,
dat die diel'tjes bij voorkem- deze, doch bij gémis derzelvc, ook andere hooge boomen, zoo als Parkia,
Elaeocarpus enzv., tot hunne verzameiplaats kiezen; missehien om hunne woning des te gemakkelijker
tcrug te kunnen vindcn, of wel oui zieh tegen de roofzucht van hunneii vijand, den maleiscben beer,
te beschermen. Aan de Karrau had ledere Tampoerau zijnen eigenaar, en wei'den deze boomen als
eene zeer vooi-dcelige bezitting en aanzicnlijke erfenis bescliouwd. leder dcrzelve leverde jaarlijks,
volgens de opgave der inlanders, voor 5 tot 10 en sonis meerdere gulden aan honig en was op. Ter
verkrijging van deze hoog geplaatste voordeelen, bedienden zieh de eigenaars van laddei-s, die tot in de
kroonen reikten; eenige dezer ladders hadden sporten, van welke het eene einde in den boom geslagen
en het andere aan een' uit de kroon nederhangenden rotting verbonden was-, anderen waren alleen
van rotting vervaardigd en hingen geheel vrij uit de kroonen af. In weirwil dezer hulpmiddelen ter
bcstijging, kon ik geene takken verkrijgcn, omdat aan den een' mijner begeleiders de beklimming, als
eene sehennis van het regt van cigendom, verboden, en aan den ander' de verontrusting der bijen,
welke aan zekere personen gewend zijn, een te gevaarlijk en zeker niet ongewroken waagstuk toescheen.
Ten einde dus de denkbeeiden der inlanders, wier goede gezindheid bij de voortzetting van onzen togt
ZOO noodig was, niet te kwetsen, vergenoegde ik mij, met de onder de boomen gelegene vruchten en
bladen te verzamelen.
VI. DIPTEROCARPUS IVIARGINATüS. KHS.
D. foliis oblongo-ovolibiis acurainatis basi ol)tusiusculis margine pilosis, gemmis tcretibus ubttisis (lease pilaris.
A R B O R , fide incligenaj-um, speciosa, ampia, trunco recto, griseo, coroná expansá. — ARBUSCUÍA
10 pedalisj TRÜIÍCI;S rectus, cylindricus, laete fuscusj COROWA semi-ovoidea, dense foliata; RAMI teretes,
annulati, glabri, griseo-fusci; RAMUL: teretes, annulati, dense fusco-pilosi, pilis caducis, fasciculalis,
longis. FoiiAoblongo-ovalia, acuminata, basi obtusiuscula vel cordatim emarginata, coriacea, 30"longa,
8" lata, nervo mediano et nervis primariis promincntibus; júniora margine, supra in nervo mediano,
subtus praesertim in nervis dense pilosaj adultiora fere glabra; PETIOLI subteretes, prope foliorum basim
incrassati et articnlati, dense pilosi, 3" longi. GEJLILVE teretes, obtusae, fuseo-pilosac. STIPULAE lineares,
obtusiusculae, intus glabrae, extus pilis fasciculatis vcstitae, 8" longae, T" latae, 3-4 nerves, dcciduae.
Crescil in monlicula Bahai: RORNEO.
Alleen op den, uit cene jonge tertiaire formatie bestaanden heuvel Bahai, werd dczc soort door mij als
kleine boompjcs gezien. Zij ¡s, volgens het zeggen der inlanders, zcer mcnigvuldig op de mecr van de
65
rivier verwijderd gelegene bergrccks, van welke tle jiahai een voorgcbci'gte vormt, en was op de Dahai
verdwenen, ten gevoigc van het menigvuldig gebruik der houtskolen van deze boomen, voor de naljijgelegene
ijzcrsmelterijen. Voor het branden van dezelve kiezen de Inländers bij voorJceur het hout dezer
boomen: waarom? dit durf ik niet beslissen; alleen is het mij niet onwaai'sehijnUjk voorgekomcn, dat
de eigenschap, welke dit hout bezit, van eenige dagen na de omkapping reeds tot kolen gebrand Ir
kunnen worden, tot deze voorkeur vcel kan bijdragen.
VII. DIPTEROCARPUS HASSELTII.
D. foliis üvalibus ovatisvc uciiliusculis basi obtusis uü'iuqae, gemmis cylimlrii
liiciiiiis müjoribus obloiigis obtusis, iniiioribus obtusis.
m. Flora Javae I. c. p. 22. Tab. VI.
ih..
s uLlciiuatis glitbris, <
CALYX tubo campanulato, basi quinqué sulcato, intus et extus glabro; limbo dense pubescente inaequaliter
quinqué-, raro sexpartito, partibus minoribus tribus vel quatuor iriangulariljus, acutiusculis; majoribus
lineari-oblongis, obtusis, dense pubescentibus, excrescentibus. COROLLA pentapetala, basi potalorum
approximationc tubulosa, limbo rotato, petalis obovale-oblongis, obtusis, sacpe falcatis, intus glabris,
extus lepidotis, subeoriaceis, 4" longis, l" latis, laete roséis. STAMINA indefinita, bi- vel triserialiaj
FILARIENTA linearla vel oblongo-linearia, glabra; ASTIIERAE lanceolatae, locellis inaequalibus, interioribus
paulo brcvioribus; conncxivo apice in sul)ulam pubescentem et basi in appendicem linearem, biauriculatam
producto. POLLEW sphaericum. OVABIDM sessile, subtrigonum, altenuatum, j)ubescens, triloculare, loculig
biovulatis; OVULA subcollateralia; SITLÜS subteres, pubescens; STIGMA truncatum. CAETERA in Flora
Javae descripta.
Crescii in provincia Baniam: JAVA, et ad monies Pamailon et Balaran: BORNEO.
Dczc soort is het eerst door van Ilassclt, in de residentie Bantam op Java, gevonden en nu ook door
ons op Borneo, aan den berg Pamalton, op 50 eilen, en aan den berg Balaran, tusschen 100 en 600
cllcn, aangctrofTen. Het is tot dusverre de eenigc soort van deze familie, welke op de beide eilandcn
werd waargenomen.
A N I S O P T E K A . KHS.
CAL-»-X semi-superus, quinqué jjartitus; partes omnes admodum excrescentes, duae in alas foliaceas
expansae. COROLLA pentapetala, aestivatione convoluta. STAMIBA 25, biserialia; FILAMENTA basi coalita;
MVTHERAE oblongae, loccllis inaequalibus, exteriores longiorcs, conncxivo in laminam acuminatissimam
producto. OVARIUM calyce coalitum, triloculare; OVULA geminata, subcollatcralia, desccndentia ; STYLUS
subteres, crassus; STIGMATA tiia. FRUCTUS calyce excreto cinctus, abortu unilocularis. SEMES unicum
fructus cavitatcm explens; TESTA subcoriacea; TEGMEM membranaccum. EMBRYO erectas, radicnlA tercio,
cotyledon ibus inaequalibus, involutis.
H0T»RICA. I