D A U C U S
Xjemeenè Peen.
Carota.
Üewoontyk D au cu s fy lv e f t r is e t.fa tivu s .
Hoogdtsitsck. Gemeine M o h r rü b e , g e lb e M öh rcn .
Engelscb. W ild C a r ro t or B ird ’s nest. . t
Nederduilfche Bynamen. V o g e ln e s t , w ild e W o r te len r w ilde oófc geele Peen o fC a r o te n , W o r te l Kruid,
K ro o n t je s -K ru id ,
Bloeit J u n y , J a ly en A u gu s tu s f .
P e n t a n d r ia D ig y n i a , V y f m a n n ig e n , T w e eWy v ig e n .
N a tu u r l . R a n g volgens LINN. xlv. Umbcllatse. Zonnefche rm - Bloemigen.
Geslachts Kenmerken*. Corolla : fubradiat®, omnes hermaphroditaï; de Bloemlranfen byna g e / lr a a ld , allm
'twe eftas tig. (E e n a f z o n d e r lik Bloempje a . verg ro o t b.) F ru c tu s pilis' h isp id is , D e v ru c h t met f tc k e l- b a t r e n bezet.
Soortelyke Kenmerken. Senhnibus ü isp id is , met fiek e lb airig e Z a d e n . c . v e rg ro o t d . F a io h s lubtus tier-
v o f is , D e Bladftelen v a n onderen g e r ib d , e. . .
B e t algemeene fchermdekfel van gelyke groette als de Bloemfcherm en g e n u i , en zich wyd uitbreidende f . l i e t ajzme r
ijke /chermdekfet lin eaa i-iam etv o rm ig , afzonderlek aangewezen by g. De Bloempjes zyn over het geheel
gen roodnet,-g, en in het midden der Bloemkroon dikwyls geheel rood. De Bladen zyn ru ig , en dubbel j a a byna irsevoulii
gevind. H e t Z a a i ryp.wordende, zo worde de algemeene Bloemkroon door de ruigheid en veerkragt der Zaden als 111 cn
ronden bol zamengedrongen, waarvan het etgenaartig den bynaam van Vogelnest heeft verkregen , a g e b e e ld b y h .m
wortel is een volkomen Pen ■ wortel i. — Favrod heeft dikwyls waargenomen, d a t de ftraalbloemen, welke onregelmatig n
veelgrooter zyn dan die van den fohyf, nu eehs onvruchtbaar, dan weder enkel vrouwelyk en vruchtba ar p e r e n : daarin
boven heeft hy beftendig bevonden, d a t in het midden van de algemeene Bloemkroon eene op zich zelve fiaande Bloem p a a rs i
en onvruchtbaar wa s , V geen ik mede dikwyls heb woargenomen•
Groeiplaatsen. O p droge G ron d en , én langs de W eg en . , , , u l É i i i i i lM l l
A an den K y - en T r e k w e g tusfehen Harlingen en Franeker. Op de Braaklanden b y Harderwye,
Z utphen, Doesburg en T hiel f . Aan de W e g en om Utrecht en b y Wyk by Duurstede. A an de; Uuin-
kanten van Holland, voora l onder Overveen, Katwyk, en de bmnenduinen voor Zorgvliet oy den
H aag +. Aan de D y k en op h e t Eiland van Dordrecht f. en op veele andere plaatfen. — D o o r F avrod ia
d e fple ten der oude Stadsmuren van. U tre ch t Planten gevon den , naauwlyks een h a lf v o e t hoog.
K ragt en Geneeskundig Gebruik. Het fap en a fkook fe l van den wortel dezer Plant zou volgens lobs
als een fteenbrekend middel dienltig z y n ; dit f t f .w o rd t met recht tegen de fp rouw der Kinderen aangeprezen,
zu iv e ren :"vWsch *gëfchrabdc P e cn ” op verbrande deelen aan g e legd , doen g root nut. D e Suiker die u it dezelve
k an bereid w o rd en , he eft ook hare geneeskragtige n u ttigheid. (M u r r a y . ) , , f r.
H uishoudelyk Gebruik. D e wortel van deze P la n t , algemeen in ons Vade rland g e te e ld , behoort tot ome
Eezondfle en fma ak elyk lle M o e sk ru id en ; en wordt ook ten diende van het V e e met ze er veel v ruch t op ve
plaatfen der R e p u b lie k o p ze tte lyk v e rb o uw d , en de wortel als wintervoeder g eb ru ik t. Ph. Miller v e r z e k e »
z y n G a rd . ZM . dat één morgen Peen meer voedfel g e e ft aan Runderen en Sch apen , dan 3 morgeüs met Ktw »,
dat ook Paarden gaarne dezen w o rtel e e ten , en ’er geen beter voedfel is voor de Varkens. — He t lo f o f de Blaa »
d e zer P lan t , ee r d e z e lv e ,b lo e it , is mede aangenaam vo or het V e e ; doch de fcherp e (leien en ru ig e zaden der uk
g eb loeid e p lan t , maken de ze lv e als dan on g e fch ik t voor het V e e . D e Plant is ze k e r om deze reden door Brucu
ïviAN’ s als Ifchadelyk in W e ilan d en opg eg iven . - B y lfchaarfche tyden k “ _ worte^emt t a m d y k ^
b roost bereid worden (M attqsc
z i c h ; en op v er fch eid e plaatfen
b rood bereid wofden (Mattuschka , Reuss.) O o k bevat de w o r te l, vooral van geteelde P e en , v e e l imker 1«
z i c h ; en op v er fch eid e plaatfen van Duitschland wordt hiervan door k o k in g , mtperfing en uitdamping lyroop
gemaakt. (Swed. Abb. ook MuRRAY aangehaald doof St . J. van Geuns en in Am Algemeenen Letterbode No. H
H ie r van kan mede Brandewyn bereid worden , volgen s de manier door J. R. Forster op g -g e ve .■ ,
ftre e k s Dus feld orp en Elb erfeld brandt men den w o r te l, om dien als KofFy te gebruiken, ( v a h G eu n s W h « !
-«~»•.. g .._efchiedt ivi. :_ EBBES— „ ï« /7.iMtCowicinfi D i t
j ook volgens Favrod in Zwitfe rland , pn-en-wnrrlt-wordt aldaar aldaar ffewoonlvk g ew o on lyk b b v y twee twee derde derde K Koffy o ffv een een cieroc,
dera
van
M dezen wortel gedaan. — N o g kan uit dezen w o r te l, met b y vo eg in g van andere in grediënten, eene paanca
V e rw getrokken worden. ( G u n n e r . ) D e B y en azen gaarne op de Bloemen. (Swed. A b b ) Wgv-, - eenc
Miller b ew e e r t, dat deze Plant onderfcheiden is van de geen die g eteeld w o rd t , en dat de I n t g e j | g f j
v e r fch e id en h e id is van de e e r fte , we lk e h y ze er d ikw y ls gezaaid h a d t , zonder'den w o rtel
b e te r e n , waarom h y zelfs de hier befchrevene Plant voor eene byzondere foort h o u d t , en d i e D a u e u s fy lv e f ’ ,
en de g e te e ld eD . C a ro ta noemt. - Anderen meenen met red en , dat d e^ e te e ld e niet van de andere verlcn k , «
dat h e l alleen door cu ltu u r i s , dat de ze wortels v eel verandering ondergaan, in gedaante, kleur en linaak,
F avrod v e r z e k e r t, dac d e w ilde Plant 3 o f 4 jaren agter één in goeden grond g e kw e e k t , volkomen
aan de geteelde Plant. — By zonder is in ons Vaderland bekend en g ezo gt de P e e n , w elks wortel
ro d e kleur i s , genaamd Hoornfche W o r te len . W e g en s deze en andere verfcheiden hed en,
te te e len , zie men Aanme rk in g en o v e r bet aa n leg g en v a n L a n d h u iz e n , Lusthoven enz. b l. 3<St, als mcde
o v e r , en wegens den aanbouw dezer Plant tot Veevoeder ? de reeds aangehaalde M il l e r *