Gemeene Tormmtil.
Gewoonlyk. Tormentilla.
Hoogduitsch Aufrechte Tormentill.
E n g elsch i Tormentil or fept foil.
N ederduitfche Bynamcn. Zevenblad, en by de Gelderfche Landlieden , Meer*
wortel3 volgens de Gorter. ■
t B lo eit in Juny en July 2/.. .
ÏCOSANDRIA PoLYGYN'tA. ï WINTIGMANNIG EN V E E L W Y VI GEN.
N a fu u r l. R a n g Volgens linn. xxxv. S en tico fce, Stekeligén.
G eslachts K enmerken. Calyx 8-fidus , %-deelige K e lk (b y a , zynde 4 S lip jes k leiner
dan de anderen) Petala 4 , vier Bloembladen (eene Bloem vergroot b S Semina fubrotunda
■ nuda receptaculo, parvo exfucco affixa b ra n d a ch tig e, naa kte za d en , yastgehecht aan eèti
klem u it gedroogd ontvangbed. " ° *
... 5°0R™lyke Kenmerken. Caule ereéliusculo , met een fie e l eenigzim reg tftand ig . Fo-
lus fes fihbus, vastzittendc Bladen. 6
D e wortel is van binnen voos- en dikwyls bloedkleurig. D e Bloembladen zyn van boven
breed en Jiom p , mm o f m eer u itg era n d : één afzonderlek c. H e t ontvang- o f
vrucht-bed vergroot by d , zynde de blyvende K e lk met geftipde fynen aangewezen
: d it is besset met h a ren , tusfchen welke de zaden geplaatst zyn . H e t harige
van d it vruch'.bed ts <fe>r-Lin n a su s en vele. anderen n iet opgemerkt. E ed
za a d afzonderlyk e. — D e ongefteelde Bladen zyn a ls gevin gerd, meest vyfvoudig,
fomwylen zevenvoudig. D e Bladen u it den wortel voortkomende , rusten op lange
fte len en zyn drievoudig. Z ie b y f f D e Bloemen zyn aan lan ge ftelen die
meest een-bloemig zyn. — D e P la n t hoog van 6 D uim en tot één voet. — D it
gejla ch t v erjch ilt alleen van dat van Potentilla, door deszelfs l o deeligen K e lk
en 5 Bloembladen. — Verfcheidenheid met een tlendeeligen K e lk en $ Bloembladen.
. G roeiplaatsen. Op Zandgronden. . Zeer algemeen op alle onze Helmonden; ook
rr, d s,menrte ^ f? dee/ten der Duwen: verder in de wouden van V riesla n d , by Zw o l,
U tre ch t, N a a rd en , H a a rlem , en eemge plaatfen van het Haagfche Bosch en elders. — D e
verfcheidenheid gevonden door F avrod by ’t B ilt , Hm esfoort, den H am , K o e lh o r st, in de
begroeide Duinen by H èm fted e , Berkenrode, Knapenburg buiten Haarlem en elders.
Kragt en Geneeskundig Gebruik. In de Pharmacopoea Batava als zeer noodzake-
lyk voorgefchreven. _ De wortel kan als zamentrekkend middel, daar zulks te pas komt
voorzigtig gebruikt worden: een afkookfel van denzelven wordt in verlamming van de
keel en tegen de losftaande tanden aangeprezen: ook heeft men dien nuttig bevonden,
om verouderde zweren te genezen, zoo wel uit als inwendig toegediend (MöRray.V ’
, » Hu ish o u d e n Gebruik. De nuttigheid van den wortel tot loojen algemeen erkend.
Men bedient er zich (zegt Miller) dikwyls van op plaatfen , waar eikenfchors fchaars
is : by de inwoners van de Cananfche Orcadifche en Fero’s eilanden reeds'lang hiertoe
gebruikt. Hennicxe heeft door proeven getoond, dat het Ieder met dezen wortel bereid
..veel dunner en zachter wordt dan door.de Run; ( S u c k o w ) maar bovenal verdient
opmerking het bengt m M ufeum rusticum et commerciale. vol. UI p. g i — 6% van proeven
in het groot genomen wegens het looiend vermogen van dezen wortel, zynde m Ierla n d
voor het huis der gemeente door 11 zoo loojers als fchoenmakers de deugdzaamheid van het
hiermede gelooide leer bevestigd; wordende verder de voordeelen van de aankweekins
dezer plant voorden landbouw, en de wyze waarop dezelve moet geteeld worden in
het breede opgegeven, waarvan wy misfehien nader verflag zullen geven in onsM a ea zy n
van Vaderlandfchen Landbouw : met regt heeft hierom St. J. v a n G e u n s aangedenken
dat deze Plant op onze woeste gronden zou worden aangekweekt. —— De wortel
brengt ook met yzer vitriopl eene zwarte verw voort, (G attenhoff) en kan ook
een roode, paarfche, o f bruinachtige kleur geven. (D ambourney Renss) Daar aan mede
het poolsch grein gevonden (v . Geuns.) De Plant wordt door al het vee , behalven
Paarden gegeten, (L inn.) doch door Brugmans als fchadelyk in weilanden opgegeven*
De Varkens worden in Noorwegen met den wortel gemest (G unner,) De wortel vooral
aangeprezen tegen het bloedpisfen van het vee ( gleditsch) waartoe de boeren in G elder-
Land dien dadelyk zouden gebruiken; en daar deze kwaal vclgens de Gorter aldaar zou genoemd
worden, aan t meer te fta a h , z o u ook de naam van Meerwortel hier van afkomflis
zyn. De Byen azen gaarne op de Bloemen. (Swed. A b h )