140 RUMPHIA.
At'um campanulatum R oxb. Hort. Bong. p. 66. — Ejusd. Flor. Cor. 111. p. 68. tab. 272. (excl. Svn.
Hort. Mai. nee non tab. 112 Herb. Amb. V.) — S pr* Syst. Veg. III. p. 770. 31. —H ook, in Curt,
bot. Mag. N° 2812 (excl. Syn. indicat. et forsitan Hort. Amst. ■
Dracontium Polyphyllon Luz. quartum G. J. C amello Stirp. ins. Luzone in R aj. Hist. pi. I I I . App.
p. 36. 14.
Tacca Phallifera R umph. Herb. Amb. V.p. 326. tab. 113. fig. 2.
Dracunculus Zeylanicus, polyphyllus, caule aspero} virescente, maculis albicantibus notato Tournef.
Inst. hot. p. 160. — Bdrm. Thes. Zeyl. p. 90.
Arum polyphyllum ceylahvicum} caule scabro > viridi diluto, maculis albicantibus notato Commel.
Hort. Med. Amst. I. p. 99. fig. 52.
Habit. Latissime in Asia tropica vicinisque regionibus dispersa, quippe qute non solum in Madagascaria, Zeylania, Hin-
dostaniä, ora Coromandeliffi, sed etiam in Sumatra, Java, Moluccis, Timor et vel in Nova Guinea reperiatur. In
Java et Sumatra, ex cujus insulae provincial Palembang earn nomine Tama puttie a Yiro amicissimo P rabtorius ac-
cepi, in solo bumido argilloso progignitur ao pluviarum tempestate floret. Ceterum radix tuberosa illic non alimento
incolarum inservit, licet huic usui, utpote magnam amyli copiam continens, valde idonea sit et principium acre
illi proprium repetita in aqua maceratione amoveri possit. In Timor nomine Mahee ab incolis nuncupatnr.
OBSERYATIO.
Plurimi auctorus, in bis Cl. Roxboürgh et Hooker ad hanc speciem referont cum Schenam turn Mulenschenam Horti
Màlab. X I . tab. 18 et 19. Quod ad Mulenschenam attinet, infra exponam, quam ob causam citatum illud non hu e, sed ad
A . giganteum referendum censeam. Nec minus gravia argumenta, me quidem jud ice , repugnant, quo minus Rheedii nostri
Schenam cum A . campanulato confundamus, quæ ferè hæc sunt : 1.) Figura spadicis in icone Horti Malab. prorsns non
convenit cum nostra planta, licet révéra nobis objici possit, diversitatem istam unicè minori gradui evolulionis, quo hie
in Rheedii opéré forlè est depictus, esse tribuendam, cum ipsae Rumphii, Roxboorghi, Hookeri et Gaodichaudii figuræ supra
citatæ non plané inter se consentiant. Haud procul dubio tarnen ista figurarum inter se diversitas evanesceret nisi
scriptores prius nominati inflorescentiam mensurâ deminutâ depinxissent, Gaddichaod vero earn e speciminibus siccatis
delineasset, cujus rei certissima in ejus figurâ reperiuntur vestigia, etsi antherarum structuram accuratius, qu am illi,
demonstraverit et depinxerit. At etiamsi concedamus, istam Horti Malab. figuram efflorescentiara A . campanulati statu
recentioriac minus perfecto repræsentare, 2.) varietas, quam foliatura offert, majus etiam est impedimentura, quo minus
Schenam cum nostrâ planta conjunctam esse credamus. Etenim disertis verbis Rheedios : « suntque, ait, etpelioli^ qaos
» caules ipse nominat) et ramuli teneri, molles, glabri, viridi diluti, cet. » et l. c. p . 37 refert, Mulenschenam maxima ex
parte cum Sehend convenientem, inter alia quoque caule crassidri, densis asperisque et extuberantibus gemmis obsito,
differre. Cum A . campanulati petiolus verrucis semper sit rugoso-exasperatus sive tactu asper, nullum prorsus dubium
e st, quin Schena specificè ab illo différât. Jam Cohmelikds in Hort. Amst. p. 99 id suspicatus esse videtur, qui ila scribit :
« Utrum hæc (scilicet Arum ejuspolyphyllum caule scabro, quod procul dubio ad nostrum A . campanulatum referendum
» est) eadem sit, qute Mulenschena dicitur authoribus Hort. Malab. Tom. 12 dubitandi mihi ansam proebuit caulis glaber,
» quo Mulenschena est proedila, a me nunquam visa, hæc vero nostra planta gaudet cortice scabro. » Manifesto apparet,
Cohbeliudh hie Schenam cum Mulenschend confudisse, quod eo facilius erat factu, quod tunc temporis nondum in lucem
prodierat Hortus Malabaricus : nomen quoque nihil ad rem facit, sive Rheedios speciem petiolo glabrom Schenam an
Mulenschenam nuncupaverit.
Atque hoc loco silentio -præterire non possum errores , in quos ingens cum rhizomalis turn foliaturæ hujus cum aliis
plantis similitudo facilè possit inducere naturae scrutatores : cujus rei diserta testimonia nobis reliquit R obphios noster. Sic
ex. gr., se tuberem Taccoeliloreoe suae {Tacca pinnatifida Forst.) Doclori cuidam nomine Cleyero misisse putabat, cum
tuber isle inflorescentiam Taccoe phaUiferoe ejus, i. e. A . campanulati, progignens, viri errorem aperiret. Ejusmodi con-
fusioni plantarum inter se diversarum unicè tribuendum est id , quod Robphios refert, postquam Tacca phallifera florere
desiisset, deinde exejustubere Taccam propriam esse evolutam, quæl. c . tab. M l.fig . 1. aa. depicta est. Depicta, inquam,
neque enim suspicarilicet, Aroideam ullâ ratione in Taccam posse mutari; etiam e a , quae Robphios l. c. p. 327. de seriore
frondescentià tuberis, quod phalliformem istam inflorescentiam tulerat, memoravit, clarissimè ostendunt, hoc non ad
tab. 113 .fig. 1. pertinere. Non solum foliatura hie depicta nulla omnino ratione cum descripti'one ilia congruit, sed petiolum
ejus etiam ( quern in manuscripto etiam cyma vocavit) RoBpnios ait esse rugosum, pallidb vir entern, punctis magnisque
maculis notatum, quæ tarnen non ila sunt evidentes, quam in Taccd salivd : quae ejus verba haudquaquam ad petiolum pro-
fundè sulcatum figuræ referri possunt. Profecto in hâc figurâ error quidam obtinet, quæ in apice pedunculi terminalis
capitulum fructuura gerens est delineata, id quod plané répugnât sequentibus Rohphii verbis : « denique tota hæc congeries
(foliaturæ sc.)peribat successive, nullos relinquens fructus. »
Superest, nt pauca addamus de Taccâ salivd Herb. Ami. V. p. 3 2 4 , tab. 1 1 2 , cujus paulo ante mentionem fecimus.
Hanc primo inductus fueram ut ad A . campanulatum referrem, quemadmodum R oxboorgh aliique auctores fecerant : at
descriptione hujus plantae bene perspeclâ sententiam mutare coactus sum. An figura (licet fidoliter ad genuinam deliueationem
expressa) ad hanc descriptionem sit referenda, mihi quidem dubium videfur, quippe quam ob petiolum lævem,
non verrucoso-exasperatum, potius cum A . varialili, quam cum planta hic descriptâ, petiolo rugoso ac spinulosis punctulis
instar caudæ Rajæ notato insigni, convenire judicem. Quidquid autem ejus rei sit, ipsa figura esse imperfectissima neque
omnino naturae congrua censenda est atque indigna, cujus ullam amplius habeamus rationem. Itaque solam Roapnii
descriptionem hujus Taccoe sativoe sequenti agnoscendum mihi e st, foliatura earn A . campanulato sane persimilem esse ;
sed tarnen jam in de, quod tubera ejus nunquam ad magnitudinem A . campanulati perveniunt, suspicari possumus, speci-
ficam quandam varietatem inter utrumque obtinere. Atque hoc reverâ ita esse videmus, si ilia , quæ Rdbphius de inflore-
scentiâ tradidit, rectè perpendimus. Ait enim 1. c . « S i tails jam deseritur hortus atque inde hæc planta spontanea, seu
» silvestris est, post foliorum lapsum, et stipilem emarcidum, novus excrescit caulis ad trium cum dimidio pedum allitudinem,
» ultra pollicem crassus, ex viridi et cinereo colore distinctus, sed non maculatus, in cujus superioro parle ad spithamoe
» longitudinem calopodium seu vagina excrescit, arete cincta granis oblongis seu fructibus, cet. » Taccoe sativoe Rubpii. , quæ
sine ullo dubio ad genus nostrum pertinet, igitur scapus sive pedunculus est elongatus, qui in A. campanulato est brevis-
simu8, ut ex omnibus ejus descriptionibus olim editis, nec minus e nostro, manifesto apparet. An igitur foret statuendum,
hanc Taccam sativam, ob elongatum scapum, non aliam esse ac A . giganteum meura ?' At ne hoc quidem satis probabile
mihi videtur reputanti, A . giganteum vel A . campanulatum petiolo longé robustiori etfoliaturâ multo majore superare :
etenim ab ipso Rommio p. 327 in descriptione foliaturæ A . campanulati [Taccoephalliferoe) proditum legimus : « tota vero
» hæc corona (i. e. foliorum lamina) amplam refert rotam, in diametro quinquepedes latam, qualem saliva nunquamprofert. »
Porro petiolus Taccoe sativoe tantum ultra digitum crassus, in A.giganteo vero nisi crassior, at ejusdem crassitudinis, quam
in A . campanulato : quæ discrimina universa obstant, quominus eam alterutri harum specierum tanquam synonymam
adjungamus.
Omnibus his relatis supervacaneum non erit observationes meas de plantâ viventi inslitulas et imaginem efflorescentiæ
in fertilissimo solo javanico singulari luxurie spectabilis, hoc loco adjicere.
D escr. Tuber magnitudine hominis adulti caput superans, sphæroideum, concentricè tuberculato-
annulatum, supra circa scapum centralem concavum et marginibus elevatis turionibus obsessum
solidum, durum, carnosum, extuspallidè fuscescens, intus albidum, ex quo dissectomucus gum-
mosus pellucidus acer eflfluit : fibree radicales longæ, crassæ, filiformes, pallidæ, maximam parlem
nonnisi circa scapum densatæ, partim vero etiam laxiusculè ex toto tuberis ambitu e paryulis
tuberculis orientes. Talis est habitus tuberis plantæ florentis, quod serius tarnen maximâ ex parte
putredine turbatum in complura frusta difformia sejungitur, quorum unumquodque singula,
rarius bina folia evolvit. Foliorum petiolus unum et dimidium ad duos cum dimidio pedes longus,
in caldariis nostris ultra pollicem crassus, in solo vero natali non raro pueri brachium crassitudine
æquans, cylindricus, molliter carnosus, succosus, verruculis asperulus, dilutè viridulus exalbi-
disque maculis notalus, apice in très rachides horizontales radiato-divergentes solutus : hæ sùnt
dichotomæ, pinnatisectæ, supra canaliculatæ, dorso rotundatæ et etiam paululum scabræ, ad latera
basi decurrenti segmentorum lanceolatorum aut ovato-lanceolatorum integerrimorum parallelo-
venosorum pallidè virentium glaberrimorum membranaceo-alatæ. Scapus solitarius, duos aut très
pollices longus, bis fere petiolo crassior, cylindricus, ex viridi-albido-variegatus, densissimè
verrucosus, ad basin duabus aut tribus bracteis sive spathellis lineari-lanceolatis membranosis
pallidè incarna tis vaginatus. Spatha maxima, ova ta, pedem cum tribus ferè pollicibus Ionga,
latissima, acuminata, infernè substantiæ carnosæ et infundibuliformi-convoluta, supernè mem-
branacea ac patula, marginibus undulato-crispis. Pars convoluta maximo ambitu pedem cum
dimidio complectitur, extus coloris flavido-virescentis maculis pallidis et punctis æruginosis
nolata, intus in fundo purpurea verruculis carnosis creberrimis et in disco pallidè incarnata :
limbi color margines versus migrât in purpurascentem sive fusco-purpurascentem, extus langui-
diorem et sordidiorem, intus vivaciorem.<jSpac?e(a? spathâ paulo major, rectus, crassus, clavatus,
ferè usque ad dimidium infernè cylindricus ac pistillifer, deinde ad partem antberis obsessam
turbinato-incrassatus, supra quam apex in massam conoideam, deformem, intus spongioso-
fibrosam, lacunosam, extus corrugatam, fusco-alropurpuream ac minutis verruculis alutaceam,
fungosam est infiatus : hic autem apex infiatus, cum spatha aperitur, obtusus est, sed elapsis
aliquot diebus, quibus spadix vespertino tempore foetorem putridum vix tolerandum exhalat
corrugatione in formam longé obtusiorem atque adeo sublobatam vertitur. Atque hæc inprimis
causa est, cur imagines variorum auctorum, quod ad formam hujus apicis incrassati, parum inter
se consentiant. Flores masculi : antheroe sessiles, confertissimæ, compresso-cylindricæ, obtusæ ,
stramineæ, glabrae, connectivo longitudinali carnosö in binos loculos bilaterales, singulos in facie
supremâ poro centrali initio semilunari deinde magis dilatato-rotundo ad pollinis emissionem
perforatos, divisæ. Pollen globosum, citrinum. Flores feminei: non tam conferti, quam masculi,
laxiusculè spiraliter dispositi, summi spatio nudo vix notabili ab antheris sejuncti.. Ovaria