S AMB U C U S nigra.
zwarte Vlier.
Hoogduit sch. Gemeiner Hollunder. Flieder.
Engelsch. Common Elder.
Xederduitsche Bijnamen. Vlierboom, ook Vlaarboom volgens H o u t tu ijn . Gemeene Vlier. — Vleider
in d'e Prov. Groningen geheten, v. H.
Bloeit in Junij !j.
P e n t a n d r i a , t r i g y n i a ; Vijfhelmigen, driest jlig en .
Natuurl. Rang volgens L in n . XLIII* Dumosaef Caprifoliaceae, D e c a n d o lle *
G e s l a c h t s K e nm e r k e n . Calyx parvus 5-fidus ; de kelk is klein en 5-spletig. Corolla rotata 5-loba; de
bloemkroon radvormig, 5-lobbig. Stamina 5 , laciniis. corollae alterna; vijf meeldraden met de slippen der
bloemkroon afwisselende. Bacca 1-loeularis, 3-sperma; eene éénhokkige 3-zadige Bes.
'S o o r t e lijk e K e nm e r k e n . Cymis 5-partitis; met 5-deelige bijschermen. 1 Stipulis 2 utrinque^ setaceis;
twee borstel vormige steunblaadjes aan weerskanten der bladen. Foliis pinnatis, foliolis o-vatis serratisj de
bladen gevind, de blaadjes eirond, gezaagd. Caule arboreo; de steng boomachtig.
Deze zeer bekende inlandsehe lage boom-soort, is aan de opgegevene kenmerken lig t te onderscheiden. Ik
merk echter op, d a t de steunblaadjes dikwijls ontbreken. De fraatje witte welriekende bloemen vormt*
eene eindelingsche rijkgevulde bijscherm (cym'a) . Men zie t eene der bloemen bij a. De bloemkroon is ge-
woonlijk 5-lobbig; doch somwijlen ook 4- en 6-lobbig. Men ziet bij b het vruchtbeginsel zeer 'vergroot,
met deszelfs 3 stempels, waarvan de stijltjes nagenoeg ontbreken; bij c eindelijk de rondachtig-ovah,
zwartachtig-paarsche bes, om welks donkere kleur deze vlier-soort zwart genoemd wordt. De stam groeit
3—5 ellen hoog.,
Var. jg' Laciniata, foliis. lipinnatis , pinnis ternatis , foliolis lanceolatis incisis.
Versch. pp Diep-ingesneden, met dubbelgevinde bladen,de vinnen drievoudig,dehlaadjes lancetvormig, ingesnedtn.
Bijnaam Vlierboom met Peterseliellad.
G r o e ip l a a t s e n . In bosschen, in heggen enz. bij vervallen« gebouwen enz.
Groeit overvloedig in de duinen bij Haarlem, Heemstede en K a tw ijk , volgens de G o r t e r ; veel in Friesland,
volgens M e e s e j op, verscheidene plaatsen, in de duinen van Holland, door de» Hoogl. K o p s , de» Hoog.1,
M u ld e r en mij gevonden) bij Nymegen? volgens den Heer d e B e i j e r . Zij is door mij bij Arnhem, Rheeit;
bij Groningen; te Valkenswaard bij Eindhoven enz. aangetroffen.
De verscheidenheid, door d e G o r t e r reeds in het algemeen als inlandseh vermeld, g ro e it, volgens den
Heer L. M a r e h a n d , veel in de hegge» bij Vitrecht.
K r a c h t en G e n e e s k u n d ig g e b r u ik . De bloemen zijn, als thee getrokken, een zeer algemeen bekend
zweetmiddel eu dienen uitwendig om gezwellen te stoven en te verdeelen enz. Uit de bessen bereidt men
de rob Sambuci, een zweetmiddel dat echter, in groote giften, ook purgeerend werkt. De groene schors
.heeft afvoerende diuretisehe krachten, v , H.
H u is h o u d e l i jk g e b r u ik . Deze boom , wélks takken jong zijnde, meest uit merg bestaan en bros zijn,
geeft na eenige jaren een hard hout dat tot linealen, handvatsels en mathematische instrumenten zeer geschikt
is Men heeft ook bevonden dat dit van veel nut is voor kleine raderwerken,'die zeer snel moeten omdraaije»)
waarvan de spillen, wanneer, zij van ander hout gemaakt zijn, lig t in brand raken. Van dit hout en den
wortel bedient men zich ook tot inleggen om deszelfs kleuren. — In de jonge takken, uitgehold zijnde, kan men
patrijzen verzenden, die zich daarin lang goed houden. Het hout is zeer geschikt om te branden, en de kok»
hiervan komende, zijn na het Berken en Elzen-houtskool de beste. (M a 1 1 u sc h k a.>.
Uit hoofde van de sterke lucht en uitwazeming van bladen en bloemen is bet niet raadzaam voor den menseli
hieronder lang te vertoeven, als spoedig hoofdpijn veroorzakende, (M -ille r ,) schoon B e e km a n n dezelve tot
heggen aanbeveelt, erkent hij echter, dat zij van onderen ligt bladeloos-worden en telkens moeten bijgeplant worden.
De bloemen bij appelen, druiven en zelfs wijn gedaan, geven daaraan een aangename» muskus-smaak cn
g eu r, (G u n n e r ) en du H am e l wil ook hiermede aan de azijn, een geurige» smaak geven. — De beziën leveren
eene roode o f paarsche kleur op, (H a lI e r ).. De bladen worden door schapen gebruikt. De bezie»
Égn hoogst schadelijk voor hoenders, en de bloemen voor de paauweu. (Linnceus). De sterke lucht der blad««
weert insekten a f , zelfs dikwijls vat» nabijstaande gewassen, takken hiervan op de graanzolders te Telgen»
hebben meermalen de klander doen verdwijnen, en sommigen hebben met vrucht de muren en zolders tot dt*
oogmerk met bladen en bloemen van vlier laten wreven. Vadert. Letteroef. D. III» bl. 32—34. Mengelw.