Qewoon Zeephruid.
Hoogduitsch. Gebräuchliches Seifenkraut. Gemeines Seifenkraut. Waschkraut.
Engelsch. Common Soapwort. Bruisewort.
Bio eit. Julij en Augustus. %.
h i
Decandria digynia. Tienhelmigen Tweestgligen.
Natuur l. Orde volg. Linnaeus XXII. Caryophylleae. Caryophylleae jüss. Sileneae DC.
Geslaghts kenmerken. Calyx tubulosus, 5-dentatus. Petala 5 , ad faucem in unguem linearem
conlracta, limbo plano. Capsula 1-locularis, apice valvis 4 dehiscens. Semina reniformi-globosa.
De kelk buisvormig, 5-tandig. Vijf, aan het keeltje, a, lot een lijnvormig nageltje zamengelrokken,
bloembladen, met vlakken boord. Éénhokkige, aan den top met 4 klepjes openberstende zaaddoos, b.
Niervormig-kogelronde zaden (bij c onder vergrooting).
S oortelijke kenmerken. Floribus fasciculalo-corymbosis, calycibus cylindraceis subglabris, pelalis
retusis coronalis, foliis oblongo-elliplicis-nervosis, caule erecto. De bloemen bundelvormig-luilvormig.
Bolronde, een weinig behaarde kelkjes, ingedeukte, van een kroontje, d , voorziene bloemblaadjes.
De bladen langwerpig-elliptisch, generfd, de steng regtslandig.
Be wortel is knobbelig, k ru ip t onder den grond sterk voort en gee ft hier en daar
stengen a f , met geledingen en tegenovergestelde, breedere o f smallere, elliptische, generfde
, aan den voet bijna vereenigde bladen ; in welker oksels zich d ikw ijls een blad-
bundeltje vertoont, f.
B e bloemen, waarvan een a fzonderlijk b ij g, z ijn gewoonlijk bleekrood, somwijlen wit
van k leu r , en komen nu en dan ook gevuld voor (*). Het kelkje is bijkans tweelippig;
van een’ kant bezien vertoont het 3 , van den anderen kant 2 tandjes, h , i.
B i j j het vruchtbeginsel, met de twee s tij ltj e s , en b ij k de 10 meeldraadjes afzonderlijk.
Groeiplaatsen. Op zandgronden. Veel bij Zutphen en Boesburg, de gorter. Bij Katwijk
binnen en aan zee, mulder; ook bij N o o rdwijk , en op een der stadsvesten van Leyden, k erb. en
molkenb. Omtrent den Kruidberg onder V e lz en , en op verscheiden plaatsen in de duinen om
Haarlem. Op Staalduin en in de duinen van het Nieuwla n d , den Polder- en H ilh a a k , in
Zuid-Holland. Hier en daar op zanderige plaatsen aan do JKaal, op zandplaten in die rivier, en in
het Spoel bij Kuilenburg. In Zeeuwsch-Vlaanderen en op Schouwen, vdb. In de omstreken
van B red a , k . van w .
Huishoudelijk gebruik. In de geneeskunde is van den wortel, voornamelijk van het daaruit gekookte
extract (Ex tra c tum Saponariae), bij sommige ongesteldheden van de lever, ophooping van
slijm in de ingewanden en in de jicht gebruik te maken. Een afkooksel van denzelven bekleedt eene
voorname plaats onder de middelen welke, in lavementen (Clysmata visceralia k Smpfii) , bg hardnekkige
verstoppingen in den onderbuik aangewend worden; welk afkooksel ook de eigenschap bezit van
de huid blank en zacht te maken, waarom het, eertijds meer dan tegenwoordig, voor een zoogenaamd
Schoonheids-water gebezigd is geworden. Ook heeft men er zich uitwendig tegen de schurft, en
inwendig bij venerische ziekten van bediend (-f-), en de met water een weinig opgekookte bladen tot
weekmaking van sommige gezwellen gebruikt.
Voor het huishoudelijke wil men dat een afkooksel, zoowel van den gedroogden als van den ver-
schen wortel, even als het beste zeepwater, dienstig is om er kleedingstukken mede schoon te was-
schen, en allerlei velvlakkcn daaruit weg te nemen.
Als sieraads-plant zoude zij eene plaats in de bloemtuinen bekleeden, indien zij zich niet zoo bijzonder
sterk door haren wortel, bijna evenzeer als het Kweek (T riticum repens L.), vermenigvuldigde.
(*) Var. /?. Lijchnis s. Sa.pona.ria flore plano totjrhefort : v. h a l l , Flor. Belg. Sept. Ik vond deze verscheidenheid
in binnen-duinen , achter Jf^oestduin, omlrtent Haarlem.
Xt) WiTERiKC, Arrangem. o f British Plant s , Ed. 3 , Vol. I f , pag. 408;