Uli vero respiratio ipsa pro parte secretio est, cam in ea e succis revera ¡carbonium excernitur, sic
organa secretoria respiraioriis similes formas gerunt, quae in varietate clare repetitam organorum respirato-
riorum formam (v. gr. cutis superficie!, tubulorum, vesicularum) prae se ferunt. Utrorumque genesis magnam
comprobat affinitatem; nam sicut organa respiratoria perfectiora, pulmones, ut protuberantia ex interna intestinalis
parietis superfìcie oriuntur, eotlem modo plurima organa secretoria ex intestinorum et cutis superficie
originem ducunt. Quae quidem res causa est, quod, ubi organa respiratoria minus evoluta apparent (v.
gr. vesiculae vermium respiratoriae), saepe incertum restet, num. magis respirationi an secretioni inserviant.
Tria ceteroquin' momenta adsunt, quae in organorum secretoriorum historia praecipue reputanda ha-
bemus; primum quidem eorum structurae conditio per se; secundum relatio, quae inter ipsa et systema vas-
culbsum intercedit ; tertium deriique fluidorum ab ipsis secretorum natura. —■ Si trium horunv momentorum
conspectum omnino generaliter exhibeamus, statim intima eorum inter se affinitas inclarescit. Hujusmodi
tentamentum sequatur:
Organa se c r e to r ia :
Structurae conditio: ‘ Systematis vasculosi relatio cum liisce organis: Fluidorum secretorum conditio:
a. simplex cutis superficies.
b. liujus superfìciei intussusceptio-
nes.
c. intussusceptionum extensio in tu-
bulos.
d. intussusceptionum ramifìcatio in
glandularum cónglobaiionem.
e: organorum secretoriorum origo
sine protuberàntia aut intussus-
ceptione in propriis orgànis cen-
tralibus.
Hocce modo, uti supra in organis respiratoriis, omnino formae tantum maxime essentiales propósitae
sunt, sed cuique, qui notatas differentias secundum sensum animo affìgit et in animalium serie, unicuique
apta exempla requirit, satis completam earum relationum sibi parabit imaginem. Pr.aeterèa jam in prioribus
ltujus operis sectionibtis, praecipue in illustrando systemate vasculoso, digestorio et sexuali variàe Òrgànorum
secretoriorum formae exhibitae sunt, ut ipsas allegare hic suffìciat. In parte hacce nonnulla tantum e maxime
notabilibus addendae visae sunt, ut tali modo et ab hac organisationis animalis parte quodaminodo sufficiens
illustratio proponatur.
OARUS.
a. secretio sine systemate vasculoso
e- succo formativo parenchyma-
toso.
b. secretio ex eodem succo adju-
vante systemate vasculoso.
c. secretio systematis vasculósi directa
exosmosi peracta.
a. secretio aquae albuminosae sirn-
plicissima (hac ratione omnesvel
maxime disparatae secretiones
initium faciunt).
b. specifice diversae secretiones.
a. oleosae vel ß- acidae y- salitae (al-
adiposae Italisch).5
T A B U L A R U M S I N G U L A R U M E X P L I C A T I O .
T a h ii' l a i.
Oozoorum organa re sp ira to ria et secreto ria.
In graclibus hujus classis inferioribns, in quibus systema vasculosum vel piane non vel maxime incompleto
modo evolutum est, neque respiratio nec secretio organis propriis locum habere possunt, qua de
causa in. Infusoriis praecipue. polygastricis ne vestigium quidem eorum apparet; in Acaléphis conlrà èt Eclii-
nodermatibus perfectissimi respirationis modus primordia et maxime memorabiles secretiones se òstéridunt.
Nonnulla exempla rem prolixius illustrantia hic propónantur.
Sin ¡/ul a rum fig u r a r um eocflicatio.
-■ - ; ’ 1
Ftysaliaa iardmUae mìgo' (secdiän* Tllesium’® : Atlm W j & & A “iaSnM CAtler. Savareti Delle CMajd) adtomh. Tre»
Krusemtern's Beve eie) Annoili ipsum miestma aperte »ita imo? ra<Ll rel,ta) ^ “ pe™e ap“ U< mc,‘
(bimmodo repracsenlal, quorum maximum ipsum organilo factum est, Q H D
quid in imnrno animalium grado Sii pulmo ìesiculosu sive in pisci- fori,t S ™ d“° mteahns “ i “ ’uac in '■'ff™ «»“ "1“
bu» ut resina natatoria i t j j f e t f c Migiiiim reàp&ul™ ogliÌuSL'f Ì W eIWa".tpr f y i à j l ft” *? f t f t H“ ' “ T
quo, omnino „I in rosica natatoria, sor non iS I r a f c f s k iS em ì- !5 |iium biliferorum organorum scnsns inc.1, slroclur. siinplici plurima
tur»). Omnino ì à e i ip j f ut in vesica natatoria e x i|ù s ; vesicae j i ) organa" secretòria, qiiae i^Aimabbns^operionbu» occurrunt, typice
apertura © speciali ter m j& d U ß Y m n m crista quae.d.m„(c) repraesentant, - In raSS ceniiaperto coesa etiipn versa sunt,
quaO' pariter: aérém in' se rèòipit;; Animalis basin Organa j 0 ""om e liSa»eùtis, quibus in quoque' deoruiu radiorum angolo ven-
prebensoria et nutritori. et: cilia censtitunnt, quaè in superfìcie urentem j Oiculos sustinetur. e veslculae in interiore et antico radiórom latore
snecUin excernUnt* 0 ) Tubuli suctorii, in quibu, Tilesiùs ipso» piò- .««r-Hpat-teWt««.-»!** p e « ii l^ * |» oM H # ^M « Ä .li i! t« « g |
ciculos sugendo indudos invenit. änticnm radiorum-lata»*fbHìoì ^iserie (1.) reSpòndén^ et ipso» IiiUoresÌb
( impletos. erigunt. f f f membrana triiim radiorum dorsalis relatà et
Fig. II ad IV. f ex interna superficie depicta, üt pori numerosi in conspectum veniànt,
Alia m depiota est exAcalepbis, Agabmfiis eUgane Csecundum «rtemé tenuissima membrana tectf et fertasse non semper cUnsi;
» a rs: Fauna noncspica) Cgids organa, rèspiratoria aquae respìratiòiif | endosmosi ejusf-et pro parte cèrte etiam diròcfe aquam recipinnt ipsam-
magis adaptata snnt,::||in-qoà aéris secretio In vesica natatòria mininum cófpbri» cavititém'Wefa-mfducùny in qua directe vasorum-iliòii
¿iatidm'có'iplie Intolo animali Fig. IlTrimum corpus a lòngo, fiU- . organorum respiratio peragitur. f J g membranòe corports raformi,
pellucido et caerulescente canali reproductorio (oc) constitutum j ^'os obtegentis superficies extema,
apparet. Pars superior ac partes nàtatorias una branchialem respi- | Fio- VI
rationem peragentes gerii, pars inferior ce inter lamellas cartilaginèas i
, , , . . , ... , . . I B I ■ _ ■ ) Membranae corporis radios obtegentis particula tubulos suctoriós ir) et cinas prehensonas ( t k j in se contmet. Canalis ) . . .a superficie ex-
rcprod,u ct, ori.u s .i n vcsi. cam namtatona m .m. e m.m.i mam ex.i t, (.a -) , quaBe HFi g. )) terna et lente aucta depicta est. In ea dense positi’in calcem versis
t A . r--x , . Ü H Ü i , . ( ramulis (6) cincli molles tubuli fa) et inter lios cxpàvationes, superili
singula depicta est, ut vesica ( «J et pnmordium ejus (o) clanus /
cognoscalur. _l’ art. es natatonae 1< ig. II bb potius branclnarum usum t) ficiei. internae poris convenientcs, oculis sese praebent.
praebent, Fig. IV singulam partem natatoriàm exhibet. Interna cavi- ) Fi g. VII.
tas o minus pellucida, contraili membrana obtegitur, cujus motu aqua £ildem particula> papter . lente aucta et ab interna superficie dc-
(ad a) recipitur atque expellitur. f et gg, ut Sarsio videtur, vasa linea(a. Tubuli calcarei (6) erecli cum tentaculo molli(c) lateraliter in
sunt subtilia, quorum contenta cum canali reproductorio nexum liabent conspectum veniunt uti membranae obtegentis pori (a), qui vel directa
([quodammodo vasa brancliialia!). Fig. II d recenter germinan- | rayone vel membranae tenerae ipsos legentis endosmosi in respiratio-
tium, com animalis aetate auctarum partium natatoriarum acervulum nis USUB} aquam corpori interno inducunt.
ante oculos ponit. : ) Singulariler formata magna organa respiratoria, in Echinodermaì
tibus solummodo Holothuriis propria, jam in quarta hujus operis parte,
*) Jam hic respiratio et secretio intime junctae se pracstant. ) Tab. I, Fig. XXI e f g prolixius exliibila sunt. CARUS.