SEC ALE CORNUTUJff. SPHACELIA SEGETUM. Lev,
Het Spoor erf Moederkoorn.
Hoogduitsch. Das Mutterkorn.
Komt voor in den Herfst.
Natuurlijk Stelsel. PI. Crypt. Cl. I. Fungi. Ordo I. Gyrmomycetes. Formatio 1. Blastomycetes. Fam. I.
Uredinei, Reioh.
Stelsel van linnaeus. PI. Crypt. Cl. XXIY. O. V. Coniomycetes.
Geslachts-kenmerken. Het is onder den naam van Spoor of Moederkoorn dat wij, vooral in regenachtige
jaren, cp de rogge, en zaden van andere grassen eene ziekelijke vorming ontmoeten, waardoor
deze van buiten paarsachtig en van binnen zich wit vertoonen onder dë gedaante van rolronde, hoornachtige
uitwassen boven de aren voorkomende. Deze, ziekelijke vorming der genoemde zaden wordt veroorzaakt
door een klein zwammetje (Sphacelia), dat op den top van het onrijpe zaad ontstaat, en het
aldus deze verandering doet ondergaan. Ofschoon nog niet dadelijk als afzonderlijke plantensoort opgenomen,
is het evenwel om derzelver eigenschappen onze opmerking dubbeld waardig. De plaat vertoont
ons a. Eene aar, met de zaden waar men het moederkoorn opziet. b. Eene enkele korrel, c. Dezelfde
met het zwammetje (Sphacelia) zeer vergroot.
Groeiplaats. Zpoals ik boven zeide op de zaden van koornsoorten vooral van rogge en grassen.
inzonderheid in het jaar 1841, vond ik dezelve in groote hoeveelheid op het koorn en op vele
grassoorten in de omstreken van Utrecht.
Gebruik en eigenschappen. Het is bij de zwangere vrouwen een weëenverwekkend middel, dat nog gebruikt
wordt. Het moederkoorn heeft geenen reuk en is scherp van smaak. Wiggers heeft ontdekt dat het een
vergiftig beginsel bevatte, hetwelk hij Ergotine noemde. Tusschen het koorn groeijende heeft het reeds
meermalen, wanneer dit tot brood verbakken werd, de zoogenaamde kriebelziekte, Raphania, onder de
menschen doen ontstaan.. Het eerst werd deze in Hessen in 1577 opgemerkt, vervolgens door geheel
Buitschland en Zweden. In 1596 bijna over geheel Europa, en alleen in het departement Sologne stierven
er 8000 menschen aan.
De ziekte begint met een eigenaardig jeuken in de voeten. Volgens Roulin ontstaan ook dergelijke
ziekten in Columbia door het moederkoorn dat aldaar soms op de vrucht van het Turksch koorn
(Zea maïs) gevonden wordt.
Ook voor beesten is hetzelve vergiftig, volgens proeven van Salerne.
Het is derhalve noodzakelijk er op te letten en er het koorn door zeeften van teiZuiveren.