V O O R R E D E .
zcn o f Landichappen , daar deZ c lv e natuurlyk o f van Zelf in ’ t wild groeijenj h ie r op
volgt de Aankweeking en verdcre Onderhouding van ieder Geflagt o f Z o o r t; daar na
wyzen we het OEconomifche o f Huishoudelyk gebruik aan, waar toe van ieder zoort,
zo wel de Vrugt als andere Deelen des Booms beft dienen , ’ t zy op T a fe l, in de
Keu k en, o f tot Confimrcn cn andere Toebereidingen o f Huislyke Gebruiken.
Aangaande de Voorttecling en Cultuur dezer Vrugt-gewalTen, die hebben w e , zo
ik meen , zeer duidelyk en nauwkeurig verhandelt, aantonende, op wat wyze ieder
Geilagt o f Zoort beft aangekweekt, o f vermeerdert, en verder onderhouden wort,
e n z .; Edog hadden daar over nog wel breder kunnen uitweiden , als wy overal had-
den moeten aanwyzen (by Voorbeeld) de Bearbeiding en Toebereiding van den Grond,
de Behandeling v a n ’ t Zaad zaaijen, v a n ’ t Steeken , Inleggen en Scheuren; van het
Enten , Oculeeren , Snoeijen, enz. : Maar dewyl wy dit reeds in een ander onzer
W e rk en , genaamt Befcbotmende en Jd^erkdadige Hovenier-konfl, breedvoerig en nauwkeurig
hebben gedaan, hebben wy onnodig g ea g t, zulks hier weder op nieuw te her-
halcn, maar wyzen de Tuin-Liefhebbers ten dien öpzigte naar dat W e r k , en durven
hen hetzelve , nevens dit te gebruiken, nog wel eens recommandeeren.
Betreffende het OEconomifcb Gebruik, dat wel ’ t voornaamfte oogmerk van de Cultuur
der Gewalfen i s , daar van meenen we ook h e f voornaamfte en meeft nuttige
aangewezen te hebben, zo wel wat het Gebruik der Vrugten, als de oyerige Delen
des Booms aangaat.
D i t . was h e t , befcheide Lezers , dat ik van dit myn W e rk vooraf kortelyk te zeg-
gen had, in het W e rk zelve zal men meer daar over vinden , als hier nodig is breedvoerig
op te halen; wordende UE tot flot, benevens alle H e il, veel nut in dit W^erk
en vermaak in Uwe Tuinen toegewenicht , door Uwen
Dienftwilligen Dienaar
J. H. K N O O P.
Pag. I
L E E U W A R D E N
den I Febr. N B . Men vind in dit W e rk dikwyls tuITclien I-Iaakjes ( / . Deel . . . ) , hier door moet men veritaan
Befchoumnde èn Werkdadige Hovenier-konß ^ àoox my
BE-
1763.
B E S G H R Y V I N G
V A N D E
APPEL'BOOM.
§;E A P P E L -BO OM word in het L a f. genoemt
; Malus. Pomtis. Pyrus foliis Jerratis., Pomis
I bafi concavis. Linn. H. CUffi Roy. Prodr.
I Hoogduitfcb, Apfel-Baum. Franfch, Pommier.
Engelfcbj Apple-Træ. Deenfch^ Apeld-Træ. Eble-
T rje. S-weedfcht AppeETræ.
D e ze Vrugt-Boom, die b y ons bekent genoeg is , is eigen
aan de getemperde CUmaten, van omtrenc 40 tot 56 Graden
Aardkloots Breette; in zeer heete Landen, nog in heel kou-
d e , wil hy niet aarten. Men vind die in Hoog-Duitfcblandf
Frankryk en Braband op v ee l plaatzen in het wild van zelfs
groeijen, maar de Vrugten van deze zyn klein, zu u r , en on-
fmakelyk: De goede Zoorten worden in de Tuinen geculti-
v e e r t, dewelke van tyd tot t y d , door neerftige OeiFening,
zo in de Nederlanden als in Frankryk, Engeland, en Hoog-
Daitfchland, & c . , u i c ’t Saad voortgekomen z y n , en nog
kunnen voortkomen.
D e ze Boom wil in allerley g o ed e , bearbeide, zo w e l in
Zand- als Klei-Gronden heel wel groeijen, mits dat die vet
genoeg z y n , en kan taraelyk te g e n ’tV o g t . H y fehlet met
zyne Worteis niet diep nederwaarts in de A a rd e , maar de-
zelve fpreiden z ig meeft uit even onder de Boven-grond; wes-
lialven de Aarde in de diepte zo v et niet behoeft te wezen»
als ze maar diep genoeg geroert en los gemaakt is , om R e den
in ons Eerße Deel gemeld.
S 4.
De tegenwoordig bekende zoorten van Jppeh, worden alle
vermeerdert en voortgezet door ’t Enten o f Oculeeren, op
jongezogenaarade wilde, uit Saad g ew ön n e, Appel-Plantzoe-
nen, ofopParad ys -Stru ikj zynde deze laatfte de Uiclopers uit
de Wortei van het Zomer-Parady5-Hppeltje: en deze tvvee-
derhande Plantzoenen worden verfchillig gek ozen, volgens
de Groote die men de Bornen in het vervolg wil doen hebben
: Dus worden tot hoog- en half-ftamde grote opgaande
Bornen de eerftgeraelde genomen, maar tot Bouijßns o f tot
laage Espaliers verkieft men de tw e ed e , namelyk Paradys,
om dat de Bornen, hier op geiint z yn d e , kleiner blyven.
Het Saad o f de Pitcen der Appels, worden in de Herfft,
o f , na dat ze de Winter door in vogcig Sand o f Aarde te meu-
ken geftaan hebben, dat beter h ou de , v roegin hetVoorjaar
op Beddcnuit de volle haud gezaair, o f R y -w y z e in Grep-
pe ls , de Greppels een en | voet van elkander, g e le g t: D e Jon-
ge Bornen opgekomen z ynd e , moeten zorg vu ld ig , van tyd tot-
ty d , v a n ’t onkruid fchoon gehouden worden; daar na worden
ze het eerfte o f tweede volgende Voorjaar verplant op
A Bedden