38 e e r s t e d e e l
ü i t e e n l a n g w e r p i g r o n d b o l l e t j e , h e t e e r f t e b e -
g in f e l v a n d e v r u c h t . D e knoppen v a n d e bloemen
z y n r o n c ja c h t ig . D e vruchten z y n l a n g w e r p i g e
b e l l e n , v a n fa c fo c n a l s e e n a k e r , f e e r n a a ü w b e -
f l o t e n in e e n d i e p , d i k e n g r o e n k o k e r t j e n m e t fe s
f p i t f e n j g l a d , e e r f t b r u in g r o e n e n b l in k e n d e
m e t w i t t e f t ip j e n s , o n d e r d e n d o p is e e n h e ld e r
g r o e n v l e e f c h , w e l k e e n g e e l a c h t i g e e n fm e n g e
v o c h t u i t g e e f t , f c h e r p a c h t i g , fam e n t r e k r t e n d e
e n fm e r ig v a n fm a a k ; t u f l e h e n h e t f e lv e e e n g r o t
e , l a n g w e r p i g r o n d e e n g l a d d e p i t , d i e m e t e e n
d u n n e k r a a k b e n ig e k o r f t is o v e r t r o k k e n , e n
f c h e r p e r v a n fm a a k , o o k n i e t fo f am e n t r e k k e n d e
i s j w a n n e e r f y r y p z y n , z y n f y b r u in b l a a u w en
b l in k e n d e . D e f e b o o m d r a a g d e e nm a a l d e s ja a r s
in Jan u ariu s . U i t d e baß v a n d e w o r t e l w o r d >
b e n e v e n s e e n v l u g z o u t , C a m p h e r g e n o e m d .
e e n Olie o v e r g e h a a ld , d ie l ic h t e r is a ls h e t w a t e r
m e t w e l k f y o v e r g a a t , v a n w e f e n k la a r e n h e ld e r ,
g e e l v a n c o l e u r , f t e r k en d o o r d r in g e n d e v a n r e u k ,
feer f c h e r p e n d ie p in d r in g e n d e v a n fm a a k b e -
f t a a n d e u i t d u n n e e n f i jn e d e e l t j e n s , d i e in d e
o p e n lu c h c - f e e r l i c h t v e r v l i e g e n . D e Campber
i s f e e r w i t , v e e l v o o r t r c f f e l i k e r a ls d e g em e n e ;
d e fl'e lfs d e e l t je n s d r y v e n e e r f t b o v e n o p d e ^ v e r -
g e h a a ld e o l i e , e n z y n m e t d e f le lf s d e le n o n g e v
heeft men een byfondereondervindinge, dat de
rook van de o lie , die wanneer fy op het vuur
word warm gemaakt daar na uitwaaflemd, door
een drie ja vier dubbele lakenfe lap heen d ringt,
en fich aan de bovenfte tot een wit fout fe t , welk
de Campher felfs is; ja defe o lie , opd atfy fu i-
ver en klaar z y , laatmetter tyd eenige Camphe-
rige deeltjens vallen. O o k is ons bericht dat fy
in koude landen, na welke fy heen gevoerd w as,
ftremde. Sy verfchild van de Ceylonfe , want
die heeft een olie die en voor een gedeelte dryft
en voor een gedeelte finkt. D e boft van de tvor*■
te l gekookt en gedronken, ofgeftoten met honig
o e l i g v e rm e n g d , d e d o o r f c h y n e n d h e id v a n d e
o l i e g e e n G n t s v e r d o n k e r e n d e ; a ls d e o l i e k o u t
w o r d , f c h i e t e n d e d e e l t je n s v a n d e C a m p h e r o r -
d e n t e l ik o p e n a a n m a lk a n d e r e n , m a k e n d e e e r f t
l a n g e p y p e n , d e a n d e r e d e le n f e t t e n h a a r a l le n g s -
k e n s a ls d w e r s n a a ld e n a a n d e r e c h t e h o e k e n , e n
d u s fw a a r d e r g e w o r d e n z y n d e v a l l e n f y a f e n f t r y -
k e n n a d e g r o n d v a n d e o l i e : m a a r h i e r i s a a nm e r -
k e n s w a a r d i g , d a t a l f o f y h a a r t o t t w e d r a a ik r in -
g i g e b e w e g in g e n v a f t m a k e n , d i e d o o r tw e h o r
i z o n t a l e v la k t e n s w o r d e n g e v o e g d , om g e d r e v
e n w o r d e n , e n e e r f t w e l la n g f am e r m a a r n a d e r h
a n d a l le n g s k e n s f h e l l e r ; d e l e campher n u v e r -
v l i e g d f e e r l i c h t , v a t fe e r fn e l d e v lam e n j a a t n a
f i jn e v e r b r a n d in g c g e n e v u i l i g h e d e n a c h t e r : v a n
d e olie d i e m e t d e f e C a m p h e r o v e r g a a t f t a a t d i t
a a n t e m e r k e n 5 e erft, d a t f y in r e u k e n fm a a k d e
C a m p h e r f e e r g e l y k i s , e n fo l i c h t e l y k v e r v h e g d ,
d a t a lh o e w e l f y o p g e c o l e u r d l a k e n o f l in n e n y a l t ,
fo n d e r v l a k k e n v e r d w y n d e n o p d r o o g d ; d e C a m p
h e r v a t d e v lam e v e n a l s d e g e e f t v a n w y n d ie
t e n e e n em a a l v a n f ijn e w a t e r i g e d e e l t je n s is g e f u i -
v e r d , e n w o r d in d e r h a a f t v e r t e e r d , d i e v lam
i s w i t e n b l a a u w 5 o p h e t v i e r g e f e t e n w a rm g e m
a a k t v e r t e e r d f y e v e n h a a ft i g , en v e r d w y n d in
e e n w i t t e r o o k : o o k h e e f tm e n o n d e r v o n d e n , d a t
w a n n e e rm e n e e n l in t d a a r m e d e b e f t r y k t e n in
d e n b r a n d f t e e k t , h e t f e l v e o n g e f c h o n d e n b l y f t ,
g e l y k b l y k t , w a n n e e r d e g e v a t t e v lam v a n H o n d
e n a a n w o r d u i t g e d o o f d : d a t l in t n u , w e l k
e e r f t e e n f c h e r p e C a m p h e r lu c h t v a n f i c h g e e f t ,
w a n n e e r d e f e l v e i s v e r v l o g e n , r i e k t a ls e e n a a n g
e n am e C a n e e l : d a a r e n b o v e n w a n n e e r m e n
d e f e o l i e i n f w a v e l o f f a lp e t e r , o f w e l in d e r fe l -
v e r z o u t e n f t r o o i t , d e f e lv e g e h e e l e n a l d o o r d e I
v lam v e r t e e r d , d e fw a v e l e n z a lp e t e r t e n e en e - j
maal o n g e q u e f t b l y v e n d e ; w a n n e e r m e n d e f e l v e j
- in b o s k r u id m e n g d , f o v a t f y v lam a ls h e t fe lv e
w o r d a a n g e f t e k e n , m a a r n i e t a ls la n g f a a m , e n J
n a d a t v e l e d e e l t je n s v a n d e o l i e z y n v e r t e e r d : o o k
o f fuiker vermengd, is dienftig voor de hoeft
en verdunt de fluimen j geftoten en met water
gemengd geneeft ; fy de jic h t , gebruikt in plaats
van een fineeringc. De baft van de Jlammen g e kookt
en gedronken ftremt de buikloop die uit
koude is veroorfaakt.Het van de bladeren met
peper en zout ingegeven ftilt de pyn inde buik
en verdunt.de winderige ftof£e in de nieren : de
bladeren geftoten en met fuiker ingenomen zyn
van een groote kracht in de fwymehnge; fo oo k
de bloemen met fuiker en kout water gebruikt.
D e olie die uit de baft van u C UitC UIC UIL «j». de —m-o-r-t-e-l mét het
vlugge zou t, campher genoemd word getrokken,
heeft vele en uitnemende krachten; in alle lootten
van lammigheden en geraaktheden is fy een
feer dienftig middel, wanneer het Hechts in tyds
word g eb ruikt: voor de jicht is geen beter uit te
vinden; ftillende. wanneer fy op de delen word
gefineerd aanftonds de pynen, als ook wanneer
fy word ingenomen; om de amborftigheid en
andere longe fiektens te genefen word fy met
groot voordeel ingenomen, als ook om de quaad-
aardigheid van de koortfen te verbeteren, want
fy is fweetdryvende;voor alle verftervinge, quaad-
aardige fweren, droge fchurft, pyne van de ledematen,
buik en ogen, gefwellen der leden uit
koude en flymige vochten, is by na niet beters te
vinden: in de kneufinge van de voeten en wonden
herfteld fy aanftonds het verdoofde g evo el; helpt
de finkingen en vloeijingen uit het hooft, en doed
het niefen overgaan; om winden te verdryven,
wat is ’er krachtiger? fy verwekt den honger en is
goed voor die met de fteen zyn gequeld. Alle
defe krachten hebben w y , t ’federt een korte tyd,
binnen welke die olie door ons is gemaakt, en
tot de medicyne gebruikt, in eigener ^erfoon
ondervonden, en buiten twyffel zullend er fich
noch dageliks nieuwe opdoen. In ons gafthuis
word defe olie voor een algemeen genees middel
gebruikt. D e Campher verwekt de maandfton-
den, doed fweten, en word ook in plaats van de
gemene campher gebruikt. De olie van Canneel^
verfta uit de baft van den boom, is goed voor de
gebreken van de maag, en in de buikpynen die
uit koude zyn ontftaan. Het Canneel w a te r is
hertfterkende. De olie uit de bladeren geneeft
het Colyk van buitenop gefmeerd,eniseenover-
treffelik geneesmiddel voor de lamme en geraakt
e ; haar water word met de fweetdranken ingegeven.
Het w ater van de bloemen van Canneel is
hertfterkende. De olie uit de vruchten gekookt
word gebruikt in de pynen der leden en gewrich-
5 7 ' A F*
vande MALABAARSE KRUIDHOF. 39
f 7 . A F T E K E N I N G E.
De boom die hier is bcfehre ven is de Canelia Malabarjca; van
dePortugefen word fy genoemd CanelladelMatte i winiallen
delen veel onedeler en derhalvcn van veel minder waardye als
de Ctyhnlt. Want alles wat door de «chry vers van de Mala-
baarfe word gefegd.word in een uitftekender tVap m de Ceylon-
fe gevonden;welke ik leer geerne hier met a le fijne omftandig-
heden zoude willen bcfchryven , alzo de gclykheid van de (tot
te en edelheid zulks Ichynen te vereifchen. Maar allo ik den
arbeid van andere demyncnictwil maken, geve ik zulks geerne
over aan de Heer Herman,, die te fijner tyd de feer n a uw keurige
bcichryvinge van de Caneel, en alle de Ceyhn/e plan-
ten, aan de nakomelingen niet zal onthouden. Het lult my
echter, toteenbeüuit, deflelfs woorden, met welke hy vele
takken van de Gamel, tegclykmet tierigeboompjens, zaden,
wortelen enz. aan my heeft overgefonden, hier by te roe-
een. De CaneÜa, fegd h y , van welke de Caneel komt, de Ctngale-
fen fchruven Kurudu, maar raggen KnrunM)is by my de Laurus Zey-
Unica,baccis calyculati,,van welke deCaneelkomt.In dejen boom word
een wenderhkke verIcheidenheid van de natuur gefien, uit de baft
van de wortel Word de Campher en deffelfs olie overgehaaldjuit
de baft van de ftam, de olie van Caneel, u it de bladerende
Naeelolie; uit de vruchten, een olie gelyk de Genever olie,
vermengd met een weinig Caneel en nagelen •• ook word uit
defelve een vette en dikke olie gekookt, als was, feer bequaam
ompleifters, falven en keerflen te maken; zynde ook een geneesmiddel
welk uitwendig «n inwendig word gebruikt, ten
hoogften pyn ftillende.
E Y N D E.