s6 E E R S T E DE E L
z y n l a n g w e r p i g r o n d , a a n d e e e n e f i jd e , in w e l k
e f i c h h e t b r e e d t f t e b l a d o p e n d , e e n w e in i g p la t .
N a d e b lo em e n v o l g e n k l e in e > r e c h t e , r o n d e
e n f in a l le hauwenjccrd g r o e n ,n a d e r h a n d r o f c h a a n
d e f t e e l om v a t v a n e e n k o k e r t j e n v a n v i j f b l a d e r e n
D e zaden z y n l a n g w e r p i g r o n d l e g g è n d e in h e t
l a n g e n a d e l a n g t e d e r h a a u w e n , r y p z y n d e z y n
l y b r u in v a n c o l e u r en b l in k e n d e . D i t b o om p j e n
d r a a g d tw em a a l d e s ja a f s b lo em e n in d e r e g e n en
f o m e r t y d . H e t a f f c e d f e lv a n d e wortel g e d r o n -
| k e n v e r f a c h t a l le p y n e n v a n d e n i e r e n d ie u i t ft e c n
L o f g r a v e e l o n t f t a a n . O o k w e d e r f t a a d l y h e t v e -
I r iy n g e k o o k t z y n d e m e t h e t w a t e r v a n Lante na-
m e n t l ik v a n d e Cocus indïcus. D e bladeren g e f l o t
e n , e n o p d e n b u i k g e l e g d v e r d r y v e n d e k o u d e
p i s , e n a lle fw a r i g h e id in h e t w a t e r m a k e n . D e
am e , g em e n e l i k Indigo g e n o em d , d ie u i t d e
b la d e r e n w o r d g e m a a k t , v e r d r o o g d v e l e r l e i g e -
fw e l le n .
5 +
A F T E K E N I N G E.
Niemand moet twyffclen of hier word de Anil, uit welke j
de Indigo word gemaakt, vertoond : waar toe defe plant moet j
worden gebragt, zynde Sehr y vers niet eens. C. Bauhinus m
Pitiac. voegd hem by de IJatus of Glijlo , en noemd hem
Glaßo affinem. Maar elders lib.'6.fec. 3. Capit. de Phajeol. Indicts,
belchrijft hy deffelfs haauw.door de Hr. Terentius uit Indien
gelonden, met defe navolgende omftandigheid. Met j
toe die wat witachtig zyn , Van een leer aangename en fterke
reuk. Rocbefert fegd dat ly in de Americaanle eilanden nauw-
liks drie voethoog word, en een witte bloem heelt, onaangenaam
haatmtien als ook het zaad, in dit pampiertjen gewenden, is van
iahnU'v tn il. piujom v<m Ghfi,, mar
Garßas ab Horïo verfekerd dat ly van de tArabier* en Turken
Anil word genoemd : en yan de Guzuratters, by welke ly ge-
meen is G»/i,en nu by de meefte Ml,en dat het een kruid de Ocy-.
mum gely k is.De vermaarde Pijo verhaald dat in Brafil.twe loor-
tenvan Caacbira, doorgaans wceldrig groeijen, waar vandaan
de A nil>ot Indigo komt.en aan de eerfte fchryft hy purper bloemen
van reuk anders als die loort, welke hy fchryft dat op
het eiland Madagalcar voortkomt, welke kleine purpurige
met witgemengde bloempjens heeft, aangenaam van reuk; ly is
buiten twyffcl defelve met die van Piß, en word inde Mada-
1 gafcarle gelchiedenilTe Bangeths genoemd. Maar de Heer
I Hermans heeft my in dit jaar deplantfelye die hier word bc>
Ichreven uit Ztilan overgelonden, nevens dele bygevoegde
befchryvinge: Pofygala lndica frutejeens , uit melkers bladeren
de Anilof Indigo word gemaakt; maar de Ceylon\e Aml ts flechter
I en Jo goed niet als die, die uit Malabar, Coromandel, of Nrgapa-
I tam word gebracht. Van de Cingale/en word fy Awarï ge-
C O L I JVC I L
55. A f t e k e n i n g e .
8 E, Coliiiïl w o r d v a n d e B r am a n s Schera-
Piucèi g e n o e m d , is e e n l a a g b o o m p j e n ,
h e b b e n d e d e h o o g t e v a n tw e e o f d r ie
I d e r h a n d f i c h , w a n n e e r d e b lo em open i$ n a b u i t
e n ó v e r f la a n d e . H e t to ngetje, is h o l , h e t g r o e n
e d r a a d j e n w e l k u i t d e k n o p v a n d e v r u c h t k o m t ,
o m v a t t e n d e , e n b o v e n in k l e in e e n d u n n e b lo em -
d r a a d jen s v e r d e e ld , d i e a l le g e l e t o p je n s h e b b e n ,
g e fp le t e n e n a a n d e h o l le f i jd e m e t e e n v r y d r a a d j
e n , w e l k o o k e e n g e e l t o p j e n h e e f t , o m f e t . D e
haauwen z y n l a n g w e r p i g , f in a l , d u n , p l a t en
a a n d e e e n e f i jd e e e n w e i n i g in g e b o g e n , t w e o f
d r i e d u im l a n g , g l a t , e e r f t g r o e n , d a a r n a b r u in
u i t d e n r o d e n . D e zaden o f bónen, w o r d e n v a n
I m a lk a n d e r e n d o o r h e t v l e e f c h fe lv e a f g e f c h e i d è n ,
k y n l a n g w e r p i g r o n d , p l a t , l e g g e n d e i n d e l a n g -
t e n a d e l a n g t e v a n d e h a a u w e n , m e t h a r e navel-
t je n s a a n d e f e l v e v a f t g e h e c h t , e e r f t g r o e n , d a n
fw a r t a c h t ig . B e h a l v e n d e h a a u w e n fie tm e n o o k
d i k w i l s g r o e n e , ■ e n w e in i g h a i r i g e e n h a r d a c h t i -
! g e baflaard vruchten o p d e fp ru it je n s f i t t e n ; d i e ;
I o p h a a r k r u in e e n o p e n in g e h e b b e n e n v a n b in -
I n e h h o l z y n . G e e f t tw e em a a l i n h e t ja a r b l o e -
| m e n e n v r u c h t e n in d e n r e g e n en fom e r t y d . H e t
1 u i t g e p e r f t e zap m e t e e n w e in i g h o n in g t o t e e n
fm e r in g e g e b r u i k t g e n e e d d e p u i f t e n v a n d e
•m o n d . D e wortel g e f l o t e n e n in d e m e lk v a n d e
\ Cocus Indicus g e k o o k t , g e n e e f t d e L a f e r y e .
v o e t e n . D e wortel is v e f e l a c h t i g m e t e e n w i t a c h t
i g e o f r o f l c h e b a f t , d ie b i t t e r e n f c h e r p a c h t ig
v a n fm a a k i s , h e t b in n e n f t e i s h o u t i g e n w i t a c h t
i g » fo n d e r r e u k . H e t jlammetje w o r d v ie r v in g
e r e n d i k , fp r e id f i jn e t a k k e n m e e f t o v e r d w e r s ,
h e e f t , o n d e r f ijn e g r o e n e b a f t , d i e b o v e n m e t
e e n a f c h g r a a u w e k o r f t is b e l e t , e n b i t t e r e n b i j t
e n d e v a n fm a a k i s , h a r d h o u t . D e bladeren d i e j
o p k l e in e f t e e l t j e n s f t a a n z i jn k l e i n , l a n g w e r p i g 1
r o n d , v o o r r o n d , o p d e r e c h t e r f i jd e M e y g r o e n :
o p d e a n d e r e g r o e n u i t d e n b l a u w e n , m a a r o p
b e i d e d o o f v a n c o l e u r , f c h e r p a c h t ig e n b i t t e r v an
fm a a k , m a a r w a t la n g g e k n a a u w d z y n d e , f la a u w |
h e e t .D e m id d e l r ib g e e f t v a n f i g r e c h t e e n f c h u in s ■
o p lo p e n d e f y d e r ib b e n . D e bloemen z i jn k le in e n I
b o o n a c h t i g , b e f t a a n u i t v i e r b l a d e r e n , h e t e e n e
i s k l a a u w s g e w y s , g e f l o t e n ', v r y w a t om g e b o g e n ,
m a k e n d e m e t f i jn t o n g e t j e n e e n k l a a u w t j e , w i t
u i t d e n g r o e n e n j t w e a n d e r e z y n fm a l le r u i t e r -
m a t e n h o o g r o f e r o o d , h e t k l a a u w t j e a a n d e f ijd e
o m v a t t e n d e j h e t v ie r d e , n a w e l k h e t k l a a u w t j e
o m g e b o g e n e n g e o p e n d i s , is b r e e d , om v a t t e n -
' d e e e r f t d e tw e b la d e r e n m e t h e t k l a a u w t j e n , n a -
44. A F T E K E N I N G E.
Dat dele plant grote gemeênfchap met de voorgaande heeft,
blykt uit deflêlfs meefte delen; wsaarom ly myns oordeels niet
qualik Polygalalndica Minor, filiejuisrecurvis, zoudekonnen
worden genoemd. Maar of fy ook Indigo geeft, zoude ik ,
hoewel het waarfchynelik fchynd, niet durven verfekeren:
veel min dat fy defelfde ïsmetde Bangels Madagafcarenfium,
alfofy getuigen dat deflelfs bloemen boven maten welriekende
en defe fonder reuk is. Hernandes en Recchius, Hifl: Mexioc.
lib. iv. befchryven ook twe planten,' die blaauw verwen, dewelke
beide fy noemen XiuiquilitsPitzahac, of tAvic, met
dunne bladeren > en de blaauwe verwe of Indigo felve Mobus•
tuli en ThevobuiHi. Maar geen van die twe komt Over een
met de plant die hier is befchreven. Doch de eerfte fchynd dc-
fclvemetdc Cacacktva fetunda van Pifi,
SKA