ceil der gewigtigste bijdragen geworden tot de beslissing der vraag omtrent
de plantaardige natuur van eenig voorwerp. AYel is waar lieeft men later
üok in de weefsels van sommige lagere dieren eene met de cellulose overecn-
komstige stof gevonden, doch volgens sc i -iu l t z e komt zij aldaar niet in den
celwand, die uit stikstofhoudende stoffen bestaat, maar tusschen de cellen,
als intercellulaire stof, voor. Bovendien vormt dit voorkomen slechts eene
enkele uitzondering op een overigens algemeenen regel, en al möge men, op
grond van die uitzondering, de reactie op cellulose op zieh zelve niet voor
volstrekt beslissend houden, in verband met andere verschijnselcn blijft zij
hare hooge waarde als kenmerk belionden. In alien gevalle blijft het omge-
keerde waar, da t, als er geen cellulose in de celwanden aanwezig is , met
regt aan de plantaardige natuur van een voorwerp kan worden getwijfeld.
Daar de eerste beschouwing der sarcine, wegens de bovenaangevoerde analogie,
mij geen twijfel aangaande hare plantaardige natuur overliet, hield ik
inij tevens overtuigd, dat de aanwezigheid der cellulose door de gewone reagentien
zou kunnen worden aangetoond. Het wegblijven toch dier reactie in
de proeven van h a s s e en v ir c h o w kon geenszms als bewijs worden aange-
noraen, dat geene cellulose in de celwanden aanwezig was. Zeer teregt heeft
onze landgenoot h a r t i n g , in het algemeen, het ongegronde van zoodanige
gevolgtrekking aangetoond. Vooreerst moet, bij die reactie, het zwavelzuur
voor elk weefsel een bepaalden graad van. sterkte bezitten, die tusschen twee
en zes deelen water op tien deelen zuur afwisselt. Neemt men het zuur te
slap, dan is zijne werking op den celwand onvoldoende; neemt men het te
sterk, dan wordt de cellulose te hevig aangegrepen en opgelost. In beide
gevallen ziet met de eigenaardige violette of blaauwe kleuring niet. Ten tweede
kan de kleur, ook bij behoorlijke sterkte van het z u u r, wegblijven tengevolge
van de aanwezigheid van andere stoffen in den celwand, die de reactie op
cellulose verhinderen.
De onzekerheid, welke in de eerste plaats vermeld werd, kan worden ver.
meden, door het zwavelzuur achtereenvolgens in verschillende graden van
sterkte, tusschen de genoemde grenzen, aan te brengen; nog gemakkelijker
evenwel door het gebruik, in plaats van zwavelzuur en iodium, van het rea-
gens, dat sedert door s c h u l t z aanbevolen is en uit een mengsel van chloor-
zink, iodkalium en iodium bestaat. Deze oplossing behoeft niet voor elk geval
een bijzonderen concentratie-toestand te bezitten en kleurt de cellulose violet
of blaauw, even als het iodium en zwavelzuur, zonder haar zoo hevig aan
te grijpen.
De belemmering, uit de tweede oorzaak voortvloeijende, wordt opgchcven
door vooraf de vreemde inmengselen te verwijdcren. Men bezigt daartoe
verschillende middelen, alle strekkende om de inincngsels onmiddellijk of
onder outleding op to lossen, en de cellulose zooveel mogelijk onaangetast achte
r te laten. De stoffen, die wel het ineest algemeen als inmengsels in den
celwand voorkomen, en de reactie op cellulose verhinderen, zijn stikstofhoudende
stoffen, behoorende tot de reeks der zoogenoemde proteine-verbin-
dingcn. De ondervinding heeft geleerd, dat zij nu eens het best door salpeterzuur,
dan eens (gelijk bij cuticulaire vormingen) door bijtende potasch
worden verwijderd.
Nadat mij derhalve gebleken was, dat het reagens van s c h u l t z , zonder
voorafgaande hewerking, de blaauwe kleuring in de celwanden niet te voorschijn
"riep, behandelde ik een gedeelte van den voorraad der sarcine met
salpeterzuur, een ander met eene oplossing van bijtende potasch. In beide
vochten werd de sarcine koud uitgetrokken, ton einde de ligchaampjes zoo
veel inogelijk in hun geheel te laten. Na vier-en-twintig ureii werd het gedeelte,
dat met salpeterzuur behandeld was, met eene ruime hoeveelheid water
over<^oten, door herhaalde afgieting na bezinkmg uitgewasschen, en emdehjk
met reagens van s c h u l t z behandeld. De celwanden verkregen daardoor
eene wijnroode kleur (PI. II , hg. 36), die na een langer verblijf in het rea-
o-ens meer violet werd. Nog betere diensten dan het salpeterzuur bleek de
bijtende potasch te bewijzen. Reeds na weinige ( 3 - 4) uren met water over-
goten en uitgewasschen, verkregen de ligchaampjes, door het reagens van
SCHULTZ, eene donker paarsche, soms bijna zuiver blaauwe kleur (11. H,
fio-, 26—32, 3 3 -3 5 ) . Later bleek he t, dat de potaschloog nog veel spoedi-
ger (binnen een half uur) de vreemde bestanddcelen genoegzaam verwijdert, om
de reactie der cellulose volkomen zuiver te doen ontstaan. Daarbij hebben de
ligchaampjes, zelfs na een verblijf van vier uren in eene sterke potaschloog,
slechts weinig van liunnen zamenhang verloren, gelijk uit de afbeeldmgen
b l i j k e n k a n . j * r •
Met d e z e r e a c t i e i s d e r l i a l v e d e a a n w e z i g h e i d d e r c e l l u l o s e a l s g r o n d s t o t m
d e c e lw a n d e n d e r s a r c in e b e w e z e n , t e r w i j l t c Y e n s g e b l e k e n i s , d a t z i e h c la a rm
e e n e b i i g e m e n g d e s t o f b e v i n d t , d i e w a a r s c h i j n l i j k t o t d e p r o t e i n e v e r b i n d m g e n
b e h o o r t . I k h e b g e t r a c h t , d e t e g o n w o o r d i g h e i d d e r l a a t s t e d o o r de b e k e n d e
r e a c t i e v e n o p d e z e s t o l f e n t e c o n s t a t e r e n . Z o u t z u u r g a f i n d e r d a a d e e n e v i o l e t t e ,
s a l p e t e r z u u r e e n e g c l e k l e u r , d i e d o o r p o t a s c h e e n i g z i n s w e r d v e i h o o g d , m a a r
d e k l e u r w a s i n b e i d e g e v a l l e n u i t e r s t z w a k , z o o d a t d e h o e v e e l h e i d d e r a a n w e -
z i g e p r o t e l n e v e r b i n d i n g z e e r g e r i n g s c h i j n t to z ij i i ; d e d u id e l i j k s t e a a n w i j z in g
w e r d g e g e v e n d o o r h e t r e a g e n s v a n m il l ó n , d a t a a n d e n i n h o u d e e n d o i i k e r e i i ,
a a n d e c e lw a n d e n e e n l i c h t e r e n , b r u i n r o o d e n t in t lu c d e d e e l d e . l o d u im k l e n r t
b e id e b r u in .