i I
, í
i i
if
■1
van zekere spreukjes op verwende of andere pijnlijke deelen gedaan
cn daarop, na het eindigen van het prevelen, wordt nog eenige
keeren met den naet zulk rood speeksel gevulden mond geblazen,
waarop altijd spoedige beterschap zal volgen. Ik zal hier eenige
dier spreukjes (ook djampeh, geneesmiddel, geheeten) zoo ais zij
mij zijn medegedeeld, ais eene proef bijvoegen.
Bij hoofdpijn. OngretigJeang hatoe hatengang, koeliet soeriet
tuata, heuntjeut kalam esseh, mata tjeijer patrappat, tiis ting-
g in , tali boema hoeriep, boeftras ioengtoengna.
Bij b u ik p ijn . Nini oendang oendang, akki oendang oendang,
oela moendang ka boeser soeioer, njang moendang gagangun
koedjang, tiis tinggin enz.
Bij wormen der kinderen. Tjatjieng kaloeng biedjiet tina
hoendoek; tjatjieng maijam biedjie tina mata; tjatjieng poetie
sita tetab batengan hoeriep.
Bij wonden. S iri soemsoem patimoe papada soemsoem, siri
toelang patimoe papada toelang, siri oerat patimoe papada oerat,
siri dagieng patimoe papada dagieng, siri koeliet patimoe p a pada
koeliet, p a t rappat papada koeliet, tiis tinggin, tali boer-
na hoeriep boearas ioengtoengna.
226. D jam b lan g of D o e a t {Sgzggia Jambolana DC,). Het
vleescb der blaauwe olijfachtige vruchten wordt gegeten; het is
zuurachtig zoet en heeft eeuen groenen pit.
227‘ Djamboe a y e r of D. {Cerocarpus agueusBssRl.).
Deze fraaije ais het ware uit was gevormde vruchten hebben een
aangenaam, zuurachtig, verkoelend vleesch en worden veelvuldig genuttigd;
op de bazars vindt men ze dikwijls op bamboezen-stokjes
gesnoerd.
228. — a ije r m aw a r {Jambosa vulgaris DC. Rozenappeltje).
De witte, ronde vruchten munten uit door hare aangename rozcn-
lucht, en zijn daarbij lekker van smaak.
229. — aroeng. Zie Djamboe kloetoek.
229. — b ied jie b ied jie . Zie Djamboe kloetoek.
230. — ho\{JambosamacrophyllaRG.). De sappen dezer v ru c h t
zijn zeer aangenaam verkoelend, en worden daarom zeer gezocht; de
pit is zeer groot.
231. — diep a {Jambosapurpurascens DC. et J. malaccensis DC.).
Hot gebruik dezer vruchten staat gelijk aan die van Djamboe bol.
T.ij zijn echter minder aangenaam. De roode kleur geeft haar cene
fraaije vertooning.
232. Djamboe goelaiiipoli {Jambosa samarangensis DC. ß
microcarpa DC.). Ook deze v ru c h t is aangenaam van smaak cn
veelvuldig gezocht.
233. hoilanda {Persea gratissima Grtn.). De vrucht
van dezen Westindischen boom — io gedaante eenigzins op eenen
grootcn, groenen renetten-appel gelijkende — heeft onder eene dunne,
groene schil een groenachtig geel vleescb, geheel zonder vezelen,
om eene groote, ronde pit. Dit vleesch laat zieh gemakkelijk tot
eene fij nkorrelige pap drukken, die met wat suiker en madera-wijn
(of bij gebrek daarvan met arak) wordt aangcmengd; eerst door
deze toebereiding ontvangt de anders smakelooze pap eenen aangenamen
smaak ; het ware aroma echter vertoont zieh eerst na het
bijvoegen van de sap van Djeroek niepies, waardoor dit eene spijs
wordt, die bij geene andere vrucht behoeft achter te staan. De
boom wordt dikwijls, gelijk meer andere lauriersoorten, van rupsen
aangetast en gelieel kaal gevreten, waarop hij ligt afsterft.
229. — kloetoek, D. aroeng of D. biedjie biedjie {Psi-
dium Guajavae Paddi var. bin. ; Psidium pomiferum L. et P. p y -
riferum L.). Het hout van dezen kleinen boom is week, echter
zeer sterk; de schi l des wor tels wordt met beet water overgoten
en deze als thee bij bloeddiarrhoea gedronken, die reeds eenigen tijd
beeft bestaan. De vruchten zijn aangenaam om te eten zoowel
raauw als ook op verscbeidene wijze gekookt en toebereid.
234. mehdeh of D. monjet of k adjo e {Anacarditwi occidentale
L. ß indicum DC.). Uit den stam van dezen boom vloeit
dikwijls eene sap {dara, kehta), die zieh tot eenen vuistgrooten kogel
aanzet; wordt deze met water opgelost, zoo beelt men eene zeer
goede lijm. De v ru c b te n of beter dc vrucbtdragers zijn vleescb-
achtig en eetbaar, hebbende eenen zoeten smaak en roode kleur.
234. — monjet. Zìe Djamboe mehdeh.
235. samarang {Jambosa samarangensis RG.). De vruchten
zijn gevuld met aangenaam verkoelende sappen en worden daarom
veelvuldig genuttigd.
227. — t ja a i. Zie Djamboe ayer.
236. D ja rak , J a rak of Kalikl {Ricinus communis L. cum
var,). De bladsteelen of jonge takken worden over vuur ge-
3