(koreng kitjiel Mal. boedoek SüND.) gedaan, waarop deze spoedig
opdroogt en afsterft.
117. Aroy ta n g ta n g angglen (Hedraiostylus comiculatus
Hsssi.). De blad en en v ru c b te n worden in stoom gekookt en
bij de rijst gegelen, zij bebben eenen zoetacbtigen smaak.
16. — ta raw o e lo e . Zie Aroy astrawoeloe.
118. — ta rro em of T arro em a ro y (Marsdenia ‘^arviflora
Dcsn.). De b la d e n worden in bet water geweekt, betgeen daardoor
spoedig donkerblaauw, en gelijk Indigo-water gebruikt wordt.
Zie Tarroem.
84. — ta tap ay a n « Zie Aroy koejapoe.
16. — taw o e lo e . Zie Aroy astrawoeloe.
119. —>tllil (Bauhinia debilis ÜS&K1 .). Deze slingerplant beclt
zeer fijne, dunne ra n k e n , die bij lendenpijn om de lenden worden
gebonden; bijzonder van nut wordt dit middel geacbt, indien ie-
mand bij bet paardrijden deze pijnen gevoelt.
120. — tlw o ek (TrichosantJies ovigera Bl.). De v ru c b te n
worden afgekookt en dan het vleescb der p itte n als eene lekkere
toespijze bij de rijst gebruikt.
121. (ModeccacordifoliaBl.). De sappen worden
als waschwat,er der oogen gebruik^, indien deze niet regt beider
zijn; de ra n k e n worden als touw aangewend en wel hoofdzakelijk als
sawet, d.i. het touw, 'twelk tot aanspannen der buffels onder den
hals derzelven loopt en aan het ju k bevestigd wordt; ook houdt dit
touw zieh bijzonder goed onder water en wordt daarom bij water-
werken veelvoudig aangewend (382).
122. — tjam tjo uw (Stephania capitata). De b la d e n worden
met water gewreven en leveren dan eene groene geleij, die met suiker
vermengd en in water gedaan eenen aangenamen, verkoelenden
drank geeft; ook bij lendenpijn wordt deze nuttig geacbt; (zie ook
Aroy astrawoeloe).
123. — t j a n n a r baM. Zie Tjannar babi.
124. — tja n n a r b okkor. Zie Tjannar bokkor.
125. — tja p n h toehur (Mikania volubilis WiD.). De b lad en
worden in de banden fijn gewreven, met eenig water aangcmengd
cn na bet besnijden der jonge knapen op de wond gedaan, waardoor
de genezing bcspoedigd Mordt."
22. — tja ra io e n g o f A. l>a\oQmjfain^(C(ynvolvuluspeltaialRSi.).
De sappen worden bij hoest, buikloop en ook bij wormen der kinderen
gedronken; zijn er gceiie sappen te verkrijgen, zoo worden ook
de b la d e n gewreven en op den buik ingesmeerd. Deze worden ook
gebrand en de kool daarvan met dc fijne deelen van den bast des
(15) Aren-hooms (kawoel kawoeng) vermengd, om eenen goeden
tonder te bereiden.
19. Aroy <}arioe. Zie Aroy balang.
81. — tjienteh. Zie Aroy kitjienteh.
112. — tjoechlampoeng of A. sjoechlampoeng (Vitis cymo-
sa Bl.). De sappen worden tegen boest en ook bij buikloop (sakkiet
proet moelas) gedronken.
86. — tjoengkangkang. Zie Aroy koeloek leukeut.
110. — tjnhiel andjleng. Zie Aroy sariwoe.
126. — tjumpol kiekies (Echites coriacea Bt.) De blad en
worden in stoom gekookt en met zout bij de rijst gegeten.
127. Asiwoeng rad ja mantrie of Wawalienglean (Typha
angustifolia R.Br.). De v ru c h tk o lv e n nog niet volkomen rijp
zijnde, worden als lont (taliapie, asiwoeng) gebruikt.
128. Assam, A. d jaw a o füasseum (Tamarindus indicah.).
Om den schoonen groei van dezen boom wordt hij dikwijls aan gc-
bouwea of tot lanen aangeplant; het h o u t is zeer sterk, echter
eenigzins grof van aderen; wordt ook niet van witte mieren (boeboek)
of wespen (koembang) aangetast; daar het echter zelden in groote
hoeveelheid te verkrijgen is, wordt het niet als bouwhout maar
slechts tot fijne houtwerken, als meubelcn, sarongkris enz. gebruikt.
De bladen moeten nu en dan de pulp vervangen, als men deze
niet bekomen kan, ora groenten eenen aangenaam zuren smaak
te geven. De p u lp der v ru c h te n is zuur en aangenaam van
smaak, men kookt er groenten mede, wendt ze bij het braden van
vleescb, bij het maken van sasati enz. dikwijls aan. Men gebruikt
dezelve verder om (roedjak hasseum Sund.), eene soort van limonade
of aangenaam verkoelenden drank, door bijvoeging van suiker en
koud water te maken ; men kan dezelve ook met suiker koken,
hetgeen een aangenaam en tegelijk op den stoelgang werkende con-
fituur geeft. Eindelijk wordt deze pulp ook tot het wasscben der
banden enz. gebruikt, indien men dezelve anders niet schoon kan
krijgen. Met beet water overgotep en als thee gedronken, werkt
zij ook op den stoelgang (zie Assan ranjie).