
160 L’A FJ T l Q U I T E ’ E X P L IQ T JE ’F., &c. L iv . IV.
«Aæ W a P ijb^ K E X I -
h --Le tenu oufjftfr cofnmenfa à frapper aktiimnoiéïd'argentdKfime. II. Figures
de ces monnoies d'argent x & leur divijion. I II . Le grand & 'le petit Séfytpe.
IV . Monnaies chargent fourrées de cuivre- V. Lé denier d'argent augmenté à
la fécondé guerre Punique. F'I. Aîçimeit ifpr quand introduite a Rame.
j T Es Romairis pendant long- tçms ne fe fer.yftent que de monnqies dë
' fi j cuivre.- ,, Ce.fut, dû Pline, l'ah de la fondation de-Rome quatre cent
«qastrç-vingt cinq, Q^Ogulnius & Ç^Bsbîus étant Confijl^ïtjjïe- l’afgent-'fuc
«marqué , cinq aa§ avant la première guerre - E u b j que le
«denier vaudroit dix livres de cui-Vje, que-Ievculinaire en vaudroit èinq, &
«le fefterce deux & demi. ( Çefte date qui était corrompue en plufieurs éditions,
,,ît été ainfiretablie par d'habiles gens.) Hannibal , reprend Pline, failànt une
«rude guerre à la République, les as fçirqnûffjédài|s' à|t||è -once, lorfqjje,
«Q. fabius Maximus- étoic Dictateur-, & l’on établit que le denier vaudroit
„feize as, le quinaire huic, & le fefterce quatre. Ainb la République naèjàa
«la moitié fur la monnoie,- mais--pour la paie de l’açipéc lpi<jdeni>ef}jM'ffi^B[
,;poun.dix as. La marqQfe^tlârger^p't§i^des-t^gp,J & des quadrSs&^fclë'
«là vint que les deniers furent appellez.îrVari & quadrigatt. Peu dqccrKts^prei.
«par la loi Pàpiria les as furent réduits' à!d'emi-dneé.^Li^lÆjdÔ^füs- Tnbu.h
,,dü peuple mêla à l’argent un huitième “Hp-icuiv-r’e î.Ue,'d^rili<;Ii!'’qi^® appelle-
„prefenrement Vtéloriatm, fut frappé félon la loi Clodia. Avant ce tems-là
«cette monnoie étoir apportée dedlfflfyTie, fe pafloïc
«une marchandife. Il eft-marqué de la Viétoffe, & e’éfE;dé 1 à .qu’il.ateti, -.ftpv,
«nom.
. II. Toutes des. iriôiîtiôies dont parle PljÇjekâMt rapportées fe. repréfeittées,,
i par le P. du Molinet La première eft un 1 double denier, qui valoit autant que
ledidrachme des Grecs, & pefoit environ deux drachmes. Il avoit d’uii côté'
la tête de Janus fans barbe avec une couronne de laurier, & de l ’autre une
quadrige avec ce mot KO A4 A gravé en creux. On trouve peu de ces doubles
deniers. Le denier étoit ainfi nommé pareequ'il valoit dix as de cuivre. Ôn en
voit une quantité prodigieufe ; le pliis grand recueil qui en a été fait eft celui
CAPUT X I.
/ , ^ u an don am pritnum cufa moncta af genten
Roma fu i t . I I . Hujufinodi moneta fchem at a
ejufaue dvoijio. I I I . Magnum parvutnque
jejlcrcium. IV^ Monet a ar gente a , quibus ns
inferebatur. V ■ Denarius argenteus precis
auflusfecunde hello Punico. V I . Monetn nu*
tea quandonam Romam inducia,
t dill xneis tantum' nuinmis funt
:
__ ^ ufi : Argentum fignatuin eft , intuit PlMiui
^3* 3* qninto Ogulnio & C* Pabia coJS. quinque annis
ante pri mum helium P unicum. Et plac uit denarius pró
decern librts nris , quin anus pro quinque v feft erbium
pro dipondto no Jemifte. Hai'c afmi nota: in plerif^iiG
editis corrupts a do$is viris reftituta. -ruit. P often An .
nibale urgente, fubjungit Plinius , Fabio tnaxitno
diclatore, ajfes metalesfqbli, placuitque denanmfexr
decim a’Jfibus permutari } quinarium oFlonis, feftertium
quitterais. Ita refpuklica dimidi um lucruta eft. In miii‘-
tari tamen ftipendio fempëf denarius pro decern ajftbus
dams. Nota argenti fitere biga atque quadriga : &- itt- -
de blgatiquadrtgatique dibit. ' Poft lege Papiria femun-
■ dales ajfes faiïi. Livius DrufUs in tribunatupUbis ofta-
v am partem aris argents mi fifth, jQui nunc vMoriatus
appelUtur lege Clodia perciifius eft j antea enim hie
numrnus ex Illyrico advebluS , mere is loco habebatur:
eft autem figndtus viflorin, & inde nomen.
I ï . Hæ omnes monetae ä^qüibus Plijpfys a r^ *ait
'Mblinet repræfentantur. Prima e ft1 duplex den^rius,--
qui Didracnmo Graecorum aequalis pi;àciô é'tac y ôc
état0pnâq,dua.rum dreicet dtachmarùm. C a p u t, induit
^ Jam imbéïbis præ ie ferebat f lauroque coro- ■
natis in altera facie hæc erat inferiptio R O M A in ærc
jncjfa^ion prominens :pauci vero hu jufmodirepenun-
tur. Denarius autem fie vocabacur quiadecem aflibus
æreis permiitabatur. Denarii hujufmodi Ipnumeri in
Mufeis exftant 3 eorum collc^tio maxima omnium ea
de
Miq.H i M a » - ô W-Àl H ; | îS. - ïèi
de Kl. VaiUant/da^Ijksjtésdaillef'Çonfplaires. Il y 9 une,grande variété de ty-
pe&s'd-ans eE mapqu^jLe quinaire 1
Pefeff [a'mpjfté du 4eiî 1ér > Ss vall^qC^qs-asvitiaEquez par la J let,^ v. LeSmar-j
qiU«S,<^aJWSA5 E^î^^dan^J^i/iÿjerjs &, daqs Jês^quinaireS.
m ; 11 IdtalÿfteWrfluc JîPWi hdp^Pjfîs éi|/cutejxJ|Î^S&'u^as,demi ; j d p 4
-1^, moJUÊ.d i na ! r e. ôtjJ^ quart dq^dgqler. Jjfefle n^Eqh.off^p^r H S^bu 1 1.^
qui, due dap* fïP^^j^isux ^ ^ft? ’fWlfeLe, iP i l'ÏEKfis1^ ^
1 feft.çrçe/e ç,dq],p{pjtjpmr( gjjdhex!^ m 111^, é t p 11 ,fio uTqn tgn d tbq q a n d
OU cifntum oa Mtttut tffljSLqaJUffffiptffipçtqfaéfâ.sÇeft jjtoqloû:’. dss£.tjpqt
_mille ieftercev >.'refcr.t <m eft la aft,g^n^a%jpl^er0{ -j
■ -I V, On ttettve IquyçntjflfiftSrflfiîÿ^&BïêRÇ^2» q,uI^jappe 1 rit pa la,tin
ftkrtttf nummi , rp’ipiJï tefp^qp^t-j^^kf(fjr4p,âeft^^.^^ÿmi^up;eur^ ,,, qui Jji1
fqjRnt çaftet dans4?,sÿ®Jters u0eA?ft}8 d?'Wlvl;e îl qu^s^puytqiegiAdeÉèfb
deflbus Sî fur-l^i cpt^dj'une, l^jje d’argent, §çgflhju
djStcil'é 4® u’y,être pas ,tçqtçpétv,ppiy fiyitar ..Æ^^^cette. fraude,, on.n'ifqi.p
des dents tqutpucquj'/içs mpda4lçî^Ci4&$^off.eô§qbj.en l^rgentdtoii rare
qa c.e Eërçjsç)*, e à l’o-ue^jplpi©-11 -tantid’^rcfeîJfJ:jdfai>51&?'!Pi?ll f ’-ll R f ' '
à e pi^cg d’pfgeut’g,i^;ppÿ%|e,dg^ieL le-ne ^ i j ÿ m r ÿ ^ ’nMjjri
oyivjngf afle^,habile poijirjuupfl ^a^çile ftauds- Ggs ^nédarlfes q
foHffé?5 jiJ}*l’/9flt pas Jqu,e1 les aÿ^tes^^es ^eqiçrs
ngrgmê? IfgiH fe quadrigati pjjenj0iign^'-'leuÿs,jçipçrs|>dÈ^'f/t§ ç ^ g À a lquadrtgéf
parquées ^-u-revers. Le^g^iicr qu’ppjjùjt^yinj01 ç l^^oy^Atqs, jayoiK^ie, Vrftoi^e
9;i| tevçrs. Il y. ay.oit^aqlÿid^ qm0ajresj,qmjpgriqjént.fla.ff)ptp§ jUi^rqpe,iyÇ-e^A
,jâ e nous donnqnsfdt de ^nUrLffi’ré.,.,i
; Qnçjr-pidiflUfi Jé p^sirugr .denier d^-fgenjt qpL fii^^priqp^djR qrpgç eft çqTu 1
qui a unetêri.dejGy-tjele tourr^eJécj.QfoGp/ilfne M, yjJ^^c^roJL,t!y|?flî5fl:h4o ti
lexaîidtfg. -IJ fuirait EX A. PV^E’.eft-à^dire extHgmu, •.
' blic : le revers à ,'C FABI ^ftF-.-04/w Fabius Catjtffltiù. Le E - ^ ç a t
qïTê cJeft"'GrFabiû^^(ftcft'Tfijtis'tequet'ptt-rétnffleHçai^te' ma-rq-uer l-’a^g-efl-r ;
1 ihais.p. V^ill^qi' R)£■ papv -bieu à . 4 } f p qp|i e’eflj fqij>T4 .s q uij^fflci'iyoïu
légat à Adexandcie avec C|v-Fabius)Gurges fon frété & Q. Ogulmps;,&,quà ,
ë*èft en nÿe^îo’ffe de céiteiega{jpa: qu’il a mis-Ter 'ü-ne^-reté àvet?rdês»6^OTf«iijjrJ
qui poUrtoit marquer Cybeleauffiibien qrijsdajjy-iMp^Aleîfa.ijdrie ^ ï, flpffè^iî
êft quç £u|t ^e npçam^ qojiÇularir
bus.Magna typpr.um -varietas^ferv^at-ur^ in eo nuih-
jdo 1 quem hic profennius nota pi|) denano expu-
fnitur. ÇMpiariusdonaç^ m«^Aiapars <p|t ac^q^in^iw
äflabus pecmutabatijir1 per literam V notatis, quæ no-
tie raTo.imder^&.&Jxud^^u^}0}q i im ^ ^ ^ '
: I I I . ScftcrtiuS +' qu'l l'^quitur duob,usv&: djmiâi®)
•aiiibus permutan fol'ebç.tj erat dimidiupi quinaiii^
quarts pars dea«a^ Haç. pörxo.nora ügnififrabAtjir
H S> ÿçl f f s ,:q so â J | 0 p |j l | dw & fends à
iiffeS'Çum Usjftertjns |ÿ| |
S u s vero feftertiu^ milienis feftertiis computabatur a
ïta ut cum dicébatiir centum IIS . cenÂirnyel wuft.es-^
feftertmm 3 eentena miUia fefterciiinfimellig^dntittp^
feAertiûm-autem ibi .in genîtivo pltMu^ftî^
f - X V. Sæpe repcritiniiir nunimi quidam pinnis^di-
ftinâri , quos fèi-ratos nunimos vocabant. -Ut erfim
fraudem monetariorum explorarenc a qui kminamy
scncam in denarüs 'argenteis infetebant | quam lami-
nam tam aecuratd atigcnto operiebant iri utraque racié
arque in later-ibus',
■üttnauc » iiiquam, J^aùdem vitarent djiummi' feftra-,,
bniitur , ita’'lie- in latentes -ùrid’iquè videantur. Un'de«
Tome Ut;
rnjTigàtûr., <juam rar um eo tempofeVaF^ntuni’ eüetj
dèna^
,r$ ■ nefeio an quiipiam repci irf
hpdie polEt artifex tam arrificiolæ fallacii. Hi num-i
mi quos hodie ^
in p recio liab'ëntur quam réliqui. Dënarii fc
^K«st7r/^Âf/ i lie nominabantur a bigi.s- & quadrigi'4
quas mp9^iça,pi^2' referebant.D ënarius qùem vifto-
ria,tqm vocaban^ViëtonanTC in poftica habëbat. Qui-
nam etiam eumdem refeieUant cyp^imi: ilie quem pio-
terimps eX.ebruin- gem:
Qui prim^Jp U rbe denarius eufus êft capùcÇÿbe-
fès tu r r itxM ^ ,^ ^ ^ tV a 1 é n tiu |l^ lit^A lb :V n d rK d v
ipBis : faótuf 'auroWf u i t ; f .X A. P Y . ’hoc eft ex
argentô publicp : ,i& poftic^ patte legitur C. FABIj '
. C. F. daius Fabius CaMpfijlius. Exiftiman P, du
iyi m -
gnare toepetiintj ^X^Cëhtius jufbÿtpfdr.^liam ain- <
plëxus opinionem3 cun| ait filium ejus ëlTe 3 qui fihus.-■
Alexanddani' legatus eft cum ^'FabioGurgite fracrc
* fc cum Q^p°-uinio;& ikmemoriam Iêgationis bujus3> '
ca|ïÉl^ùjufmodi: t'â.rfJ^iïjpofiüè ^Jupd Cybeled*
police exptimerc perindè a tg ÿ ' AÎfekandriam s niR