
g l L,A N T I ; g ^ I T £ \Æ X P L I ( ^ i l |% i5is:. L x * . III.
ï « fc H A î I T R E IM. ..
I. .£ï*sîdiniuïn.7 è prendpàtr /«*lits detablet2? à manger : difficulté
iajM>&i^0rlJ-.rtfifiow? de LuctMuiù’f i l l . las appmtmmsMmiÉnÿÊà dans
o M^tSùétaiejnt f i f ^rezde ceux des hommes .ÆtS nëffi trouvaient point aux fejtins.
•iŸi;« Hifioire d-ee fujet.V. Coutume contraire des dutcedemomenL d^d■ smffîrçs
remarques fur les maisons.
1 T E triclinium vient tta Srec'-rfàxiW.tjuï Veut aire :une falle ou un
-•■■■ » i itcu où il .y «sou troisülus étendus:: lfufage en pafla aux ..RomaÆïffiez
t|ui il figmfie la même chofe que «wMfio ,,, pu lai falle a mariger.. Le tHclinfe.
çkmc.étoit proprement les trois lit^,“ôùtBcmfe rnettoit àïdernt'couc'bé: en
c-e fénstque CiikijÈ® lé.prendj^quapd il Slp: Il communiait quon mttïdans le
marche des triclinium jOudes lits pour
fàlle où oïl les mettoit. Servius qui inteipYete-cè-pàÏÏagé.dê mccroh en cite un;
eonlè'qüencTé7^i7a crqü'dn pre^nd^n ê'ft'pâs'jlïfte.'^FI^^eJdù -uoif/âu-
41, que ceux qui prennent le triclinium pour une bafilique , ou pour une ûdle. à manfer.
fe trompent. Mais, dit-on, il fe trompe luj-mem^De ce queSCile^n.^Çlle
triclinium les lits préparer pour le^ranvives, il ne s^cnfuic^s'çjpé hi. nota ne
fur pas auffi donne aux fallcs des feftins.-lËês exempk3 S%ûfpp&équ.elîie^ez
les auteurs |iptçépjdouter5 ^^^^P|^i^talnip‘Hjffi^Kç’^ttrc à
i^ iP P ® «tant venu le foir du fecbnd jour des Satu^ialVs'^air Philippe i | j
nsaifon de -campagne îîr;reïftÿ%|..-de
Triclinium où'Cefar devoit fouper le trpuÿa-^frxîbW;‘ On laffp'ortc* ce^Mâge
i>our réfuter Servius, mais je ne vois pas qu il foit-forrcûncluant ; quand 1 1 -
‘cerOTi dit que le triclinium où Cefar devoiqfqîàÿfe trouva i pt^®lî^.'ifc-k
*ic doit pas neccllàiiemem s’entendre 11 e la falle où il de vol c nî î'ng*i*^^pc 1 1
fort bien l’expliquer des tçpisjbts & de'latable qmcomp'tao’h»nSB tri-cltaium.
Un autre endroit de Cicéronparoît plus pnfrrkvfèciy,.!
livrcde 1 Orateur, ou Libpn du a Galba : 'Qjtandfort^o^ùmts de %otrt anilinium?
quand’vous fertire^, lui répéniirt-d, de loeïkambre afcÔMvber desratttns. Je nefti
même s’il ne fe .trouvera pas ctes.,;gèns ^îj^ïerô^^’epre de» difficulreÆffiîf ce
„ ï * l U T III.. . ;
I. Triclinium TtccipïtuYpro leUis recumbentium
CT pro coenattone : difficult as ea in ré, II.
tliftoria quadam Luculli, III. in Gracia
mu Itérés infiparatis concUvibus degebant ,*
ftee conviviis intererant. IV. Circa ill am
Yem hißorid.. V. Idos contrarius Lace dam o-
num. v i. Obfirvqtiones alia vir ca adelt*
I* r | 4 R i c l i ntu m fit ex Xjtxco rpaùîjtdy', quo-
I «gnlficatur locus aut conclave ubr très exten-
Û ledi erant.Ufus ejus ad Romanos tranfiit, & apucl cos idipfom efle videtur quod cörnatio. ICticlirtia'igi*-
tur très le<5H étant in queis ccenatun ’recumbebant,
quo fenfu intellieendus hic 'Ciceronis locus ï Storni
tnclirdainforojmtebat. Lc&orum nomen ad coenatio-
Dcm ipiani tranult. Servius qui Æneid. j. bunc Ci«
ceranis Ipcnm a'ffert St explicate bine ^gumentum'
■ du eit non. i ta firmum ut putantnonnulli : unde appa-
f inqiyt^ errart cos, qui triclinium dicunt ipfam
filfiliçm vcl Cmnationm* Ä t j| iîîqiHÎuiïît y ipfë .Servius
errat. Ex eo quod Cicero^triclinkim vocededos ipfos : Il coepiôi para tos, "non ifeijuftpl: icupfu'm nom en ad
coenationes ctiam indicandas rfnrpatuim non fuifTe.
^E^xçinpla £requentioriav font apud. feriptores, quam
,ut bac de re aubijan .Cicfets jpre ad Atticum
■ 13. j-o. ait 'Cum ftcunais Saturtmlibus ‘ad Philippum
uefperi vewiffet} villa ita compléta miliiihiis, eft, Ut
v ix tricliniumubi coèriaturus ipfe Cafar effet ; vaedret.
Mm lotus àd Servimtt ièfelfendum arferturj’ at gffi)
videtUr cirte teni conficere, nee Mpj[^,5^v^m'C§m“'
probarc. ; Cum. ait Cicero triclinium ubi Cæfar coe- naturos eflet vix vaca'iïe 5 id certe-non ncccflario in- telligendum videtur de conclavi vcl de •cccnationc'i nam explicäri poreft de triclinio vcl de tripUci ledo,
& de menfa. Allus ' Ciceronis locus videtur ad fern
probandam opportunior liibro nempe fccu-ndo de
Oratorè, ubi JL iboncnV induck Caibam iîc «|Höquen-
tem : jQuando tandem Galba de trjclinio tuo exibis t
cum tu, inquic, de cubiöulo alieno : quarnquärn nefcio
u'trum nic ’etiam loCus omnls contrövcrii* expers fu*
turus fit. Illud porro ccrcHumum eft Ciceron’em neiw
£ ÿ ^ n A l L - E ' S rÇT L Ä C ^ A K l f fR i S ^ , M
Ipaffsge j l ^ q u i cl,tfcaairun,*c cfl^qu,:j^Cür6nJpijtc j ^ fsÿjVeprlc tt i-
^liQiïJmqiouflcs lijt ijou s^allÇjoiwiÆ^^iàivnssjtquc pourjune filL im in g a f<
Les syitiv>.{ûte,iys p i« u ^ ilt\i^ iw n rc 'lîs în ic ^ pÆ n 7 'Ia n s l’un & 1 au tio lc iis.
A v l ^ p ê p tp p c llv 'jjP s l i li e s , i m ujfci-if l s ^ C T Æ a w m v l i t s < *1
qu il en avoir à q u a tre , ï L^paev'i. en* 1 ptu .
jj y en avoir bien da\ incage: nôu.s ajouterons feulement ici que lcs-dimcn-
fîons que V im iv e . donne .pour la falle a manger-, fo n t; q u ’elle doit être une
ftiv.plualgivguv.s t;HZ ‘ -
I I . D ins.ks^tanPm'm^ilonSfiL^^p^t nl-ili u^fdlcs^amtaecr^flltmuiu,
Plutarque i ïpgAÎj.t-e J Liçjtl^yic^ejJjàfeU-jjlus jyu d .CLT1* Ê tu -
ne Romain
û^^.taa§IïLCsi||^S fyÿPfeAap t l a * d s-llsllfei^s^®^®- i l
a |^ 'p l îif i e u r s fâllès'à m a /q g e j^ ^S ffiliic p n q . avoir loii^^maffiMic^jJui S
aVoit donné le m ô p ^ l.cs officiers de table &d'ecuifiû.c , que quand.il voudroiç
•manger’à t^ e .f a lf é ^ l i t ^ r è A S de v p ^ n i onpju <a cane, i t S ^ S y p t
Çicer on &: Pompée le ren co n trèren t â u marché & lui d ire n t, qu’il s iro i enc,
fouper chez lui. ce fo ir4 mais qu ils .voüloienr qu’il ne f in ën pré{ u;er au-delà
de l’ordinaire. Luculle faifant femblant d’êtrq embarraflé, les pria db différer
| | p artie au lendemain, ils n ’en Voulurent rien faire, & I etapecher&nt mên e
de d onner des ordies.à fes ferviteurs : il les pri i de lu ip erme ttre au moins d’en -
voier dire qu’on les fit fouper a 1 Apollon-, c’écoic le nom d’une des faites à
manger. Ils crurent lui .pouvoir permetfl ê ce'l a lans confequenc e , en quoi ils j
fe trompèrent-; car lahkpijOJkjfc moncoit à cinquante raille piece s
dargéne. Ilsy fouperént d o n c . & ne furent pas moins iurpris de la fumpeuofi-
ré du feÙin , quc.db 11 diligence dprit on avoieufé a le preparer. Comme Tri--
clihiüm fe prend pour,! i rablc à n o isln s, Biclinïuni dans Pl mte fe d o it prendre
pour une table a'dêux li ts , d o n t nous p n ie ro n s aulïi à 1 article de la table. .
III. Les chambres à coucher .s'appelloient ;caéi<«m .- il n’y.avoic point dé
c,heminée;'mais on y appornpit du dial bon pi de | æcl n K f f ia ^s
jchauffer quand il faifoit froid. Les maifons honorables avoient des cham-
bres particulières da is les ebdrqiiä les .plus recu.lez; on les appellôit-SjBi t
mot pris de -j-uv»' femme, . parce que c croient les femmes- qui y habicoiciic
loin de la vue cfeÿ.hqrxirQ&.s Elles y travailloient à la laine Si à d’autres ouvrages
propres au fexe. Les Grecs avoient bien plus de foin que les R )mains de
t i ö w l i f ä s al^mclini^
fcilfu* ufurpant.' Apud Âcbeoæmri lib. 2. c. 47. bu-?
|^|Â@fe#L#èfè0es oÎKciffllx&ini jjdpmus trfoài
■ Mm^ ß pllllritur j ^la ^ ^ ^ q ^ ,^^^tll^^yÊüs’, coenatioi]'es
'é#è ' imt ieptem, aiit noveia
lbdbi p |# | l | iôtigè itiembràturn' reperié^ixs'if- ($bùn hic ad|idi||p.us
banc tricUSio dimcnGoncm a Yitruvio ^.'5. dai'i j ut
lôngtcudo duplo fie latitudînd majôn ,
II. In rfôbiliûm |pnmariouiraque viiorum domi- Bûs pkirihlà efäMt^iiäiälä,, qqa de. rc.lab'p Mej^(|ra'CW
âigni'flîihum refert Plutarchus ih^vi|à‘luçm'lî.^|c'
jpluti^tiorum oriènraliùm £cgum^|§|ps ad'modum jo- cuplé’s ex funitu &%agnifjicentui celelSio^r^^pa-
tatus menfa. illi fop£|food!uru|pl^rdidusl
erant 'tric(ïhi| fuis
niftrïsautçin fiii^c^foue'edixerât
'nip' tali
ifopendeKCur, cu*m in ay<^^m|^a|';Âliqua4uô!Ç^
po: ei u s -i p fùm^in^rçf
di£-
I“'-'-- tom. Ï11.
xerünt| fed^lîr^i^coehâ'. Turn Lucu’llus feTubita-,
nea^ie peLplexum tuLbatumquc fimulans îogabot
1 iVdlem'po fte^ni’diffejrrènt^ég^&p^m^^^^^i
teftaeem fervo? àlloqiuendji dedciunt -,
font Retenti y. ut uçi ferv^P-alam-diceret, hodic -ip4
fum in brag
uni ex fplendidis tliclinia^ 1II0 autem commcnto de-
ccpti font : nàmGoetfâp.in .Àpoll-me foiêbat qïifnquacoenavefunt,
nequp nïnuis 'fumeum
qu4m apparatus cclciitatem miiaufont. UttiicUmum
tre^lèftos M^»um?dÂ>s
le<^|h|n,iécat ■ ;
vocaMtmJ^bi'^üUüg' eàminus“ e¥at' | j
grùcpte pmnas çÔ^cîi^^^Cqp^câiiâos^ d&:rcrisbaiî^cafefaciçnobcaoifâi
I ilfox ex;.^#;i' mulïer,
Lohge iilljjcnrjiis (Iræa vccercs|qiiaHi Rbrnici iifij,
I ^ ® |