
P4 L 'A N T IQ U IT E ’.. Æ .X iP U ^ E ’ Ë, Séc. L i v . ÏIÎ.
ÇaIigu^^tjt.un-pa,laJJ leplus grand qu’on «ut enqqrc va; mais qui, en graru
>dcur & en magnificence ô^pS4mueoup\ à! f^n^jiè'bàrrt^piâ^Ncr'Qn
<ju’il qppella dabord,ia mspfon: dft;,paffage, domum tranfitoriam, & d S ^ l a
maifon.d'oroil la maifon dorée, domum auream. » Dàds>ibn vcftibtile df&iüc
^ tong-j étoit un;E<®lp|Te haut de & vingtfc. pieds, qui
« yeîhbule.étqk lî Vafte, qu’il y avoir trois, -portiques. d’un mille chacune
» longueur., E>ans l’enceintc de ce grand palais il y, avoir un éfihg-ou.Hmbaf-
<ïm paxoïflbit une mer, « ,Çe fut lej&ea,. oùvY«fpafien bâci^Küis
ce bel aiûphitheatrfc qu’on appela dans la fuite desVèraidaC©lifé'e.'- '
- G e t e t a n g j p o u r lu i c S u e t q n e , é t q i t .qjjtoufcé d e m a i fo n s q n p a $ 6 iè n i î 'T a p -
•» p a r e n c e d ’u n e v i l l e . , L a g r a n d e e n c çm t e - d e c e -p a ja is r e n f e rm a i t . d e s * ch am p s ,
y d ë s , d e s f o r e t s r em p l ie s ,d e b e f t i a u x d e d i f f e r e n t e ê fo e c e j o n y r r o u -
» v o i t a u ff i d e s b ê t e s f a u v e s . T o u t c ÿ l t s p a r t i e s d u b â t im e n t? i t o i e n t b r illa 'n 'te s
» d ’o r , d e p i e r r e r i e s & d e p e r le s . L e s là l l e s à m a n g e r p é t a ie n t ■ lambriffées-' d e
» ta b le s d 'iV o i r e m o b i le s & v e r f a t i l e s , a f in q u e p a r l e s d n ë ê r v s j l le r o n p û t fa i r e
» p l e u y o i r d e s f le u r s & d e s .p a r f o n t . - L a p lu s i g t t^ l e .d è s ; d a llé s . j é t ê i t
» t o u r n e n t p e r p é t u e l l em e n t t a n t l e jo u r q u e l a n u i t à la m a n i é r é d e cet- ù n i -
* v e r s . L e s b a in s è t o i e n t m ê l e z d e l ’e a u d e m e r & d e la r iv l c u e A l b u l a . © f o n d
■ » la m a i f o n fu t a c h e v é e , & J o t f q u o n e n fa iifo i t la d é d i c a c é , - N é r o n c o u r e n t
■ y d e & f o rm e & d e f a f t r u c l u r e d i t q u ’ i i p o u v o i t e n f in f e l o g e r e n h o à ï r é ie
Une particularité fort remarquable de ce grand palais > eft qu’il y aVoic^un
temple dédié à la Fortifoe appellée SeM> à Pende,oit où S émus Tullius PalLic
fait bâtir la première fois, que Néron'fit rebâtir- dîusp, pierre apportée de
Cappadoce, fi tranlparente, que- fans aucune fenêtre,& la porte étant ‘fermée,,
ceux qui étoient dedans voioiént.fort clair enplcinHjoiir. Laipierre'dfeirt
©toit bâti ce temple s’appelloi&phcngite.
Sons les Empereurs foivans on fit auffi defort beaux parais. le s Gordiens:«!!
bâtirent un très-magnifique dans la ville : malsdeur maifon de campagne la
voie appellée Prencftine, çtôit comparable à
grand. Ellcrenfermoit an tetraftyle oqtffi grandquarré-.tenffÿrihédê co’ldnûcs
au nombre de deux cens, toutes d'une égale hauteur cinquante dcfquiÉes
«oient Caryfticnnes, cinquante Clandiennes, cinquante de Synnade &
•& cinquantp de Numidie. Il yavoit dans cette maifon de campagne rroislfo,
iîliques de cent pieds de ltfng, & des thermes fi grandes , qu'on n’en voioit
qu’a Rom© qui puffent leur. êrr#cnffïfe®réés. -
quere monumentà. Caligulapakriumftruxitjnagnifi-
ccntiflimum Oïnnîum q u i haflicBas vifa fuerant, fed
quod Sc ampli tudine & cleganria jónge retro reliqqué-
iarur ab ea domo quam Nero'exciravir, quant primo
ttmßtoritm, inquit Suetonius cap. 31. mox focendioab-
J fantam reflitutamque, auream naminavit.,..-.. F'clUbuhtm
ej usf? }t, n! quo colejfns centum viginti pedum ft.-ret ip-
pH effigie: turn* laxitas, m porlieus triplices. milliarias
haberet : item flagman nutrit inflar: hie locus fe lt , in
quo Vefpafianuspulcherrimum illudamgHitheatrum
ftruxit, quod deinccps Colifeum vocatùm Pule.
', , îüud ftagnum marls erat, pergit. Suetonius, cir-
cumfeptim adifleiis adurbium flpcciem. Rum mfuperar-
pu tuque vinetis & pàflcmsfifaifljucvaria cam nudtitu-
Jine minis generis pecudim ac fcranm, ht ealeris parti-
b’uscmÏÏaaiiro Uta, difHnäagemmis mmmujiu conchii
erinfl,CanatiomSlaquctua tabulisebunicisverfatilihi.r ,
ut flores fijhilis., ut mguenta defupcrflpàrgercmîtr. .Pro-
cipna canationum rotunda , quaperpptuo diebits-ac niflli-
bus vice mundi cimamgerclur : bdinea nmrmis& Æbu-
lisjiuentes aquis. Ejufinodi donum cum qbfplutam dedicarent
, bdSlenus comprobavit, ut fle dicer,t «uafl ham
nem tandem habftare j l j g g ' H
Quodln his xcLibus Minotl'um fpeftabllc templum
Cïat Fortuit Scix de quo Elinius
, Servms Tullius j ' 1 i ^ : quod a Nctonc fl
tundamentisiterüm cxædific'amnveftxx lapide in Cap
padocia reperto, quiïapis etAduntià marnons can
Mus atqm ttanfycinU quart eiiamfmbus non averti
mtert-M clantas tbi diiirna erat, baud alio quamfpccula
nummedo, tamquam inckfla luce non tranflmiffa. Lipid
luiicpomcn.erac phengites. ' \ " , ' 1
Sub Auguftis fequentibus' pulcherrima xdcs fcva-
nislb ua x fu n t. Gordiani pulcherrimam domum Ro-
mx (truxcru.nt, mquit Capitolihus in Gordianis c 31
fed incomparabilis efle videbatur villa corum via Pra-
nefima ducentas columnar in totraflylo habeas, warum
quinquaginta Caiyjha, qiiinquagitita Claudiatsa, quirt-
quagitita Symades, quinquaginta Numidiea pari nun-
flura. lp qua villa BaflUcacmUnarix tretrcattrallHukl
Open convcmcmia, & thema quakt prater urban y ut
tunc, mjquam in orbe terraria».
■ h f e iV È s T i ë 'î i t 'Ë f ? : 9f
LH À* *11.’ *
i>. Les jidtties-.cles^^^^ie’<i‘ftiem^^mentll^^^yiâe..J%ÆP^^ji
de ce ciu on tijj^, lloit atrium. III. Ce que cétoit que '/'atrium;
ï . T L debieiù^nô^rc la fl.ru^ji^.^c.c e yu pcibes.palùsf»
J_la difpcifitjon deV,J^üles.<v devGaur‘' 3t d,s i p p c qirc’.lcs autans
«n difent eftrtyop ptu deta 1 f l n c mia^^djftméti'
n^irtero'ns fe^lçmtnt-c^iuL noqypjgn'« ^cu-ilU tl thCT^ii© dcgjc- pu ricj
néant .par le veflibtilç,.qu%iro* it ^ j ;K;miei T .Cipfs qq olr .lLuu\op|
en venant afin maifoh. I^^ibdevant l^gand^ t e t e, < .taiW^^utem-s en c o S
viennent : &çj£oeSîâllus dans Aulugelle explique plus au lu/ig,qui It2 june^
K ! Le {^efogulg^ifeil,, (n’ efl pei-nt dS&jl| 3^ n’e|ij[ait (*
a^^^partié-^mais .c’eft une place ymde de^n^M^je,; & ^naif’ayehut, pourp-
Ceux qü.i.bâtiffoieat^atr^oiâ.de^rp.di^^ai^QM.j^iiroignt.Uindieu.a'
Î^^HÆ^n,^ip(^^chtrè là rue &, lfiÿuijhm
■nfflent waai fe, nuicrc de la.iqânpn s’arrt
l^udlenfe. J.4 .n^rmaHchpa3,'pcunt à dilcuti.i li,le \cmbul^qfinififr 1 p.diwe de
ale pait,& d'tele ,..^tÇ't|jfijppuiiVaip
biemeue uilé,,qr^ipnr,dç.nom. I
'’ij^ iS f-^ tmr.'Martial aiXéöqfö^dp., le'^eflimMavee Yatritim,. lorfju^ihdit,
^^,e. I1 5 Ù 1^|éfoit,de fôn-tems ‘1^ gr .
4 e theatre & 4 ’amphit^ÿç ; que^pji|hjiq
ld foailqiî'.dcjléç^d^,Néron. Les, dtr.iq régis, j
n ^ 'k ïelnfcdonn-ilJ ^font, Icmbknc'tMandvr évideinimnt (.c.qup,L^ c tpnÇ
amelle^^&ijUlf 1 vt.ijti les paroles 1 ) ns jon n^cfiihule e t^j paM,
'üÿ&r§Plliferitott Neroty te veftilule etmt jrij. , tj-i P y tra^
’Wues^â'un n^llj chetcfln’-de longueur. ’C ’étÇitTans^^^ pues
ri ren j|^au milieu duquel était, cè grand cblojfe qui reftort en la më-
■ "mçaslacedu^e^^e M artij ; qui J orfqu’il dlLqu© le^ atria%raii Ugi\mle wiur
IjcNÎefoh ,'étèient‘tii‘'l"a ‘iflfetû’è place'Ou était lc’jôl'S^^fîffiblp/'C^fè'rptê'lpà
ï- ' < Ä,A,I fi
I. kairtès oïdium, kc-primo de 'Veflibulo. îf, JQui'd .. ,ciiferiminis inUreJfet vefiibulum inter d?
• Atrium. ïlh- ^uid-eßet atrium. lV. TriïCfr • nia, 3 ccêndtiones , çoendCfilâ.
I. o y«M Ttjos Sfcdiüm. ftra Âiitâtn
tJ&îTormaén caperè neojuitnus 3 n© nhtnÄiörsum
tfitUïfti'JiÓtï atriôj-timj ;è^bi'eulbtu.m3 cöhcLaviümi v litfec
b r# iu sw v e tè rib b dcfGwptajfühty^uab • tj^aeduiä^
•tàïô m um imagi-Rërtii'pbrciperfe pi|^4'^ u5‘',lv-^‘f
-piof^remus quæ. de.-Iln&ulis1 idium'parèibus:exc<âpéÈè
ijötuiïiïus y a YeflnbMo^Tncipientès,,, iqiib’d-phipum^h-
èrbdiQFitibus -loceuprebat; ,CYcftibàlum '.afi^-*. Ä j i s
^ i f t i j erat, èaftéè p ©æciâpud^
Âtrlbm'iQ ellium, quidljil^çlKc'plÜ^
-ribns ©xpliGat i F'ifiibulum ejfe dielt non in ïffiss ddi-
bus, necjHc partem dâhiin y fe d locum ttnte'jdhüam doi
rms vacuum i per b'uein d 'w d a d i t^ d ^ f f^ u é a d «-dès
eßl cum dexiM ßnißrdqfte ja n um ttfra fu n h& ti fün#'
04 ikdt<fùe ipfajfamia procid via eßg-ared vacant/ impr-
.domus-efiet 'neene j äd.ut-tapyis’ partem auiStoritas
j lift ‘
.detur^eJTe. \,rf
^U^çadfemqâeéêê^1^^^^^sjS";xi '
1 jHic nbi ßdereus propms Didet aftra coloßusjl \ ", .
, ^.Me&Unt mecÇia. pe^^ta ^lÙ ’ma >
\ ° 'ïnwdiofafcïi fadiabdht atria r i gts., •
Hcéc -àtEia' idipfum' bmiiino. d-enotare vidcnfür .qtlöd
: 'Siuc^lims veftibulum Vocat : en^iterura Véiba illius ;
Veßibulum ejus fuji On quo colojfus centum vigmti pedum
fiqrstipfiul effigie '„'tanta hxitas ùt porticut tripiï-
Ces milUuÙas haberet. Hæ ttes iraque pbrticas>cum ex-
tenori'\döBj.us' £a©ie ^ immanis magnitudinis veftibu- i
ium illud èMeiebant, cujws circuîtus quatuor millium
tempoLc eodem ftabnt Loc© : qui cum dicit atlia Ne-
ï’önis eo'deroi loco', fui-fle quo toloflus ftab'at ,• atria id*