BITUCUS et BITOVIUS
REGES ARVERNORUM
Se fiftunt. Incognita hac in Hiftoria nomina funt, excepit ARCfLEOPHI-
L'US, indeque IicetNumismatumraritatem agnofcam, vereor tamen,ut eorum
ratio reddi poffit. An certa reddi poffit, refpondit DULODORUS, & ego
dubitem. Eft tamen Conjc&ura, ad Reges Arvernorum refpiciendum, cùm
nominis affinitas id aperte videatut fuadere. Non Bitucus, repofuit AR-
CH/EOPHILUS, imo nec Bitovius, fed Bituitus inter Arvernorum Reges in-
notuit, ita enim Eutropius Lib. VI. Anno fexcentejimo vicefimo feptirm, abV.C.
C. Cajfius Longtnus & Sextus Domitius Calvtmu Goff. Gaìlis tranfalpinis bellum
intulerunt,& Arvernorum nobilijfim* tum Civitati,atque eorum Duci B ITU ITO:
lnfinitamque multitudinem juxta Rhodanum fiuvium interfecerunt : pneda ex
torquibiis Gallorum Romamperiata eft : B ITUlTUSfe Domitio dedidit,atque ab eo
Romam deducine eft. Eodem modó & Florus Lib. III. c. 2. Ntl tam confpicuum
inTriumpbo, quàm Rex ipfe B ITUITUS difoloribus in Armis argenteoque carpento,
qualis pugnaverat. Si princeps de nomine lis foret, refpondit DULODORUS,
rem prò certi affermare, nihil dubitarem ; Quis enim nefcit in Scri-
ptoribus id diverso modò tradi ? Quem Bituitum Florus & Eutropius, eum
AJTONION, BITOTBIQN & BITOTI'ON Eutropii Metaphraftes, qua;
ùltima vox in altero noftro numismate apertè Iegitur. Imo nec Codices Eutropii
omnes confentiunt. Fuldenfis Manufcriptus non Bituitus, fed Vitùitus
habet, notante Sylburgio in Indice. Ita & infcriptio Gruteriana Betultum vo-
cat- Sed omnia h tc , fi Numismata, quod augurar, Arvernorum Regibus tri-
buenda fint, ex his corrigenda, nemo utique negaverit. Si tribuenda fint, fci-
licet, excepit ARCHzEOPHILUS; unde autem tu hoc probabis? Annon In-
fcriptio Graca ? Annon infigne Leo ? annon tandem & Litera ultima; figura
contrarium arguunt? Bituitus enim circa annum V. G 630. vixit : Sigma autem
figura rotundà ante Domitiani tempora rarius occurrere, fequentium tantum
non proprium efle, infpeftio Numismatum apertè evincit. Rarius occùrrit,
refpondit DULODORUS, fed occurrit tamen. Apud Patinum Numismata
Augufti, Roma; & Senatus honori, à Smyrnenfibus, aliisque Civitatibus Aftaticis
percufla, eam figuram apertè prteferunt. Praferunt Numismata Solontino-
rum apud Parutam, & quadam Macedonum, Alexandri Magni memoria per-
cuffa : Ghiorum inde & Samiorum apud Goltzium : ut Hermas Thucydidis, He-
rodoti,Platonis &XenocratisapudBoiflardum: Sophoclis &MenandriCIypeos,
Euripidis & Pindari, aliorumque Statuas apud Urfinum, taceam ; Quos fi recen-
tioris cali credas, non equidem refragabor, confideres tamen velim, minimum
Augufti atate , atteftantibus allegatis Numismatibus, ufum hujus litera tàm
crebrum jam fuiflè, ut velinde ejus primordia atati Bituci Arvernorum Regis
invidere non polfimus. Et quid ? Annon prater allegata Solentinorum &
Mace-
Macedonum, etiatn Numismata Chiorum, &Theflalonicenfium, apud Goltzium,
de Wilde, & in hoc ipfoThef El. Brand, eam litera figuram praferunt?
&quidem nulla omninò Romana dominationis mentione ?utBagadoniun,Dio-
nyfopolitan & Byzantinorum nummos apud eundem Goltzium taceam ; Ex
quibus utique non abs ratione colligas, jam fub Libera Gracorum República
eam obtinuiflè. l aceo quòd Galli Literam C, hodieque, affini, Litera S fono
in quibusdam efferant. Unde haud improbabili forlàn conjeètura deducerem,
eam fimul cum Gaìlis in Graciaminfluxiffe, nifijamante in ulti fuiflè,exfequente
Infcriptione Gruteriana nofceretur;
BACIAICCAN APCINOHN BACIAEOC
r iTOAEMAIOT KAI BACIAICCHC BEPENì KHC
C T PA TOÑIKH BACIAEnC AHMHTPIOT.
Neque enim hanc pofteriorum temporumarbitraberis cum Berenice Detnetrii
filia eam pofuifle apertè dicatur. Quicquid fit, non Bitucus tantìim hanc Literam
in fuonummo exhibet,fed&AIONNOC inNumismate Celeberrimi deWil-
de, quod mequidem judice,ad Lugdunenles pertinet, Arvernorum vicinos,
quorum metrópolis hodieque Lyon dicitur, Leonisque infigne non hodie tantum,
fed etiam antiquitùs jaftat. Hac de litera figura, inquit ARCHzEQPHI-
LUS, fed ea non fola in cenfum venit. Imo tota infcriptio fe fiftit, qua utique
rum Graca fit, non in Gallia, fed in Gracia hac Numismata Tignata arguii.
Infcriptio Graca, refpondit D U LO D O R U S , mihi non contrariato!; Quis
enim nefcit, Gallos Gracorum Linguam tanto ardore coluifle, ut Strabone refte,
contra&uum quoque formulas gracè confcriberent ? quò polito utique incon-
gruum non eft, fi Regum Numismata Gracè infcripta videamus. in Gracia
fané ea percufla efle, ruditas fculptura negat, qua utut fatis adhuc concinna,
Barbariem tamen calare non poteft. Hac omnia fi tibi cedam, inquit AR-
CHAìOPHILUS, non tamen video, qui Leo Gallia conveniat, cùm potius ad
Africam is videatur relegandus ; Neque enim Lugdunenfium Numismata in
medium produxeris, cùm ea fub Romanis percufla fint, & ad Legionisfortitu-
dinem referri debeant. In nummis Lugdunenfium fub Antonio percuflis,
refpondit DULODORUS, ad forritudmem Legionum Leonem referri me-
mini; fed hic conjeètura fubit, annon ad Maffilienfes refpexerint, non minus
ac Arvernii Maffilienfes enim Leonem conftanter expreffifle, ad indicandam
originem per Phocaos à Phocenfibus, apud quos Leo Parnaffius Paufania cele-
bratur, eorum numismata nos dubitare non lìnunt. Utrique fcilicet, & Arverni
&Lugdunenfes,Maffilienfium vicini fuère; cùmque Galli eorum Linguam tam
avidè arripuerint,ut locoLudi Literarii eos Maffiliam habuifle.locó citatò Strabo
memoret: Cùmque Juftino tefte, ab iisdem & ufum vita cultioris, depofita&
manfuefaftá barbarie, & agrorum cultus,& urbes mcenibus cingere didicerint,
legibusque non armis vivere, tanto nitore, ut non Gracia in Galliam emigrafle,
fedGallia inGraciamtranslata videretur ; Quid mirum erit,fi &Maffihenfiuia
infigne gentilitium credanturufurpaflè?Eadem fané ambitione id fecifle videri
poflùnt, quà & Arverni fe Romanorum fratres, &ab ilio oriundos di&itarunr,
canente Lucano, 1.2.
Arverni noftros auft fe dicere fratres
Sangvine ab Iliaco Populi ;
Quanquam Valefius id ¿Eduis tribuendum contendat. Ad Leonem, excepit
ARCHAìOPHILUS, fortaffis & Herculis meminiffe licebit, nam & hunc per
Galìias iter fecifle, à Geryone regredientem, apud Diodorum Siculum legi-
mus; quid autem magis vulgare, quàm Herculi in Numifmatibus tribui Leonem,