•jp
milia. Hâ'c machina turn conftrui folet, cùm nimis multai aquæ in lactinam
confluxerunt; atq; has duas machinas vis aquarum verfat, omninoq; aquæ
trahunt aquas.Hoc verò eft indicium accretionis & diminutionis aquarum,
quas in fe continet lacuna fubterranea,five cas aquas hæc altera machina pdis
hauftas per fiftul.ts efferat,fiveprima,fiVe tertia,alia've. E trahis, quæ eft iupraputeum
tam altum quàm profunda eft lacuna,altcrapartelapis,ailêr altéra,
uterq; uno fune appenfus.Sed hic tamen ferreo filo, quod pendet ab altero
ejus capite,demittitur;&quidem lapis ufq; ad oris putei latus, affcrverò red
à per puteum in lacunam,cujus aquis innatat. Is affcr tam gravis eft, ut filù
ferreum,quod ipfius libulam ferream hámulo prehendit, unà cum fune dc-
orfum,lapidem furfum trahere pofsit : itaq; quo magis aqua decrercit,cò magis
affer deorfum fertur,lapis furfum : quo verò magis accrefcit, eò magis co-
tràaflerfurfumfertui-,lapisdeorfum. Hiccùmferètrabemcontingit,quiafi-
gnum dat aquas ex lacuna pilis per fiftulas elfe exhauftas, machinæ præfedus
rivi canales occludit,rotamq;fiftit: cùm ferme terram, quæ eftadoris
putei latus,attingit,quia fignificat acunam effe aquis,quæin eam rurfus con-
fluxerunt,repletam (aquæ enim attollunt afferem, atq; ita lapis &funem &
filum ferreum retrahit)idem præfedus canales recludit : qiiare aquæ rivi iterum
percutientes rotæ pinnas veriànt machinam. Quoniam vero operarii
plerunq; anniverririis diebus fcftis non laborant, & profeftis non lèmper
prope machinam,atq; ea,fi res hoc poftulat, continenter trahit aquas, tinti-
nabulifonusafsiduèauditus,declarat machinam hanc æquè ac primam integram
& nulla re impeditamverriri : id ex axiculo ligneo, quem continent
trabes,quæ funt fupra puteum,funiculo appenlum eft. Alter verò funiculus
lógus, cujus lùperius caput ad axiculum re igatuin eft,demittitur in puteum:
inferiori ejus capiti alligatum eft lignum : quod quoties axis manus percu-
tiunt, toties tintinabulumcoinmotumfonitum reddit. Tertia autem iftius
teneris machina tunc utuntur metallici,cùm nullus rivus, qui verfet rotam,
educi poteft : cujus hæc eft fabrica. Cavernam primò fodiunt : quam etiam
robuftis tignis & afferibus conftruunt,ne latera ruinas cdant, qup labefadent
machinam* homines lædant. At fuperiorem cavernæ partem contegunc
tignis:ut equi machinam tr.ihentes per ea poisint incedere.Deinde iterum tigna
ad fedecim, longa pedes quadragint.a,lata*craflâ pedem unum, fibu-
is in ilimmo conjùnda,in imo divaricata erigunt : eorumq; fingulorum inferiora
capita in fingulorum tignorum humi ftratorum formis includunt,*
tertio quodam connedunt: quo modo rurlùs fit area circuii Ipeciem habens,
cujus linea dimetiens fit pedum quinquaginta. Per foramen,quod eft in media
area,defcendit axis quadranguìus ftatutus, longus pedes quinq; & qu,a-
draointa, craffus & latus fefquipedem ; cujus codax inferior volvitur in catil-
lo tigni humi in caverna ftrati,iliperior in cadilo tigni, quod in iùmmo fub
fibula in formis duorum tignorum eredorum eft inclufum. Catillus inferior
diftat ab altero cavernæ latere,item ab ejufdem fronte * à tergo pedes
Xvn.axiadpedem iùpra inferius caput eft rota dentata ; cujus linea dimetiens
habet pedes XII. Ea rota conftat ex quatuor rad iis* odo curvaturis.
Radiifuntlongipedesxv.crafsi&latidodrantem : quorum alterum c.aput
incluincluiùm
eft in axc,alterum in formis duorum curvaturariim , qua parte cójunguntur.
H æ curvaturæ craflæ iùnt dodrantem , latæ pedem: ex quibus
lùrium verlùs eminent & extant dentes redi,alti dodrantem,lati ièmipedcm,
crafsi digitos fex : qui verfant tympanum alterius axis ftrati,id conftat ex duodecim
fufi's,longis pedes tres,latis&crafsis digitos fex : quod circum adum
volvit axem,circum quem eft tym panum ,babens fibulas ferreas quater curvaras
: ih quibus annuii catenæ dudariæ , qüæ pilis per fiftulas haurit aquam,
inhærent. Hujus axis ftrati codaces ferrei in armillis, quæ in medio trabium
lùntinclufe,verlàntur. Supra loculamentum rotæ in axisftatuti formis capita
duorum tignorum obliqué afcendentium inclufa fibulantur.Eorundeni
verò capita fuperiorafuftihenttignatranlvcrfariaduplicat.a,item in ejusfor-
mis inclufa. In altero autem tigni traniverfarii capite inclufum eft tigillum,
quod quafi ex duplicato pefldét : cui fimiliter inferius tignum curtum eft in
cluiìim. Idveròbabetferreum clàvum ,qui recipit catenam, atq; earuriùs
ftateram. Hanc machinam,quæ extrahit aquas ex puteo, alto pedes ducentos
& quadraginta,duo* triginta equi circumagunt : atq; eorum o d o quatuor
hori.s,deinde hi quieicunt duodecim h o ris,* totidem in eorum locum lùcce-
diint. Talis autem machina ad radices Meliboci m ontis * in vicinis locis eft
u filata. Q u in , fi res hoc poftulat,plures ejufinodi machinæ unius venæ fo-
diendæ gratia,fed alia alio in loco profundiòre folent conftrui : ut in Carpato
m onte Schemnicii tres : quarurti infima ex infima lacuna trahit aquas adpri-
mos canale,',per quos in lecundam lacunam influunt: media ex iecunda lacuna
ad icLundos canales,è quibusin tertiam lacunarri defluunt: lùprema ex terra
ad cuniculi canales,per quos cffluunt. Ejufinodi tres machinas circum-
aguntequiièx& nonaginta: qui per puteum declivem * cochleæinftar có-
tortum gradibus defcendunt ad machinas : quarum infima in loco profundo
eft collocata: qui diftat àfubdiali terræ corio ad pedes fexcerttos & lèxaginta.
Axisjhtutm A. fo ta dentata B. Dentes C. Ax is
flratus D. Xy?npanum,quod conftat ex fufis E. Alte*
rum tympanum F. Catena duclaria G. Bila H.
n 4