I l i, I
æris íolúfemuncia Vel uncia argéti ineffiièicuntiam. Sed quamprimú plumbum
fumare coeperit,in iìngulum catillum cinereum fingulà chartam,in qua
argentum ære temperatum eíf,involutú imponito,os tegulæ carbonibus ob-
ifruito ; lento igni coquito,donec omne plumbum &æs coníumatur; nam a-
cris ilio calore argentù cum aliqua plumbi particula cópellit in catillum; quo
modo cxperimentù fit fallax;tum maflulas ex catillo extrahito,& à rexreméto
purgato;lì nèutra librai lancé,in quam imponitur,deprelIèrit,ièdpar tstriuiq;
Fuerit pòndus,expcrimentum nohis nullum attulit errorem;fin altera dcpref
Ìèrit lancem,plenum eif crroris,quare id ipium iterare oportet.Q upd fi bes in
fe contineat argenti puri uncias ièpté, rex, vel princeps, vel civitas, quæ cudit
moneta, adimit uncià, quam partim lucratur, partim impendit in fabros mo-
netales, atque in æs quod ad argentum adjecit ; qua de re copiofius dixi in.li-
bris De precio metallorum & monetis inicriptis. Aureos autem numos variis
modis experimur : etenim fi æs cum auro permiif um fuerit,eos eodetn m odo
quo argénteos igni excoquimus ; fi argentum,ab eo aqua illa vaientiisima aurum
iècernit:fin æs & argécum,priüs adjedo plumbo excoquunt in catillo cinereo,
donec ignis æs & plümbum cóiùmat, pofferius autem ab argéto iècer-
V nitur. Reif at de coticula,qua explorare aurum & argentum vetus eif &ufita-
tum ; quanquam enim experimentum quodigni perficitur,certius eff,tamen
quia fepe nobis deeif fornacula,iæpe tegula, fepe cati! li, n ec ull a m ora inter-
ponéda eif ; coticulæ, quam ièmper in prom ptu Iiabere poiTumus, aurum argentúmve
atterimtis: quid quodaurcos numos igni cxcoquere ne utile quidc
femper fit? verùm eligere oportet admodum n ig ra,* iùlfuris expertem ; quo
enim nigrior fuerit, & iùlfuris magis expers,eò melior effe iòlet ; de cujus natura
alibi icripfi. Coticulæ autem prim ò attcritur aurum five argentoiùm,fi-
fivc æroiiim,five canalienfe,five igni excodum fuerit;fi'militer argétum. Deinde
una aliqua acus,quam ejus eife fimillima ex colore cójicimus ; quæ fi nos
fallit defedu, acus altera coloré habens magis iàturum coticulæ atteritur; fin
exceilìi, tertia quæ dilutioré habet colorem , ea nanq; nobis indicat quota ar-
genti,vel æris,vel argenti fimul & æris portio fit in auro; aut quota æris in argento.
Sunt enim quadruplices. Prim æ ex auro & argento fadæ,fecundæ eX
àuro & ære,tertiæ ex auro & argento & ære,quartæ ex argento & ære.Primis
tribus acutim generib® potiisimùm aurum experimur,qtlarto argentum.Sed
ejufinodi acus fic parantur. Pondera minora proportionerelpondent majoribus
; utriiq; utuntur non modò metallici, fed etiam monetarii ; verùm acus
fecundum m inora form antur, & unaquæq; pendit beflèm, quem nolf ro vocabulo
marcam nominant. Cùm autem bes,quo utuntur,qui cudunt aurum,
diifribuatur in q u atu o r* viginti binas fextulas, quas Græco nomine nunc
ccratia appellant ; binæ vero fextulæ quæq; in quatuor femifextulas,qug grana
vocant ; iemifextula quæq; in tres quaternas filiquas, qlias granula nuncupant,
fi acus fecerimus ad nüm érum quaternarù filiquarum,fient ducente o-
daginta odo:fì ad niimcrtim lèmifextularù five binorum lcripulorum,fex &
nonaginta. Sed iifis duob.modis numerus acuum nimis efficeretur magnus,
* eX eis non paucæ propter exigua auri portionem nihil nobis fignificarent,
casigittir adnum erum binarumfextularum facere convenit: quo lane mòdo
àcus
acus quatuor * viginti fiunt ; qUarum prima conficitur ex argenti tribus *
viginti diiellis * auri una ; binas autem fextulas veteres dixiiTe duellas, Fanius
autor eif. Quæcunq; igitur virgula argentea coticulæ attrita eam ita ut hæc
acus colorat,ipfa unaih auri duellam in fe continet: fic iècundùm auri portio-
nem,aut,cùm jam aurum pondere iùperat argentum;fecundum argenti portionem
de reliquis acubus eif judicandum. Secunda acus fit ex d u ab u s* viginti
duci lis argenti,* ex duabus auri. T ertia ex una * viginti duellis argenti,*
ex tribus auri. Q uarta ex viginti duellis argenti,* ex quatuor auri.QÌuin-
ta ex decem & novem duellis argenti,* ex quinq; auri.Sexta ex decem & o d o
duellis argenti, & ex fex auri. Septima ex decem & feptem ditellis argenti, *
ex feptem auri. O dava ex fedecim duellis arg en ti,* ex o d o auri. N ona ex
quindecim duellis argenti, * ex novem auri. Decima ex quatuordecim duellis
argenti,* ex decem auri; Undecima ex tredecim duellis argenti,* ex undecim
auri. Duodecima ex duodecim duellis argenti,* ex totidem auri. De-
cimatertia ex undecim duellis argenti, * cxtredecim auri. Decimaquarta ex
decem duellis argenti, & ex quatuordecim auri. Decimaquinta ex novem
duellis argenti, * ex quindecim auri. Decimaièxta ex o d o duellis argenti,*
ex fedecim auri. Decimafeptima ex feptem duellis argenti, * exdecem & feptem
auri. D ecim aodava ex fex duellis argenti,* ex decem * o d o auri. De-
cimanona ex quinque duellis arg en ti,* exdecem * novem auri. Vicefi'ma
ex quatuor duellis argenti, & ex viginti auri. Viccfìmaprima ex tribus dlicHis
argenti, * ex una * viginti auri. Vicefìmafecunda ex duabus duellis argenti,
& ex duabus & viginti auri. Vicefi'matértia ex unaduella argenti, & ex tribus
& viginti auri. Vicefimaquarta tota form atur ex auro puro.